men en brandbommen een grooter ~nuttig effect” kan worden verkregen. In hoeverre dit relatief optimisme gerechtvaardigd is, moge hier buiten beschouwing blijven. Zeker is, dat het de voorkeur verdient om waar zulks zonder groote bezwaren mogelijk is, ook tegen het gasgevaar bescherming te bieden. Voor zoover dat niet mogelijk is, zal men zich daartegen met individueele middelen (gasmaskers) hebben te beschermen.

Open schuilloopgraaf type N.V.L. bij hoogen grondwaterstand Afb. 2

Afb. 1. Open schuilloopgraaf type N.V.L. bij lagen grondwaterstand

De meest voor de hand liggende wijze om tot openbare schuilplaatsen te komen, is het daartoe inrichten van bestaande kelders onder groote, bij voorkeur onder openbare gebouwen. En inderdaad is in sommige gevallen op deze wijze behoorlijke schuilgelegenheid te verkrijgen.

Het zal echter uitzondering zijn, dat men goed geconstrueerde kelders van voldoende capaciteit vindt, die voor het doel bruikbaar zijn, zoo noodig na versterking of onderstempeling der zoldering en het aanbrengen van nood-uitgangen voor geval van instorting.

Afb. 3. Open schuilloopgraaf als aanbevolen door de Ned. Ideide maatschappij

In elk geval is het niet te verwachten, dat men op eenigszins groote schaal de openbare schuilgelegenheid, die voor het publiek op straat bestemd is en dus systematisch over de stad verspreid moet zijn, (liefst aan de drukke verkeerswegen) onder bestaande gebouwen zal vinden.

In de meeste gevallen zal men dus verplicht zijn voor dit doel speciale constructies te maken. De meest primitieve vorm van schuilgelegenheid is de open loopgraaf, die den burger dezelfde bescherming kan

Afb. 4. Open schuilloopgraaf, uitgevoerd door den Dienst der Gemeentewerken te Utrecht

Openbare schuilloopgraaf Waalstraat, Utrecht. Afb. 6

Afb. 5. Openbare schuilloopgraaf Lepelenburg, Utrecht