343
M Ǥ.
het jaarverslag behoeft, zou zeker uit deze kringen toevloeien. Veel vernuftigs, veel nuttigs is hier te zien en is de «voorkoming van ongelukken en ziekten in fabrieken en werkplaatsen» het eigenlijke doel ook voor allerlei andere gebouwen en inrichtingen zal het gunstig zijn 'als ontwerpers of gebruikers hier van tijd tot tijd eens een kijkje komen nemen.
Een korte vaart nog ter bewondering van de Amstelboorden en men zette zich aan het diner in Artis, even gezellig als de boottocht. Ware niet reeds aan het begin van den dag uitgemaakt, dat deze Vereeniging van geen fusie-plannen wil weten, aan het eind was de overtuiging zeker nog krachtiger dat deze bond van oud-Delftenaren een lang en krachtig zelfstandig leven moet toegewenscht.
K«
AANTEEKENINGEN UIT TECHNISCHE TIJDSCHRIFTEN
«ENGINEERING», Juni 1897. (Bewerkt door J. J. W. v. Loenen Martinet.) De Turbinia.
Wij willen onze lezers niet lang in de onzekerheid laten omtrent de beteekenis van dit woord en dadelijk mededeelen dat het de naam is van het eerste schip, waarop de roteerende stoommachine t. w. de Parson's stoomturbine wordt toegepast. Het schip is 30 M. lang, 2.80 M. breed, heeft 1 M. diepgang en 441/2 ton waterverplaatsing. Het heeft bij de proeven gedurende korten tijd een gemiddelde snelheid van 323/4 knoop bereikt.
De heer Parsons heeft in een bijeenkomst van het «Institution of Civil Engineers» van zijn schip een beschrijving gegeven, waarin hij de voordeelen die de toepassing der roteerende stoommachine op schepen met zich brengt, opsomt. Hij noemt er niet minder dan 10, die wij hier niet alle zullen neerschrijven, doch waarvan de belangrijkste wel zullen zijn: de mogelijkheid groote snelheden te bereiken door vermindering van gewicht en zuiniger stoomverbruik, de afwezigheid van trillingen, lagere ligging van het zwaartepunt der machine en daardoor mindere kans van getroffen worden in oorlogstijd en grootere stabiliteit enz.
De onpartijdigheid gebiedt ons echter ook eenige nadeelen die in de discussie opgenoemd werden, te vermelden: Zoo meende de heer Thornycroft, dat de bepaling van het door de turbines ontwikkelde vermogen (dat volgens den Heer Parsons 50 P.K. per ton waterverplaatsing of 100 P.K. per ton machinegewicht zou bedragen hebben) niet geheel vrij van bedenking was. Van eigenlijke geindiceerde P.K. is bij eene stoomturbine geen sprake, Prof. Ewing die het vermogen bepaalde, deed dit door meting van de hoeveelheid verbruikt voedingswater en besloot daaruit tot de ontwikkelde eff. P.K. naar proeven met modellen genomen.
De heer Froude zeide dat de groote snelheid dezer turbines steeds een groot bezwaar zou blijven voor hare toepassing op schepen. De Turbinia bezit drie turbines, waarin de stoom achtereenvolgens zijn werking uitoefent; iedere turbine-as is voorzien van drie schroeven, in het geheel dus 9 schroeven, waardoor het schip voortbewogen wordt. Ook het omkeeren der bewegingsrichting stuit nog op bezwaren; men zou de verstelbare schroefbladen kunnen toepassen, zooals die tegenwoordig bij petroleum- en gasmotorbooten gebruikt worden, doch het is de vraag of deze inrichting wel voor assen van groote schepen uitvoerbaar is.
De heer Parsons meende dat men voor groote schepen de te groote snelheid der turbine-as door tandrad overbrenging zou kunnen verminderen ; hij moest echter zelf erkennen dat op welke wijze de turbine op groote schepen aangewend zou kunnen worden, voorloopig nog in het duister ligt.
Toch moet de constructie van de Turbinia een belangrijk feit in den scheepsbouw genoemd worden. (Engineering, 4 Juni.)
Uit de Jaarverslagen der Spoor- en Tramwegmaatschappijen over 1896.
Schielandsche Tramweg-Maatschappij 1896.
Uit het verslag over 1896 blijkt o. a. het volgende: Vergrooting van kapitaal was in het afgeloopen jaar niet noodig. De weg verkeert in goeden staat. Aan de gemeente Hillegersberg is voor onderhoud der bestrating betaald f 1532.70 en aan de gemeente Rotterdam f 30.17. Op 31 December 1896 waren aanwezig 5 gesloten rijtuigen voor 30 personen en 4 open rijtuigen voor 38 personen. Aan de Rotterdamsche Tramweg-Maatschappij werd voor huur der paarden en bediening betaald f 10,745.92, tegen f 9'398-8f01"Q^%Vervoerd werden 182,786 reizigers, met eene opbrengst van tlópVóJl tegen 197,695 reizigers in 1895 met eene opbrengst van f 26,395.16. Er werden 1212 gezelschapskaarten verstrekt, tegen 1567 m 1895. Met inbegrip van schoolkaarten werden 56 abonnementen uitgegeven, tegen 42 in 1895.
De totale ontvangsten uit vervoer en exploitatie hebben f 25,179 bedragen; de uitgaven voor exploitatie f 19,778,54. Er is dus eene winst van f 5400.63 en na afschrijving van 5 pet. op het materieel eene netto-winst van f 3200.63. Hieruit zal een dividend van 3 pet. worden uitgekeerd.—
Utrechtsche Tram-Maatschappij 1896.
Uit het op 21 April jX in de algemeene vergadering uitgebracht verslag over 1896 blijkt dat vervoerd werden 834.451 reizigers met eene opbrengst van f 71,140.98, makende met de advertentiën ad f 1478.22Vo, de bijzondere ontvangsten ad f 965.68 en het onverdeeld saldo van 1895 ad f 31,44y2, in 't geheel f 73,616,33. Gemiddeld werd per dag ontvangen 194.37 en werden in 498 ritten 2280 reizigers vervoerd. De drukste dag van het vervoer was 24 Juni (le dag Ridderhofspel Lustrumfeesten) bracht op f 634.02!/2 niet 7352 reizigers en de minste dag (10 Januari) f 112.75 met 1376 reizigers.
In 1896 vermeerderde het aantal reizigers met 35841, de opbrengst aan reizigers met f 2497.56'/2 en de advertentiën met f 587.20, daarentegen verminderden de buitengewone ontvangsten met f 106.70l/2 omdat voor de mest het vroeger betaalde bedrag niet meer kon bedongen worden. De totale opbrengst was in 1896 f 2978.06 meer dan in 1895.
De winst- en verliesrekening sluit met een winst-saldo van f 12431.17 te verdeelen als volgt: aan afschrijvingen f 1994.25!/2, bijdrage tot het vernieuwingsfonds voor weg en werken, rijtuigen en paarden, f 4900.—, aan reserverekening f 276.31, en aan aandeelhouders f 5250, toelatende de uitkeering van een dividend van 3%! terwijl f 10.91 V2 °P nieuwe rekening wordt gebracht.
De algemeene toestand der paarden, waarvan de Maatschappij er °P uit0 December 71 bezat, was hoogst voldoende. Elk paard legde gemiddeld per dag 23 KM af. Per dag en per paard bedroeg het volledig onderhoud ongeveer f 0.75 (tegen f 0.91 in 1895), waarvan aan fourage en ligging f 0.60 (tegen f 0.75 in 1895) terwijl aan hoefbeslag per paard en per jaar f 21 werd besteed tegen f 27 in 1895. Eerste Groninger Tramweg-Maatschappij 1896.
Volgens het verslag van de directie was de toestand der Maatschappij in 1896 zeer bevredigend. Was de Maatschappij door een besluit van het gemeentebestuur van Veendam gedwongen, uitvoering te geven aan eene omnibusdienst, die wegens het luttele gebruik dat er van gemaakt wordt te zware geldelijke offers van haar vraagt, zoo bestaat de hoop en het vertrouwen dat de Gemeenteraad eerlang zal inzien en beseffen dat het toch wel wat onbillijk en onredelijk is van de Maatschappij te vorderen zulk eene schadelijke exploitatie voort te zetten.
Wegen en gebouwen werden steeds zorgvuldig onderhouden en verkeeren in zeer goeden staat.
De rijtuigen verkeeren in goeden toestand. Het bestuur besloot dit jaar van de rijtuigen f 1200 af te schrijven. Uit de fabriek van den heer Bevnes te Haarlem werd een nieuw postrijtuig betrokken, dat in dienst zal worden genomen voor het postvervoer Stads-Kanaal— Ter Apel, zoodra eene overeenkomst betreffende het postvervoer op die lijn met het Hoofdbestuur der posterijen zal zijn gesloten.
Als vorige jaren werd ook dit jaar al het smidswerk in eigen smederij verricht.
Een genoegzaam aantal paardentuigen en gereedschappen is voorradig en voldoende om in een geregelden dienst te voorzien.
De Maatschappij verloor in dit jaar door den dood één paard. De gezondheid der paarden liet overigens weinig te wenschen over. Het gemiddelde getal paarden was 53.
De Maatschappij is thans in het bezit van 55 paarden.
Voor fourage werd in 1896 uitgegeven f 11432.11
Af voor verkochte mest » 687.35 K
Blijft . . . f 10744.75% zoodat voor voeding en ligging ieder paard per dag 56.4 cent heeft gekost.
Vervoerd werden met gewone biljetten:
Op de lijn Wildervank—Zuidbroek . 172638 personen
» » » Wildervank—Buinermond 64264 »
» » » Buinermond—Ter Apel 43197 »
» » » Veendam—Pekela ■ ■ 29718 »
Te zamen . . 309817 personen
Met retourbiljetten :
Op de lijn Zuidbroek—Ter Apel 3348 personen
» » » Zuidbroek—Pekela 14 »
Te zamen . . 3362 personen
Met den omnibus 6086 personen.
Voorts werden vervoerd 1365400 kilogram diverse goederen en 12899 pakjes a 10 cent.
Blijkens de winst- en verliesrekening is er een bruto-winst gemaakt van f 38091.44.V4 waarvan f 34585.78% uit de exploitatie-rekening, f 2773.29 % uit verpachtingen, f 687.35% uit verkoop van mest en f 45.01 uit effecten-rekening.
Na aftrek van verschillende afschrijvingen, waaronder f (1 pet.) op tramwayrekening, f 925.20 (1 pet.) op gebouwen, f '13b9.9o voor de reserve (3 pet. van de zuivere winst) enz. blijft er als te verdeelen netto-winst voor de aandeelhouders f 26,028.03% of 5.2 pet. dividend over.
Gooische Stoomtram 1896.
De directeur (de heer J. Ritsema) is den len November als zoodanig opgetreden in de plaats van den heer P. J. van Voorst Vader, die z'jn ontslag genomen had. Het aandeelen-kapitaal bleef onveranderd. De obligatieleening verminderde tot f 439,000, terwijl het koers-avans van de verkochte obligatiën, tot een bedrag van f908.75, afgeschreven is op het hoofd: Verlies uitgifte obligatiën. Het hoofd machinerieën