voor beide (bij suikerriet, indigo). Doch ook voor die cultures, waarbij water niet dringend noodig is , is de aanwezigheid er van voor drink-, badwater enz. zeer gewenscht, zoodat men niet door het graven van putten (M. soemoer) hierin moet voorzien. Gesteld, men heeft een geschikt stuk grond gevonden, voldoende aan de nader genoemde eischen, dan zijn er, mits van de zijde van het Gouvernement of de bevolking geen bezwaren voor het uitgeven dier gronden bestaan, verschillende manieren om den grond in bruikleen te krijgen. éénjarige cultures (suikerriet, tabak, indigo) gehuurd de bestaande cultuurgronden (voornamelijk sawahs en in geringere mate tegalans), voor den tijd, welken de cultuur dier gewassen in beslag neemt (hetgeen gewoonlijk 18 maanden niet te boven gaat). Vooraf dient men zijn voornemen daartoe aan het bestuur bekend gemaakt te hebben in overleg met het districtshoofd (op Java wedana geheeten) van de bevolking. De huurprijs loopt in verschillende streken nogal uiteen en kan b. v. 20 a 30 gulden per bouw en per jaar bedragen. Bij de meerjarige cultures (koffie, thee, kina), zoo ook op de buitenbezittingen bij tabak, worden de woeste gronden gewoonlijk voor 75 achtereenvolgende jaren van het Gouvernement in erfpacht aangevraagd. Dan richt men een rekest op zegel (van f 1.50) aan den Gouverneur-Generaal, dat moet aangeven lede uitgestrektheid van het perceel, 2e de ligging, 3e de vermoedelijke grenzen, en sluit men daarbij ineen schetskaartje van het perceel. Een en ander zendt men veelal aan den Resident van het gewest, die voor verdere doorzending zorg draagt. Na eenigen tijd verschijnt eene commissie van onderzoek ter plaatse, bestaande uit den Controleur en verschillende inlandsche hoofden uit den omtrek. Zij brengt alsdan aan het bestuur omtrent hare bevindingen rapport uit, waarin o. m. wordt opgegeven of er bezwaren zijn van de zijde der inlandsche bevolking, of er vruchtboomen op het in erfpacht gevraagde voorkomen waarop de bevolking recht heeft enz. enz. Bestaan er geen overwegende bezwaren tegen do uitgifte, dan ontvangt men na langoren of kortoren tijd het besluit van den Gouverneur-Generaal, waarbij voorloopig het bewuste perceel woeste grond in erfpacht wordt toegezegd tegen een jaarlijksche pachtsom (canon), loopende van 20 cent tot f2,50 per jaar en per bouw, beginnende in het 6de jaar. Hierbij is tevens eene aanschrijving gevoegd, dat bedoeld perceel van grenspalen volgens voorschrift moet worden voorzien, alsmede opgemeten dient te worden, terwijl de kaarten binnen den tijd van zes maanden worden ingewacht. Eerst daarna kan de onherroepelijke toezegging worden tegemoet gezien. Instede van het op boven aangegeven wijze in bruikleen ontvangen van gronden, worden zij ook wel, doch minder algemeen, van de bevolking of het gouvernement voor 20 achtereenvolgende jaren gehuurd. Inde Vorstenlanden Soerakarta en Djokjakarta worden de gronden van de vorsten dier landen in overleg met het bestuur gehuurd. Bij deze landverhuur volgt men verschillende gebruiken en doen zich tal van bijzonderheden voor; vermelden wij hier slechts dat de huur hoogstens voor 30 jaren wordt aangegaan en gewoonlijk minstens 200 bouws (ook wel minder) worden aangevraagd. De huurprijs komt ongeveer overeen

99