KATHOLIEK SOCIAAL WEEKBLAD.

ontdekking gedaan: Duitschland wilde van de Oostzee een mare clausum maken.

De Engelsche vloot voer, voor het eerst sinds den Krimoorlog, de Oostzee binnen. Lord Knolly, die met het gevolg van Koning Edward op reis was naar Mariënbad, laat een telegram verspreiden, dat „een ontmoeting van den koning met Keizer Wilhelm niet te wachten staat." Een Engelsch eskader doet Esbjery aan en houdt landingsoefeningen. In Engeland komt Brandes met het voorstel aan, dat ,,Denemarken zich onder Engelsch beschermheerschap zou stellen." 't Werd de Deensche regeering te erg; bij de ontmoeting der Engelsche en Deensche schepen sprak de Deensche Admiraal Bluhme van de beschieting van Kopenhagen en van de verwachting der Deensche vloot in 1807 en van 'den oorlog in Sleeswijk-Holstein: Denemarken wilde en moest neutraal blijven.

De ontwikkeling der Marokkaansche aangelegenheden had geleid tot ide conferentie van Algeciras. Engeland, waar nu Sir E. Grey de buitenlandsche politiek bestuurde en daarbij de beschikking bad over zoo bekwame medewerkers als Nicholson en Charles Hardinge, stond in Algeciras aan de zijde van Frankrijk en beide mogendheden zetten hun arbeid voort onder de welwillende bescherming van den Spaanschen vertegenwoordiger, den Hertog van Almodonar. Hier werd de eerste phase van de Engelsch-Russische toenadering voltrokken, waartoe de Russische diplomatie door eenige vriendelijkheden van de zijde van Engeland, ontvankelijk gemaakt Was; de Engelsche diplomatie had bij het vredeswerk in Portsmouth verhinderd, dat aan Rusland de eisch gesteld werd tot het betalen van oorlogsvergoeding aan Japan.

Met deze toenadering was het hoofddoel van de in Parijs en Londen gevolgde politiek bereikt. De ontmoeting van koning Edward met Keizer Wilhelm (Kroonstad) en andere dingen, zelfs de Haagsche conferentie en de door Maravino opgestelde vredes-circulaire van den Czaar behoeven maar een korte vermelding.

Op 31 Augustus 1907 werd in Petersburg het EngelschRussisch verdrag geteekend. Het handelde over Perzië; onafhankelijkheid, handelsvrijheid, rechten van Engeland' aan de Golf; — in Afghanistan: zelfstandigheid — belangeloosheid van Rusland, — overeenkomst betreffende Thibet. De hoofdzaak was, dat de hindernissen, die tusschen Engeland en Frankrijk ten tusschen Engeland en Rusland bestonden, voor uit den weg geruimd gelden konden, zoodat het mogelijk werd, de krachten van Engeland, Frankrijk en Rusland iederen dag te vereenigen — tegen Duitschland.

Dat kan men het resultaat van den Europeesche politiek van 1871 tot 1907 noemen.

„v'ous avez. Te cauchemar des coalitions" had Graaf Schuwalow tot Vorst Bismarck gezegd. Deze wilde, als het bericht, dat te zijner tijd niet te controleeren was, waar heid bevat, om zulk een ontwikkeling der Europeesche politiek te verhinderen, zóóver gaan, dat hij misschien niets ertegen ingebracht zou hebben, als de Russen dein Bosporus en de Dardanellen bezet hadden. Aan wie zou hij dit standpunt meegedeeld hebben? Onder anderen aan den Engelschen gezant Sir Edward Malet (1887).

Het totstandkomen van de Engelsch-Italiaansch-Fransche toenadering heeft de hernieuwing van den driebond niet belemmerd. Het huwelijk van Koning Alfons van Spanje met de Engelsche prinses Ena van Battenberg moet de Engelsch-Spaansch-Fransche belangen verzekeren. De afscheiding van Noorwegen van Zweden maakte ook daar voor eenigen tijd een weg voor het wroeten tegen Duitschland- Men sprak van een plan: Engeland zou een Noorsche haven bezetten, het Noorden van de Noordzee en het Nauw van Skagen versperren en door het Skagerrak en Kattegat tegen de Duitsche kusten optreden. Daartusschen speelde zich de polemiek der dagbladen af, die pro et contra,, over de Hollandsche versterkingen aan de Schelde schre¬

ven. Het Noordzee-verdrag (1908) moet de goede betrekkingen der Staten aan de Noordzee waarborgen. Het verdrag met Japan (in Juni 1907) betrof de belangen van beide mogendheden in China en Fransch Indo-China.

Dit alles beroerde in zekere mate slechts den omtrek der groote politiek; met de Russisch-Engelsch-Fransche entente was de grondslag der Europeesche politiek gelegd. Zoolang deze toestand bestaan bleef, kon het maar gaan om de vraag, of en wanneer deze combinatie het besluit nemen zou, een ^poging (te doen om aan Duitschland en Oostenrijk-Hongarije haar wil voor te schrijven. Aan de kim begon de oorlogsfakkel te schijnen.

Marokko dreigde en bovenal het Oosten, aan welks poorten sinds 1908 ook de Groot-Servische beweging sterk begon. Op den igden Juli 1908 had in Reval de ontmoeting plaats tusschen Koning Edward en Czaar Nicolaas; de koning was vergezeld van Sir Charles Hardinge.

Sir Edward Grey zegt van deze ontmoeting: „Geen verdrag, geen conventie, maar een gebeurtenis", en deze aanwijzing, die in den mond van Grey gewichtig was, gaven aan de toasten een meer dan voldoenden grondslag.

Spoedig dook de meening op, dat in Reval een politiek voor het Oosten afgesproken was, waarvan Turkije en Oostenrijk Hongarije de kosten zouden dragen. Toen in Juli 1908 de Turksche revolutie uitbrak, wilden velen daarin een gevolg van de ontmoeting in Reval zien. In den zomer bezocht Koning Edward Keizer Frans Jozef in Ischl en Keizer Wilhelm.

Den 15den September 1908 had in Buchlau (Mahren) het onderhoud plaats tusschen de leiders van de Oostenrijksch—Hongaarsche en de Russische politiek, von Aehrental en iswolski en den 5den October werd het keizerlijke decreet tot annexatie van Bosnië en de Herzegowina uitgevaardigd. Aan alle kanten werden de golven van opwinding hoog opgestuwd. Ten slotte gaf Rusland zijn toestemming tot annexatie. Het heette toen, dat het in het plan van Engeland gelegen zou hebben: zijne eigen macht, Rusland, Frankrijk en Servië tegen Duitschland en Oostenrijk-Hongarije te stellen. Italië moest door Albanië en Tirol van den Driebond afgetrokken worden. Dit plan zou toen op de bedenkingen van Rusland en de vrees van Frankrijk zijn afgestuit. De „Temps" beval den vrede aan. Eindelijk, den ióden Februari 1909, verscheen koning Edward VII in Berlijn tot een bezoek. Hoe groote politieke beteekenis dit bezoek had, kon men raden aan het woord van Vorst Bülow, die het bezoek van den koning van Engeland „een gelukkige gebeurtenis" noemde.

Zoowel in Engeland als in Duitschland volgden maatregelen op het gebied van vloot en leger. De Fransche militaire litteratuur nam altijd duidelijker de medewerking van Engelsche hulptroepen in aanmerking bij den oorlog tegen Duitschland, dien men als nabijzijnd beschouwde. Het is wel belangwekkend, te zien, dat de geschriften van Generaal Langlois, die in Frankrijk hoog in aanzien staat, den beslissenden slag en de aankomst van het Engelsche leger juist leggen op de velden bij Rijssel-Duinkerken, waar nu de legers met elkaar worstelen.

Dan volgden de gebeurtenissen in het Oosten; de Balkanbond, die onder Russische bescherming tot stand gekomen was, zijn verval en de overname der voogdij door Rumenië. Noch de dood van Koning Edward VII, noch de omstandigheid, dat in Berlijn de Heer von Bethmann Hollweg aan het hoofd Van de zaken kwam, heeft de,n loop der dingen veranderd. Het rad is zoover omgewenteld, dat het noodzakelijk het geheele politieke en diplomatieke stelsel van Europa in 'beweging moest brengen. De tragische gebeurtenis van den moord op Aartshertog Frans Ferdinand voerde op den drempel der beslissing.

De onderneming van de Russisch-Fransch-Engelsche coalitie, Oostenrijk-Hongarije en Duitschland voor haar wil