De internationale band breekt
Vanaf de aanvang had de socia* listische beweging zich fel tegen het militarisme gekeerd. Het militarisme, dat de volkeren verdeeld houdt, hen tegen elkaar opzet, alles om de heer* sers hun eigen plannen te helpen vol* voeren, terwijl de arbeidersklassen van elke oorlog de wrangste vruchten plukken. En — weer dreigde oorlog!
Wel trachtte de Internationale door demonstraties, door betogingen, door haar pers zich tegen die oorlogswil te verzetten. Maar het oude nationa* lisme — het door=alles*heen samen* gaan met eigen volk en eigen rege* ring, ook als de wereld vraagt om groter moed — dat oude nationalisme bleek in de zomer van 1914 een gloei* end, een heibrandend vuur. door de massa aangebeden, terwijl daar tegcn= over het internationaal gevoel niet meer scheen, dan n bleke, koude ster... op grote afstand.
Met de wereldoorlog was feitelijk de internationale band verbroken. Het oude woord van Karl Marx „Pro» letariërs aller landen, verenigt u" leek bittere spot, nu Duitse en Oos* tenrijkse mannen - ook Duitse en Oostenrijkse sociaaldemocraten — tegen Belgische, Franse en Engelse kameraden vochten.
Geen 1 Meefeesten meer in de oor* logvoerende landen! De schitterende betogingen, welke o.a in Duitsland en Oostenrijk, dan altijd plaats von= den ... wie kon er meer aan denken! De kameraden waren immers vijan* den geworden, hoe meer men er ver» delgde of verminkte, hoe beter voor het eigen vaderland! Zo leerde iedere regering en iedere pers het in ieder land, en het nieuw visioen van vrede en broederschap scheen te verzinken.
Echter Nederland kwam niet in oorlog, Nederland bleef neutraal. Dus
ook onze 1 Mei=meetings gingen door.
Maar een donkere wolk hing nu over die dag.
Kanonnen bulderden, we hoorden ze aan onze grenzen.
W e konden ze zelfs aan ons zee* strand dikwijls beluisteren.
'I rouwens. Nederland leed econo* misch ook door nijpend gebrek aan levensmiddelen, honger en ellende brengend, vooral voor de minstee* deelden.
Was 't niet vanzelfsprekend, dat de roep om vrede, om ontwapening op onze 1 Mei*demonstraties naast de oude leuzen werd geplaatst'
O, de sociaaldemocratische vrou* wen hadden reeds veel eerder hun reikhalzend uitzien naar wereldvrede — internationaal doel in woord en geschrift op de voorgrond gebracht.
Maar nu deed de gehele Neder* landse arbeidersbeweging het.
WERELDVREDE
moest bereikt kunnen worden.
Sommigen zeiden, dat deze wereld* oorlog hun brengen zou de vurig*ge* hoopte wereldvrede... IJdele waan - alsof bruut geweld ooit vrede bren* gen kan!
Maar op de le Meidag in Neder* land golfden in die jaren onze banie* ren en doeken, waarop geschreven stond: ONTWAPENING. Tijdens de oorlog — en ook in de tien eerste jaren na de wereldoorlog — en toen met verzekerde trots.
Immers de Sociaal Democratische Arbeiders Partij had deze ?is — ook voor het eigen land — in haar pro* gram geschreven.
Daarbij de lonen werden ver* hoogd; algemeen kiesrecht voor man* nen en vrouwen ingevoerd; de 8*uren* dag een feit!
Ken Volkenbond was ontstaan — het 1 Mei=feest werd weer glorieus gevierd, ook in de landen, waar oor* log was gevoerd, ook daar zelfs, waar de ontzettende nederlaag was gele* den
De internationale band zou weer hersteld worden., het kon niet anders. Reeds hadden weer gezamenlijke bij* eenkomsten plaats. En grote figuren, als Rathenau, Briand, Stresemann, buiten de sociaal^democratie staande, maar van haar grote idealen vervuld, werkten met al hun kracht voor de wereldvrede, die nooit meer mocht worden verbroken ...