Het wederopbouwplan van Valkenburg (Z.H.)

door Wieger Bruin, Architect B.N.A.

Het dorpje is aardig van aanleg. Het Kerkplein met omgeving ligt wat hooger dan het omringende land; de straten die er van uitgaan, hellen iets. De Valkenburgsche straatweg gaat langs de oude dorpskern. Toen in de vroege middeleeuwen de streek niet langer goed bewoonbaar was door wijziging van den waterstaatkundigen toestand, is een terp opgeworpen, grootendeels van puin van een forschen Romeinschen burcht, die 1 km Zuidelijker stond, en daarop is een dorpje gebouwd. Aldus de slotsom van een oudheidkundig onderzoek van Dr, Remouchamps,

In lateren tijd, toen bouw buiten de terp weer mogelijk werd, heeft het dorp zich in de lengte ontwikkeld langs den weg die den Rijn volgt, Tusschen den Rijn en den weg hebben zich enkele bedrijven gevestigd, (Ook aan den overkant van den Rijn staan industriegebouwen, die op de kaart ontbreken.) In den jongsten tijd is dit proces van uitdijing langs den weg voortgeschreden in den vorm van lintbebouwing naar weerszijden, buiten dorpsverband.

De aanleg van een militair vliegveld dat een groot deel der kleine gemeente beslaat, ten Zuidwesten van het dorp, heeft geen directen invloed gehad op zijn ontwikkeling, doordat de toegang naar de zijde van Katwijk gelegd werd. Maar aan de nabijheid van dat vliegveld heeft Valkenburg zijn gedeeltelijke verwoesting te wijten. Op het eerste kaartje, A, is aangegeven wat zwaar maar herstelbaar beschadigd is, en wat vrijwel verwoest werd en gesloopt moest worden.

Wat nu? Wederopbouwen! Hoe? Daarvoor moest een wederopbouwplannetje worden opgezet, teneinde zooveel mogelijk het kwaad der oorlogsverwoesting in goed te verkeeren, door haar dienstbaar te maken aan dorpsverbetering, In nummer 7/8 van dit blad heeft Dr, Ir. E. Bakker Schut daarvan reeds iets meegedeeld. Het was zaak eerst in schets een algemeen plan voor het eigenlijke dorp te maken en daaruit een beperkter we-

deropbouwplan te distilleeren. Het tweede kaartje, B, doet beide zien.

Het dorp behoeft uitbreiding, omdat sommige woningen niet ter plaatse kunnen worden herbouwd en ook omdat verdere lintbebouwing moet worden geweerd en de behoefte aan nieuwe woningen dus in dorpsverband moet kunnen worden bevredigd. Daartoe is een nieuwe woonweg ontworpen evenwijdig aan den Middenweg, van de te verbeteren uitmonding van den Achterweg op het Kerkplein, naar het Zuideinde van den Middenweg. Gezamenlijk met den Middenweg wordt hij op den Valkenburgscheweg aangesloten. Hij gaat daar tusschen twee woonhuizen door, waardoor het zicht voorloopig zeer beperkt zal zijn. Uiteindelijk kan er een bevredigende toestand verkregen worden. Deze weg is begrepen in het onteigeningsplan, dat is opgemaakt door den Provincialen Waterstaat van Zuid Holland. Hij zal spoedig worden aangelegd en er zullen van Gemeentewegen twaalf woningen aan gebouwd worden, w,o, vier voor groote gezinnen.

Een dwarsweggetje verbindt dezen weg met den Achterweg. Deze hoek is voor landarbeiders bestemd. Een jonge landarbeider, die in een eigen huisje zonder tuin woonde, dat verwoest is, zal nu wellicht hier een ~plaatsje ’ krijgen.

De Middenweg, die verbreed dient te worden, biedt verder nog vestigingsmogelijkheid en ook aan de Westzijde van den Valkenburgscheweg kan gebouwd worden. (Het zicht op den Rijn is niet fraai.) Later kan hierachter zoo noodig nog een woonstraat komen.

De uitbreiding wordt dus in Zuidelijke richting gezocht. De dorpsverbetering omvat allereerst verbetering van den Valkenburgscheweg, die op verschillende punten bedenkelijk nauw is en een hachelijke knik vertoont, waar de Broekweg erop uitmondt. De beide afbeeldingen illustreeren hoe men hier van beide zijde een ~gesloten dorpsbeeld” heeft, dat niet op prijs gesteld behoeft te worden, en plan B doet zien hoe het worden kan als een nieuw pand wordt gebouwd achter den sta-in-den-weg. Een nieuw raadhuis is daar geprojecteerd aan een verruiming van den weg, ter plaatse van het eilandje. Maar het is de vraag of ’t er ooit zal komen. Er komt misschien het café te staan.

De Valkenburgscheweg naar het Zuiden gezien (Afbeelding W. Bruin)

De Valkenburgscheweg naar het Noorden gezien (Afbeelding W. Bruin)