de schriftelijke procureurstelling haar doel en wordt zij een onnoodig geschrift. Doch een dergelijke late beteekening is uitzondering.

Wij naderen thans een der hoofdpunten van het wetsvoorstel, de wijze van procedeeren. Eventueel voor Indië van meer belang nog dan voor Nederland, waar het ontwerp de wet met de bestaande praktijk slechts in overeenstemming brengt, terwijl met betrekking tot Indië, indien eventueel het wetsvoorstel ook op dit punt gevolgd wordt, een nieuwe praktijk zich zal vormen. De gewone behandeling wordt afgeschaft; alle conclusiën worden ter terechtzitting genomen. Summiere behandeling of het rol systeem dus voor alle processen, behalve voor die op korten termijn gevoerd, maar de summiere behandeling niet zooals de wet die kent, maar zooals zij zich in de nederlandsche praktijk heeft ontwikkeld. Want na het antwoord van den verweerder mag de procureur des eischers een conclusie van repliek, die van den verweerder een conclusie van dupliek nemen. En zullen in den regel voor een behoorlijke instructie vier conclusiën voldoende zijn, de rechter kan op eenparig verzoek van partijn het nemen van nog meer conclusiën toestaan. Reeds vroeg deed de nederlandsche praktijk vrij algemeen de omslachtige en kostbare beteekeningen van schrifturen met de daarop gevolgde onnoodige conclusiën ter terechtzitting waarin slechts herhaald werd wat in de beteekende stukken was medegedeeld, m.a.w. de gewone behandeling, in onbruik geraken, en nam zij het summier proces als regel aan, met deze uitbreiding nochtans, dat zij ook voor dat proces conclusiën van re- en dupliek toeliet. Bij arrest van 22 Februari 1878 (Rechtspr. dl. 118 p. 23) besliste de hoogc raad evenwel dat conclusiën, genomen na die van antwoord en niet betreffende een incidenteele vordering maar de hoofdzaak zelf, in het summier proces niet toegelaten zijn en de rechter daarop geen acht heeft te slaan. Maar de praktijk liet zich niet tegenhouden, en ten laatste sloot de liooge raad zich bij haar aan. In het arrest van 10 April 1884 (Rechtspr. dl. 136 p. 94) werd overwogen dat in de arti-