NIET VOORUITSTREVENDE NATIËN.

5

voorkeur geven boven die, welke wij haar trachten op te dringen.

»De Chineezen zijn vervuld van minachting voor de zinnelooze opwinding en de rustelooze activiteit der Europeanen, van welke zij alleen de meest roerige en meest avontuurlijke ontmoeten.

Voor het voordeel van handel zijn zij geenszins blind; maar met Confusius zijn zij van meening, dat het leven geen waarde bezit als men andere doeleinden dan waarheid en schoonheid najaagt.

De Europeanen van hun kant, voor zoover geen zendeling, hebben zich aan hem alleen vertoond als kooplieden tuk op winst, die hunne zedelijkheid ondergeschikt maken aan de behoeften yan den oeconomischen strijd en, alleen aan winst en zaken denkende, vergeten hebben, dat ware beschaving niet door wetenschappelijke ontdekkingen en verbetering van machichines maar door socialen en zedelijken vooruitgang gekenmerkt wordt.

Wat de vreemdeling slechts langzaam en onduidelijk ontdekt, is dat de Chineezen niet den minsten lust gevoelen door hem hervormd te worden, dat zij in het algemeen gesproken niet toegeven, dat wat de Europeanen vooruitgang noemen, werkelijk vooruitgang is en dat geen betoog ter wereld hen overtuigen zal van de onjuistheid van hun eigen standaard van nationale volkomenheid K

»Met trots wijst de Chinees op zijne regeering, oneindig stabieler dan eenige Europeesche; op het goede handhaven der orde en de goede, zij het dan ook wat hardhandige justitie; op het bezit van eene beschaving, die reeds ver gevorderd was, toen nog de Britten getatoeëerd in hun wouden rondzwierven; op eene verzameling van ethische voorschriften, die bij geen andere ter wereld achterstaan; op zijne godsdienst, die met de verheven reinheid van hare leer, al staat de practijk dan ook veel lager, rekening houdt met alle toestanden van het leven en hem het uitzicht opent om, door getrouwe opvolging harer voorschriften, zonder angst het leven hiernamaals te gemoet te zien.

En als hij dit alles heeft opgesomd, vraagt hij ons met verklaarbaar zelfvertrouwen, of wij hem iets kunnen aanbieden, dat hiertegenover verbetering is.2

1) „China en de Europeesehe mogendheden" door Kené Pinon, 'Revue 'les deux mondes 1 Aug. 1904.

2) Times van 27 Januari 1893 Wekelijhsche editie.