Mengelwerk.

ken, zoo als dit bij het spreken het geval is, de inhoud van den geest in het bewustzijn treedt, zullen daarbij niet, zelfs niet in het vlugste hoofd, alle elementen der te voorschijn tredende beelden helder worden, of, om het anders uit te drukken, de voorstellingen worden niet in haar" geheelen omvang bewust; onder het schrijven evenwel hebben ze tijd, of de schrijver geeft ze tijd, om in scherpe omtrekken te voorschijn te treden, en daar de eene voorstelling in zekere opzichten met eene andere overeenkomt, of van haar verschilt, zoo roept, naar de wet der aantrekking van het gelijksoortige en tegengestelde, de eene voorstelling de andere terug, en wel des te duidelijker, levendiger en volkomener, naarmate bij die voorstellingen langer verwijld en meer de aandacht wordt bepaald. Iedereen zal toch wel de opmerking bij zichzelven gemaakt hebben, dat hem bij het schrijven eerst recht de gedachten toestroomden, en menig denkbeeld, dat vroeger slechts duister en verward in den geest lag, helder werd. Men zou het kunnen noemen: de kristallisatie der denkbeelden.

Wij zijn dit opstel begonnen met de opmerking, dat het hoofddoel van het taalonderwijs in de volksschool moet zijn: vaardigheid in het verstaan en het gebruiken der taal. Moge dit hoofddoel meer en meer in de nederlandsche volksschool nagejaagd worden!

Allen zijn het over het doel eens, maar ten opzichte der middelen is er nog veel verschil. Het uitkomen en de verspreiding van een aantal dorre overzichten van grammatica bevestigt mij in het vermoeden, dat nog een tal van onderwijzers in de grammatica en de ontwikkeling harerf-vormen alle heil zien. En toch verwijdert men zich , door deze methode te volgen, van den weg der natuur.

De grammatica levert een beschouwing der taalvormen. Diervormen zijn echter nog volstrekt niet het eigendom