machinebankwerkers, vormers, smeden, ketelmakers en modelmakers en tusschen 13 en 15 ets. voor de sjouwers. De normale wekelijksche verdiensten schatte de Kamer op + f 9,— voor de sjouwers en op f 13—f 16,— voor de overige werklieden, waarbij zij opmerkte, dat door aangenomen werk hoogstens 25 pCt. meer verdiend kan worden. Toeslagen worden overigens niet gegeven, doch er komen evenmin kosten ten laste van de loonen der werklieden.

De arbeidsdag loopt van 6 v.m—7 ('s Zaterdags 4'/2) n.m, met schafttijden van 8 ,4—9 12—1 '/.2 en 4'ƒ2—43/4. Overwerk en nachtarbeid komen wel voor doch niet dikwijls. Op Zondag wordt niet gewerkt. Voor overwerk wordt het gewone loon betaald, voor nachtarbeid (na 10 n.m.) worden de loonen met 25 pCt. verhoogd en voor Zondagsarbeid met 50 pCt.

Huisarbeid wordt niet verricht. Sedert het vorige jaar werden de uurloonen met 1 cent verhoogd, behalve voor de sjouwers. De arbeidsduur werd met 1 uur per dag verkort.

Nopens een kettingfabriek — een bijfabriek van de hiervoor bedoelde grofsmederij — zijn gegevens gepubliceerd in de tabel op blz. 136 en 137.

Hof van Delft (Delft B), Kampen (B), Leiden (B) en Schiedam (B) ').

Hierboven werden de bedrijven behandeld, waaromtrent voor verschillende plaatsen gegevens werden ontvangen. Aangaande de arbeidsvoorwaarden in verschillende andere — onder een der groepen XI, XII of XIII vallende — bedrijven werden slechts inlichtingen ontvangen betreffende één of ten hoogste twee plaatsen. Deze gegevens zijn, voor zoover zij niet geheel gelijk waren aan die over 1909, opgenomen in een tabel, welke te vinden is op blz. 136 en 137. Gelijke inlichtingen als in 1909 werden ontvangen omtrent:

een capsulenfabriek te 's-Hertogenbosch ; het lettergietersbedrijf te Amsterdam:

een gasmeterfabriek te Dordrecht; metaalbewerkers in de gasfabriek te een emaillefabriek te Kampen; Vlissingen-

de kettingfabricage te Schiedam; het pianomakersbedrijf te 's-Gravenhage •

een klinknagelfabriek te Dordrecht; de vijlenmakers te Dordrecht;

de koperdaaiers en-forceerders te Dordrecht; de vijlenfabricage te Rotterdam.

Voor de arbeidsvoorwaarden in deze bedrijven kan dus worden verwezen naar hetgeen in de tabel op blz. 116 t/m. 119 van het Bijvoegsel van Afl 11 1910 dienaangaande werd gepubliceerd.

XIV. Papier.

(Papier.)

Boekbindersbedrijf. De loonen worden over het algemeen per week berekend te Arnhem, Groningen, Leiden, Nijmegen, Rotterdam, Schiedam en Utrecht2) terwijl dag- en uurloonen worden uitgekeerd te 's-Hertogenbosch. Te Amsterdam' Delft en 's-Gravenhage wordt in hoofdzaak tegen uurloonen gewerkt. Brocheersters, vouwers en vouwsters te 's-Gravenhage arbeiden echter tegen stukloonen terwijl te Amsterdam door binders behalve per uur ook wel in aangenomen werk gearbeid wordt. Brocheerders te Amsterdam ontvangen naast uurloonen soms ook stukloonen. Te Dordrecht wordt als regel per stuk gewerkt. Slechts bij uitzondering worden er tijdloonen (weekloonen) uitgekeerd en zoo dit al het geval is dan moeten de gezellen toch een zekere hoeveelheid bindwerk in een vastgestelden tijd afleveren. Te Haarlem ten slotte worden de loonen gewoonlijk per hoeveelheid berekend. De uitbetaling van het loon heeft overal wekelijks plaats.

■ j staatje op blz. 139 geeft een overzicht van de eenheidsloonen en de gemiddelde wekelijksche verdiensten in de verschillende plaatsen.

Toeslagen op de loonen worden in het boekbindersvak over het algemeen niet gegeven. Door Groningen en Schiedam werd melding gemaakt van het voorkomen van vacantiedagen. Voor hetgeen Groningen hieromtrent mededeelde wordt verwezen naar Afl. 3, 1911, blz. exiv. Te Schiedam genieten de gezellen'in een tweetal drukkerijen (waarvan in één de afdeeling binderij van zeer weinig beteekenis is) jaarlijks twee of drie vacantiedagen met een gratificatie van f 2 50 voor elk dier dagen.

Kosten voor hulp van derden, aanschaffing van gereedschappen en materialen

!) De gegevens, welke van deze Kamer werden ontvangen nopens een fabriek voor scheeps- machinebouw en ïjzerconstructie, zijn opgenomen onder „Scheepsbouw" hiervoor. '

2) De in dit overzicht voor deze gemeente opgenomen gegevens betreffen de boekbindersgezellen in boek- en courantdrukkerijen werkzaam. Zooals ten vorigen jare reeds werd gemeld, bestaat er te Utrecht slechts een boekbinderij, die niet aan een drukkerij verbonden is.