oorlogsgeweld van huis en haard verdrevenen leven, zal deze noodzaak inzien en elke voorziening, hoe primitief ook, toejuichen. Het blijft daarbij een kwaad. De ervaring met de in en na den oorlog 1914-’lB gebouwde noodwoningen opgedaan, is een droevige geweest. Tientallen jaren hebben deze woningen, in strijd met hun opzet, gediend tot huisvesting van gezinnen; in de eerste jaren bewoond door goede, zijn ze langzamerhand geworden tot onderdak voor a-sociale. De gebrekkige constructie, het onverzorgde uiterlijk, de dikwijls achterafgelegen bouwplaats hebben meegewerkt aan het ontstaan van achterbuurtjes met noodwoningen. De hygiëne, zedelijkheid, gezondheid en schoonheid hebben hier schade geleden. Dus een noodzakelijk kwaad.

De eenvoudigste noodwoning (afb. 1) bestaat uit een woon' kamer met aan weerszijden slaapkamertjes en een bergruimte met privaat, zooals bijgaande schets aangeeft; eenige kasten.

waaronder een verdiepte voor berging van vlugbedervende levensmiddelen, completeeren het geheel.

Dergelijke huisjes kunnen in kort tijdsbestek worden opgericht en vragen betrekkelijk weinig materiaal. Het uiterlijk is niet fraai, in het bizonder niet indien ze als rijenhuis worden opgericht; gezien de korte levensduur en het doel moet dit worden aanvaard.

Afb. 2 Begane grond Verdieping Als noodwoning .

Begane grond Verdieping Latere woning

De groote breedte van deze woningen (8 a 9 meter) eischt veel materiaal voor straataanleg. rioleering en verdere leidingen. Dit bezwaar doet zich voornamelijk gelden in de steden. In de dorpen is meestal wel een stukje grond te vinden aan een weg voor één of twee woningen. Door verschillende firma’s zijn noodwoningen ontworpen. Een van deze. de trilbetonfabriek

H. van Heusden te Utrecht, bracht de gedachte naar voren, de keuken van .een arbeiderswoning te gebruiken als woonkeuken en de woonkamer in te deelen in slaapkamers; voorloopig zouden de buitenwanden als halfsteenswerk worden uitgevoerd, de buitenspouwmuur en verdieping zouden later worden aangebracht. De voorgestelde constructie achtte ik minder goed, het principe echter het overwegen waard.

Na eenige besprekingen met collega’s en aannemers ben ik tot de volgende gedachte gekomen.

Afb. 3 Begane grond Verdieping Als noodwoning

Begane grond Verdieping Als permanente woning

Afb. 4 Als noodwoning Begane grond Verdieping

Als permanente woning Begane grond Verdieping

Een goede arbeiderswoning zoo te bouwen, dat ze tijdelijk als benedenen bovenwoning gebruikt kan worden zonder dat de gezinnen elkaar ' hinderen. Na opheffing van den woningnood moet op eenvoudige wijze, door het wegnemen van eenige wanden, een goede woning ontstaan. Het woningtype, hetwelk voor dit doel gekozen is (afb. 2), omvat: ingangsportaal met trap naar boven, ruime woonkamer, flinke keuken (13 a 14 m 2), kelderkast onder de trap, portaal met W.C. en deur naar den achter de woning gelegen tuin en boven groote slaapkamer met doucheruimte, balkon, twee kleinere slaapkamers en op den zolder een in dt kap aangebrachte bergruimte. Bij hel tijdelijk gebruik als noodwoning wordt het huis gesplitst in boven- CB I benedenwoning. De benedenwoning I vindt haar toegangsdeur en portaal aan de achterzijde; de keuken wordl tijdelijk gebruikt als woonkeuken en de huiskamer gedeeld ifl twee slaapkamers, De bovenwoning is toegankelijk door df deur aan de straatzijde; de groote slaapkamer wordt als woon» keuken ingericht en de doucheruimte als W.C.; de berg* ruimte op den zolder kan, indien noodig, gebruikt worden al( slaapkamer. Voor niet te groote gezinnen geeft dit een m.i, aanvaardbare oplossing. .

De voordeelen van deze bouwwijze t.o.v. de gebruikelijke zijn: a. per gezin slechts ± 3,25 m frontbreedte, zoodat aanmerkelijk gespaard wordt op straat- en leidingaanleg;

b. direct op daarvoor in het uitbreidingsplan bestemde terreinen kan worden gebouwd (achterbuurtjes zullen niet ontstaan):

c. het uiterlijk behoeft niets te-wenschen over te laten; d. kapitaal' en' matèriaalbesparing, daar geen noodwoning over een gering aantal jaren moet worden afgebroken.