meer werk gevraagd dan oorspronkelijk uitgegeven werd) trachtten de gezellen hunne verdiensten op dezelfde hoogte te houden.

Ten slotte merkte de Kamer nog op, dat het jaar 1908 over het algemeen niet bijzonder gunstig is geweest. De malaise, in het najaar van 1907 begonnen duurde in 1908 voort, en verwacht werd, dat ook in 1909 de toestand nog niet geheel normaal zou worden.

Kamer van Arbeid voor het Crediet- en Verzekeringswezen te:

's-Gravenhage. — Over het algemeen worden de loonen van het personeel in de door deze Kamer vertegenwoordigde bedrijven per jaar berekend en maandelijks uitbetaald. Alleen in het expeditie-bedrijf worden weekloonen uitgekeerd, terwijl voorts in enkele andere bedrijven een streven merkbaar is, om weekloonen in te voeren.

Van standaardloonen is geen sprake. De salarissen loopen integendeel zeer sterk uiteen, daar zij behalve van de bekwaamheid der werknemers ook afhangen van den omvang der zaak. Bij één bank bestaat tusschen directie en personeel een overeenkomst, waarin o. m. bepaald is, dat iedere bediende, die bij de bank in dienst blijft, na een zeker aantal jaren (afhangende van leeftijd en aanvangssalaris) een salaris zal bereiken van f 1000,— per jaar. Dit sluit echter niet uit, dat het bedoelde loon ook binnen den vastgestelden termijn kan worden verkregen In het expeditiebedrijf wisselen de loonen tusschen f 10,- en f 15,— per week!

Op ccn in 1907 door den Nat. Bond van Handels- en Kantoorbedienden „Mercurius te Rotterdam gehouden congres werd — naar aanleiding van een gehouden referaat — besloten, te trachten tot een uniforme salarisregeling te geraken. De vakvereenigingen, die op dat congres vertegenwoordigd waren, houden zich thans bezig met het verzamelen van de noodige gegevens.

Bij vele bank- en andere groote instellingen bestaat de gewoonte, aan het personeel een gratificatie (bij een enkele bank 15 pCt. voor fondsvorming) uit de behaalde winst toe te kennen, of voor hen bij te dragen in een pensioenfonds. In het expeditiebedrijf worden somtijds gratificaties genoten tot een bedrag van f 50,— per jaar. &

Voor overwerk of Zondagsarbeid wordt in den regel geen vergoeding uitgekeerd. Nachtarbeid komt nimmer, Zondagsarbeid een enkele maal voor. Bij één bank bestaat de bepaling, dat slechts 1 avond per maand gedurende ten hoogste 3 uur overgewerkt behoeft te worden, behalve tusschen 15 December en het tijdstip waarop het jaarverslag gereed is; dan kan 4 avonden per week telkens 2 uur geëischt worden. Voor elk overuur boven 60 per kalenderjaar wordt 'ƒ30 van het weekloon betaald. De gewone arbeidsduur bedraagt 42 uur per week.

In de verschillende bedrijven wordt gewoonlijk gewerkt van des morgens 9 tot des avonds 5 of 6 uur, met een rusttijd van 12—1 of V/2, waarbij opgemerkt moet worden, dat men er niet altijd vrij in is, dezen rusttijd naar believen in het kantoor dan wel buiten door te brengen. In een enkel kantoor wordt gewerkt van 9 uur v.m. tot 2 uur n.m. en van 6 — 8 n.m. Bij één instelling in het verzekenngswezen ai beiden de inspecteurs en adjuncten 48 uur per week, met inbegrip van 12 uur voor het verblijf in vervoermiddelen. De meeste reizigers in dit bedrijf z|]n van 9 uur 's morgens tot 10 uur 's avonds op reis; er zijn er echter ook, die van Maandag tot Vrijdag of Zaterdag van huis gaan.

In het expeditiebedrijf bedraagt'de gemiddelde arbeidsduur 10 uur per dagde rust- en schafttijden zijn geheel afhankelijk van de meerdere of mindere hoeveelheid werk, die voorhanden is. Een enkele maal komt het in dit bedrijf voor dat in ploegen gewerkt wordt. '

Huisarbeid wordt niet verricht.

De loonen tjn arbeidstijden ondergingen sedert het vorige jaar geen verandering.

Begin 1909 werd door deze Kamer een uitgebreid onderzoek ingesteld naar « ^be'dsvoorwaarden v°or het personeel bij de hypotheekbanken, den geld- en effectenhandel, het assurantiewezen en de administratiekantoren en cultuurmaatschappijen, aan welks resultaten het volgende is ontleend.

Hypotheekbanken.

Negen van de tien te 's-Gravenhage gevestigde hypotheekbanken zonden de door de Kamer toegezonden vragenlijst geheel of gedeeltelijk ingevuld terug, terwijl

10