extra- en intrauterine zwangerschap. In 10 gevallen waren beide eieren uit hetzelfde ovarium afkomstig. De Sn o o zag een patiënte, welke na 2 maanden amenorrhoe collabeerde en bij wie een haematoom in het Cav. Douglas. en lig. latum optrad. Na resorptie hiervan bleef een intrauterine zwangerschap over. Verder deelt hij mede vaneen chirurg gehoord te hebben, dat bij acute peritonitis pijn inden schouder optreedt. De chirurg beweerde dit ook bij extrauterine graviditeit gezien te hebben. Hij zelf heeft het nooit waargenomen. Van de aanwezigen heeft alleen van Hoytema het gezien. De pijn treedt eenigen tijd na het barsten van de zwangere tuba op; hij veronderstelt, wanneer het bloed het peritoneum van het diaphragma bereikt heeft. 3°. deelt Kou wer een geval van hydramnion mede, waar punctie door den buikwand werd verricht. Een 36 jarige XII para werd in de zevende maand opgenomen. Van de 3e maand afwas de buik snel dikker geworden. Sedert 14 dagen dikke beenen, kortademig, orthopnoe. Lichte albuminurie. Buik is sterk opgezet, de huid glanzend. Per vaginam zijnde gewelven strak gespannen, cervix laat twee vingers door. Daar de toestand voor patiënte onhoudbaar wordt, wordt met een dunne naald door den buikwand gepuncteerd. In 7 uur loopt 1450 cM3. af. Den volgenden dag wordt in 7 uur wederom 2400 cM3. afgetapt, waarna patiënte voor het eerst heerlijk sliep. Drie dagen later begint de baring. Er wordt een kind van 2400 gr. geboren, dat blijft leven. Hierbij stroomt 2 L. vruchtwater af. 20 min. later loopt 4800 cM3. vruchtwater af en wordt een kind van 1830 gr. geboren, dat na 25 min. sterft. Deze vrucht, die dus zeker niet te weinig ruimte heeft gehad, vertoont vele misvormingen. Hoofd is gefixeerd in deflexie, linker clavicula ontbreekt, armen zijn kort en gefixeerd in den elleboog met een hoek van 40°. Sternum kort, week, wervelkolom stijf in lordose. Rechterbeen is recht, maar knieschijf staat lateraal, linkerbeen mediaalwaarts verplaatst. Klompvoeten, rechter voet naar mediaal, linker naar lateraal afgebogen. De voordeelen der punctie door den buikwand zijn gelegen in het langzaam afloopen vaneen bepaalde hoeveelheid vruchtwater, waardoor loslating der placenta voorkomen kan worden en men het voordeel van de vochtblaas tijdens de baring niet prijsgeeft. Op de vraag van v. Winning naar de plaats der punctie antwoordt Kouwer, dat deze zijdelings onder de navelhorizontale gelegen was om het vocht gemakkelijk te kunnen opvangen. De Sn o o wil de plaats kiezen, waar de opening inden baar-

311