Ook uit den overvloed van noten blijkt een streven naar beknoptheid, waaronder de eerste hoofdstukken („een kort overzicht van de geschiedenis der Jezuïeten-Zending in China 1582—1724", en „een karakteristiek der Jezuietische Zendingsmethode van dien tijd") wel wat geleden hebben. Hier is het overzicht al te summier geworden. Ook zou de literatuur over die oudste Jezuieten-Zending, welke wij op bladz. 2 in noot 6 genoemd vinden, heel wat uitgebreid kunnen worden. Daar die eeuwenoude geschriften niet algemeen bekend zijn, veroorloof ik mij ter aanvulling eenige titels hier aan te geven.

1. Fortsetzung der Zeytungen und historischen Berichte ausz der fürtrefflichen und weltberümbten Japonischen und Chinesischen Königreichen, 1589, 1590, 1591. Ingolstatt 1593. — 2. Litterae Japonicae Anni MDCVI Chinenses Anni MDCVI et MDCVII Illae a R. P. Joanne Rodriguez Hae a R. P. Matthaeo Ricci. Antverpia^ 1611. — 3. Historischer Bericht was sich in dem grossen und nun je lenger je mehr bekandten Königreich China in verkündigung dess H. Evangelii und fortpflanzung des Catholischen Glaubens von 1604 und volgenden Jaren denckftürdigs zugetragen. Aus Portugesischen zu Lisabona gedruckten Exemplaren ins Teutsch gebracht. Augspurg 1611. — 4. Litterae Societatis Jesu e Regno Sinarum Annorum 1610 et 1611. Auct. P. Nicolao Trigautio. Augustae Vindelicorum 1615. — 5. De Christiana Expeditione apud Sinas suscepta. Libri V. Aug. Vind. 1615. — 6. Trigautius. Historia von Einführung lier christlichen Religion in das grosze Königreich China. Augspurg 1617. — 7. Rerum memorabilium in Regno Sinae Gestarum Litterae Annuae Soc. Jesu. Antv. 1625. — 8. Annua della Cina del MDCVI e MDCVII del Padre Matteo Ricci. In Roma 1610. — 9. Relatione Delle Cose Piu Notabili Scritte ne gli anni 1619, 1620 et 1621. Dalla Cina. In Roma. 1624. — Ook in de Lettres Edifiantes et Curieuses. Paris 1780—1783 is heel wat over China te vinden.

Dit is maar een gedeelte van de rijke literatuur over den Jezuïetischen zendingsarbeid in het verre Oosten. Talrijke geschriften handelen ook over Japan en Voor-Indië. Er is in de zestiende en zeventiende eeuw ontzaglijk veel door de Jezuïeten daar gewerkt. Van den arbeid in China geeft ons Dr. Merkel een kort overzicht. En wij kunnen slechts eerbied hebben voor de toewijding en de kracht van iemand als Matth. Ricci, die eerst jaren zich te Canton ophoudt om daar het Chineesch grondig te leeren en dan, als Chineesch literaat ook in zijne kleeding en zijn uiterlijk, naar het Noorden te gaan en toegang te verkrijgen, geheel zonder familie-relaties of voorspraak, tot het keizerlijk hof. Daar gaat hij wiskunde doceeren en vertaalt o.a. het zesdeelig werk van Euclides in het Chineesch. Met zijne medearbeiders brengt hij de Westersche wetenschap, sterrekunde, geographie, natuurlijke wijsbegeerte, muziek enz. in China, en daardoor weten zij grooten invloed te verwerven. Op hun beurt maken