En het verschaft zulk een grooten troost, het doet de ledigheid en verveling vergeten, als men er steeds in kijkt, de wetten opspeurt, ja handelend toegrijpt om te helpen en te verbeteren.

Hij die het licht in zich ontwikkeld heeft, moet het uitzenden over de anderen. Hij begrijpt hoe de menschen daar staan in hun waan, en hij wil helpen om de nooden te lenigen. Vermits in hun blinden waan de menschen hun dorst moeten lesschen, vermits ze honger hebben in hun drift naar voldoening, vermits gansch de stoffelijke, handtastelijke wereld hen aanbelangt, kan de verlichte, de belanglooze aan de menschen de wereld gunnen. Niet omdat hij voor zichzelf onverschillig is moet hij de anderen aan die onverschilligheid overlaten. Belangstelling is het kenmerk van intellectualisme. Juist daarom zegt de intellectueele: verstaat malkander in uwen waan, in zooverre ik macht heb wil ik er u in helpen, om evenredigheid te brengen tusschen de tegenstrijdige verlangens van velen, om rechtvaardigheid in te voeren, ontwikkeling en vooruitgang te bevorderen. Ik alleen kan u daarin werkelijk helpen omdat ik van den waan bevrijd ben, dat ik niet meevecht om eigen belang, geen misbruik zal maken van mij verleende opdracht!

Ja, hij alleen die met zichzelf bevredigd is, kan volkomen zijn aandacht aan anderen gunnen. Zeer streng voor zichzelf, en zeer toegevend voor anderen. Ziedaar zijn leuze. Aldus ontwaakt in hem een mildheid van inzicht, een milde goedheid in de gedachten, en een groot medelijden. Langs dezen weg gaat hij tot de menschen. Met geestkracht zal hij streven om de lieden van hun waan te bevrijden, en waar het gebeuren kan om den nood te milderen, te lenigen, om meer harmonie, meer evenredigheid, meer recht onder de menschen te brengen.

Het zuivere, belangelooze, helpende, milde medelijden is dus te bereiken langs den weg van den geest. Ziedaar de uitweg in Boedha’s leer, ziedaar Schopenhauers levenswijsheid.

Nadat de leer van de zegevierende, vrije gedachte ons aldus is duidelijk gemaakt, wordt het ons meteen gemakkelijk om te begrijpen hoe deze leer de echte kern, de grondslag van ons maatschappelijk streven behoort te zijn.