de rechtspraak alléén wordt uitgeoefend door eene macht geheel onafhankelijk van den Souverein, Wie dan toch waakt dat de waarborg van recht aan de leden der gemeenschap verzekerd wordt?' De wetgever die concreete uiting geeft aan hetgeen als recht wordt erkend, en de rechter die den wil des wetgevers, in de wet uitgedrukt, toepast. Maar niet de Souverein door het prerogatief hem toegekend in de gratie. Alom wordt in zijn naam rechtgesproken, een juist en gezond beginsel van staatsrecht, wat Bentham daartegen ook geleeraard heeft 1) — maar niet de Souverein zelf spreekt recht. Al zijn gezag ten deze lost zich op in het regeeringsrecht om de personen aan te wijzen die, als organen van het staatsgezag, voor rechtspraak zorg dragen 2), maar lang reeds vóór de fransche revolutie was het een vaststaand beginsel dat de vorst zelf zich in geen geval in de rechtspraak mengen kan, welk beginsel men in vroegere nederlandsche grondwetten nog scherper wilde doen uitkomen door nadrukkelijk de woorden te bezigen' dat er zou worden rechtgesproken in naam en van wege den Koning, een term in 1848 vereenvoudigd.

Het recht van gratie omvat geene rechtspraak, zegt Heemskerk kort en kernachtig. 8)

Hoe zuiverder en nauwgezetter de strafrechtspraak geschiedt hoe minder behoefte er bestaat aan gratie en het wekt verwondering dat waar zoovelen in Nederland met de invoering van het nieuwe strafwetboek het ideaal meenen bereikt te zien en eene nieuwe aera geopend voor de maatschappij; waar zoovelen de door den vader van het moderne strafrecht gestelde voorwaarden zoo volkomen mogelijk vervuld achten, de gratie nog altijd dezelfde ongelimiteerde plaats in de constitutioneele instellingen heeft behouden.

Reeds Beccaria leerde: A mesure que les peines seront plus douces, la clémenee et Ie pardon deviendront moins nécessaires.

1) De l'organisation judiciairo et de la codificntion. Cliap III, zie ook: Mr. Teilegen: Handelingen Ned. Jur. Ver. 1883 I p. 100.

2) Buijs: de Grondwet II pag. 221.

3) De praktijk den grondwet ad art. 00. Deel I pag. 77 sqq.