weliswaar tot stilstand daarentegen op andere plaatsen in hooge mate veroorzaakten.

Dat zulke twijfelachtige middelen niettemin toepassing vonden, is verklaarbaar, indien men bedenkt, met welke moeilijkheden de ingenieurs bij corrosieverschijnselen te kampen hebben. Het zal nu ook te gereeder te begrijpen zijn, waarom de zwerfstroomen, die schijnbaar aan geen wet noch regel gebonden zijn, als vagabonden onder de electrische stroomen werden beschouwd.

Tot de maatregelen, welke, hoe veelvuldig ook toegepast, en gedeeltelijk ook nog in gebruik, toch als verkeerd beschouwd moeten worden, behoort zeker ook het maken van directe verbindingen van de rails met de gevaarloopende metaalmassa’s. Immers het uittreden van den stroom uit deze massa’s neemt hierdoor in intensiteit toe, en daarmede de dreigende gevaren voor corrosie.

De geschiedenis nagaande, vindt men dat een dertigtal jaren geleden voor het eerst in verschillende steden van Amerika omvangrijke corrosie-beschadigingen werden geconstateerd. Aanvankelijk scheen het alsof deze tot Amerika beperkt zouden blijven, maar spoedig bleek, dat zij zich ook in bijna alle groote steden van Europa voordeden. Sedert het begin van deze eeuw vinden wij dan ook de vaklieden in alle cultuur-landen bezig met het bestudeeren van deze corrosie-stroomen en het beramen van middelen ter beveiliging tegen deze. Overal werden commissiën belast met het uitwerken van handleidingen en voorschriften.

De litteratuur groeide enorm aan.

Ook de Overheid heeft zich dikwijls met de regeling van deze zaak beziggehouden, omdat het hier onder meer gaat om eene bescherming van bedrijven, welke voor het economische leven van zulk een groot belang zijn, zooals het telegraaf- en telefoonverkeer eenerzijds, en de water- en gasvoorzienitig anderzijds.

Ondanks dit alles is het corrosie-bestrijdingsvraagstuk nog lang niet opgelost. De in de practijk voorkomende gevallen zijn zóó verschillend en eigenaardig, dat steeds weer opnieuw aan de ..vagabondeerende stroomen” de aandacht moet worden geschonken.

Eveneens in ons land is deze aangelegenheid meermalen in de periodieken ter sprake gebracht, voornamelijk in het weekblad van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs ~De Ingenieur”, in het ~Tijdschrift voor Electrotechniek” en in ~Het Orgaan van Electrotechnische Ambtenaren”, terwijl door den Technischen Dienst der Telegrafie en Telefonie ter zake dienende voorschriften werden gegeven, welke echter bij gemis van de vereischte sancties slechts hoogst gebrekkig aan haar doel konden beantwoorden.

Een vrijwel volledig overzicht van de desbetreffende voorschriften en regelingen, welke in de verschillende landen zijn gegeven, treft men aan in het ~Report of the American Committee on Electrolysis, 1921”.

Intusschen deden zich hier te lande een paar corrosiegevallen voor, waaronder die van den zich langs de electrische tram Amsterdam-Haarlem bevindenden zwaren telefoonkabel, die nog wel in een cementen kanaal was ondergebracht —, welke den ernst van het gevaar meer in het bijzonder naar voren brachten.

Toen dan ook het voornemen tot electrificatie van de groote spoorwegen een vasten vorm had aangenomen, kon niet langer worden stil gezeten, en vond de Minister van Waterstaat goed den Raad van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs uit te noodigen het corrosievraagstuk een punt van studie te doen uitmaken.

Als gevolg hiervan is uit de leden van het Instituut

eene commissie benoemd, bestaande uit Prof. Ir. U. S. Hallo, Voorzitter, Ir. H. Hoyer, H. J. Mulder, Ir. H. J. lycssen en Ir. P. M. Montyn. Het kwam dezer Commissie wenschelijk voor bij haren arbeid overleg te plegen met schrijver dezes, alsmede met Mr. Dr. J. G. Blink, destijds Chef van de Juridische Afdeeling bij het Hoofdbestuur der Posterijen en Telegrafie.

Het rajiport, dat de Commissie, reeds kort na hare instelling, den Isten Maart U 124 uitbracht, werd door haar eenigszins geamendeerd, naar aanleiding van opmerkingen, welke van de zijde van het Departement van Waterstaat werden gemaakt.

De Commissie heeft voor oogen gehouden, dat men bij het corrosie-gevaarniet, zooals in de electro-techniek in het algemeen het geval is, te doen heeft met lijnvormige stroomen, maar met in de ruimte uitgebreide stroomingen, met een, tengevolge van de eigenaardige samenstelling van de aarde uit geleiders en niet-geleiders, zeer groot en wijd vertakt net van stroomen van verschillende sterkte en dichtheid. De door deze stroomen veroorzaakte schade en hinder kunnen slechts met succes bestreden worden, als men de oorzaak van het kwaad opspoort, en deze krachtig onderdrukt, d. w. z. het ontstaan van de zwerfstroomen zooveel mogelijk voorkomt, i. c. maatregelen treft bij den aanleg van electrische spoor- en tramwegen en technische voorzieningen tegen het afvloeien van den bedrijfsstroom naar de aarde.

Het is in die richting dat het advies der Commissie zich bew'Ogen heeft. Hare voorschriften beoogen voornamelijk den electrischen weerstand, welken de afgewerkte stroom op zijn weg naar de bedrijfscentrale vindt, tot een minimum te reduceeren, zoodat deze zoo mogelijk geringer zij dan dien langs eenigen anderen weg, welke den stroom bij afvloeiing uit de rails en verderen tocht door den grond zou kunnen worden geboden. Vermits de lasschen tusschen de spoorstaven daarbij eene belangrijke rol spelen, is zorg te dragen, dat deze door doeltreffende constructie en verdere voorziening, de electrische continuiteit in de rails zoo min doenlijk schaden. De koppeling van beide rails van een spoor wordt mede bindend voorgeschreven, waardoor de doorsnede van den metallieken terugweg van den bedrijfsstroom verdubbeld en dus diens electrischen weerstand aanmerkelijk verminderd wordt.

De uitwerking van deze voorschriften wordt door de Commissie voor de verschillende bouwonderdeelen van de electrische baan, zooals wissels, kruisirunten, beweegbare bruggen en dergelijke, nader gedetailleerd.

Voor zooveel voor een en ander gebruik gemaakt moet worden van extra-stroomgeleidingen, wordt hare isolatie, wijze van aanbrengen en ligging in den grond aan algemeene regelen gebonden.

Vermits bij d.e afvloeiings-verschijnselen uit de rails de electrische stroomspanningen van beteekenis zijn, worden ook ten opzichte van deze, regelen vastgesteld.

De Commissie heeft voorts ook ingezien dat het niet voldoende is voorschriften te geven, doch dat hare opvolging ook bindend moet kunnen w’orden opgelegd. Daarom zal de bevoegdheid om desbetreffende voorzieningen voor te schrijven bij de wet zijn vast te stellen, terwijl deze daarop tevens de verplichting tot naleving daarvan en de controle daarop zal hebben te regelen.

Er is hierbij tevens te bedenken, dat bijaldien eenige Overheid ook al aan bestaande wettelijke regelingen de bevoegdheid kan ontleenen voorschriften te geven, deze Overheid eene wisselende o])vatting kan hebben, en de voorschriften naar goeddunken kan wijzigen.