Furunkulose, Herpes, Petechien, Prurigo, ürticaria treten nicht selten in spateren Stadiën auf.” Uit al deze voorbeelden — waaraan nog andere kunnen worden toegevoegd — blijkt duidelijk, dat èn oedemen èn_ polymorphe slijmvlies-resp. huidaandoeningen bij verschillende ziektebeelden gelijktijdig kunnen voorkomen, waardoor ons inziens het vermoeden niet ongegrond is, dat tusschen deze symptomen een pathogenetisch verband bestaat. Beide verschijnselen zijn te beschouwen als reacties van eene idiopathische constitutie op bepaalde stoffen. Naast de idiopathische constitutie zou dus eene bepaalde stof aanwezig moeten zijn; in vele gevallen is het uiterst moeilijk den aard van dit agens te leeren kennen. Uit de proeven van Dun bar is gebleken, dat dit agens voor de hooikoorts een pollentoxalbumin is, dus een eiwitstof. In geval van hooikoorts moeten dus de oedemen en de slijmvliesen huidaandoeningen verklaard worden door een eiwitstof bij personen, die voor die ziekte een idiopathische constitutie bezitten. Waar oedemen en slijmvlies- en huidaandoeningen veroorzaakt worden door eiwit, dat langs parenteralen weg in het menschelijk organisme wordt ingébracht, denken we dadelijk aan de serumziekte, een ziekte, die algemeene bekendheid heeft gekregen sedert de invoering van de serum-therapie bij diphtherie. Afgezien van enkele prodromen treedt als eerste symptoom op een huidexantheem in de omgeving van de plaats van inspuiting; deze huidaandoening, die gewoonlijk tot de urticaria-groep behoort, verbreidt zich spoedig over het geheele lichaam en veroorzaakt hevige jeukte; vaak gelijkt het exantheem op dat van mazelen, ook wel op roodvonk; verder zijn de oedemen *) (oogen, enkels, scheenbeen) een kenmerkend verschijnsel. (Bij herhaling der inspuiting na 8 tot 6 weken een intensief oedeem op de plaats van inspuiting.) Dezelfde verschijnselen zien wij optreden bij de alimentaire intoxicatie, waar soort-vreemd eiwit langs enteralen weg in het lichaam komt; de idiopathische gevoeligheid (slijmvliesaandoeningen en urticaria of erythemen2) van kinderen voor eieren, melk en vleesch zijn voorbeelden daarvan. Volgens Sticker3) berusten de idiopathisohe oedemen der zuigelingen en sommige gevallen van essentieele waterzucht (Wagner) op melk- en eierenidiopathieën. *) Handbuoh der Senuntherapie van A. Wolff-Eisner; hier wordt ’toedeem verklaard door nierprikkeling, pag. 21. i) Ned. Ti]dschr. v. Gen. 1916 II, pag. 1496 ref. 3) Sticker l.c. pag. 57.

24