zuidwestelijk Celebes is gemiddeld zeeniveau te Makassar aangenomen; voor de Minahassa is dit het gemiddelde zeeniveau te Manado.

De geogr. lengte van Makassar werd in 1891, die van Manado in 1917 bepaald door middel van telegrafische tijdseinen.

5. Borneo. In de Westerafdeeling werden de vaste punten voor de opneming astronomisch bepaald (1886—1896). Verder is onderhanden de P, S en T triangulatie in de Zuider- en Oosterafdeeling (1933— heden), voorloopig als voortzetting eener driehoeksmeting der B.P.M. in de kuststreek tusschen Samarinda en Balikpapan, maar met nieuwe volledige astronomische oriënteering op P 5, en nog aan te sluiten aan de basis bij Amoentai (1937); gemiddeld zeeniveau te Balikpapan geldt als nulniveau. Einde 1938 was voorloopig berekend het gedeelte gelegen beoosten de Barito tusschen den equator en de parallel van Amoentai.

Opgemerkt moge worden dat voor de P, S en T berekeningen sinds 1920 de Mercator-projectie (conforme cylinderprojectie met equidistante afbeelding van den equator) als rekenvlak wordt gebruikt 15); uit de berekende Mercatorcoördinaten der driehoekspunten kunnen dan met behulp van speciale transformatieformules de coördinaten in de bij de kaarteering gebezigde polyederprojectie (zie pag. 669), dan wel de geografische coördinaten worden afgeleid, en omgekeerd. Te voren werd de Mercatorprojectie uitsluitend gebezigd voor de P en S berekeningen, terwijl de T berekeningen direct in de polyederprojectie werden uitgevoerd, terwijl nog vroeger op Java en voor het zuidelijk deel van Sumatra's Westkust, de P en S triangulaties op de ellipsoïde (benaderd door een bol) werden berekend, de T punten in het platte vlak met of zonder gebruik van de Bonneprojectie (Java), of in de polyeder-projectie (Sumatra).

II. OPNEMING EN KAARTEERING

Deze werkzaamheden werden tot medio 1937 uitgevoerd door 4 Opnemingsbrigades voor de Buitengewesten met haar standplaatsen in of nabij haar werkterrein, en door 3 Herzieningsbrigades met respectievelijk West-, Midden- en Oost-Java als arbeidsveld en Bandoeng, Magelang en Malang als standplaats. Medio 1937 werd de iste Opnemingsbrigade opgeheven om plaats te maken voor de Fotogrammetrische Brigade te Batavia (Weltevreden), zoodat nadien slechts de drie Opnemingsbrigades te Medan (4de), Samarinda (3de) en Makassar (2de) voor de terrestrische topografische kaarteering overbleven. De Herzieningsbrigades zijn belast met de uitvoering van de geregelde tienjaarlijksche herziening van den landrentegrondslag,

15) Schols, Ch. M., Sur 1'emploi de la projection de Mercator pour le calcul d'une triangulation dans Ie voisinage de 1'équator (Annales de 1'Ecole Polytechnique de Delft, ire livraison, 1884).