266

KNUT HAMSUN JO JAAR.

De jeugd is romantisch. Dat is zij, omdat zij gevoelig is en dus gemakkelijk te kwetsen. Tot den dood toe gewond door de werkelijkheid, keert zij zich naar de herinneringen der kindsheid, zoekt vertroosting in den droom, om zich dan weer om te keeren en de werkelijkheid te trotseeren; en dan opnieuw gewond te worden. Langs dit front golft' een wezenlijk deel van het geestesleven van alle tijden.

De zoogenaamde voor het leven geschikte menschen weten zich spoedig naar de werkelijkheid te voegen, zij laten het droomen spoedig na. Franz Sternbald is een levensbekwaam romanticus.

Johan Nagel en zijn broeders geven zich niet over. Zij zijn niet als die Duitsche vorst, van wien wij vroeger in onze schoolboeken lazen: „Des konings leuze was: een koning moet staande sterven." Toen hij zeventig jaar oud was, stierf hij zittend in zijn stoel. Hamsun's helden sterven werkelijk staande. En laten wij in dit verband hier nog iets mogen bijvoegen. Een paar zinsneden in het begin van dit artikel kunnen mogelijk opgevat worden als een aanduiding, dat Hamsun's idealen menschelijkerwijs zich met de jaren hebben gewijzigd. Dat hebben zij zeer zeker. Maar de wortel is dezelfde. Er is geen tegenspraak tusschen de natuuraanbidding in „Mysterier", in „Pan" en het evangelie van de ontginning van den grond in „Markens Grode." De prediking zoowel van het eene als van het andere ontleent haar kracht aan dezelfde bron, aan het land der kindsheid, de oerbron van alle romantiek, het begin van alle utopieën. Maar er is alleen het verschil dat van nature bestaan moet tusschen het verlangen van kinderen en jonge menschen naar de oneindigheid, en het verlangen van den ouder wordenden mensch terug naar de kindsheid.

Wie overgevoelig is, wordt zeer afhankelijk en wie zeer afhankelijk is, moet tijden van opstandigheid hebben indien hij een vrijgeboren geest is. Bij gevolg zal zijn gevoel geslingerd worden tusschen besliste tegenstellingen, tusschen liefde en haat, fierheid en ootmoed, weerbarstigheid en toegevendheid, zelfoverschatting en zelfverkleining.

Deze sterke zwenkingen van het gevoel zijn het bijzonder