algemeene, ingeboren gevoelens maken voor alle menschen. Schoonheid en wat genot bereidt kan niet als basis der kunst dienen. En een kunstwerk moet door iedereen verstaan worden.

Wagners werken hebben, volgens hem, niets gemeens met kunst. De negende symphonie van Beethoven behoort tot de slechte kunst. Sophocles, Euripides, Eschylos en vooral Aristophanes ook Dante, Tasso, Milten, Shakespeare brachten geen kunstwerken voort. Veroordeeld wordt Goethe’s Faust, het paganisme van de schilders en beeldhouwers der Renaissance, het symbolisme van onze dagen, de moderne richting, die voorliefde toont voor sterke contrasten en voor het schilderen van ontzettende tooneelen. Men bedenke, dat Tolstoï zelf De Macht der Duisternis en De Kreutzersonate schreef.

Kunstwerken van eerste gehalte zijn, volgens zijn criterium, Les Misérables en Les pauvres Gens van Victor Hugo; de romans en novellen van Charles Dickens; Uncle Tom’s Cabin; de werken van Dostojewski; Adam Bede, van George Eliot.

Zijn eigen werk is in zijne oogen slechte kunst. Alleen twee stukken vinden genade; De Kozakken en het volksverhaal God ziet de waarheid, dat in sommige vertalingen Een Verbannene heet. Het speelt in Siberië. Het brengt ten tooneele een koopman, die, ofschoon onschuldig veroordeeld en ook door zijne vrouw verdacht, vroom blijft, overtuigd dat God de waarheid weet; die later den schuldige leert kennen, als deze eveneens naar Siberië verbannen wordt; die hem niet verklikken wil als dezes poging tot ontvluchten wordt ontdekt; die door de bekentenis van den berouwhebbenden schuldige in eere wordt hersteld en vrijgelaten als hij reeds dood is.

Ook andere volksverhalen van Tolstoï treffen eiken lezer.

Zoo b. V. De twee Ouden, waarvan de eene naar Jeruzalem gaat en de andere, die ook beloofd had die bedevaart te doen, in eene hut de nijpendste ellende lenigt.

Zoo b. V. Hoeveel aarde heeft de mensch noodig?, waarin iemand zooveel grond koopt als hij in éénen dag omloopen kan en