Huisvesting van Bejaarden

Naar aanleiding van hetgeen de secretaris van de N.W.R. daarover in het December-nummer van De Woningbouwvereniging schreef, wil ik gaarne mijn mening daarover weergeven. Vooral omdat ik het niet eens ben met de conclusie van de heer S. t.o.v. de taak die de woningbouwverenigingen in deze hebben.

Vooraf wil ik gaarne een en ander vertellen van wat op dit terrein in Denemarken gebeurt. Op initiatief van de Algemene Woningbouwvereniging te ’s Gravenhage werd een studiereis naar Denemarken georganiseerd, waaraan bestuurders van deze woningbouwvereniging en die van de eniging ..Volkshuisvesting” te Delft, benevens een aantal architecten uit den Haag. Rotterdam en Delft deelnamen.

Bezocht werden een zeer groot aantal tehuizen voor bejaarden in Kopenhagen en op het platteland. Eveneens werden door de commissie bezocht gezinswoningbouw, tuindorpen, speelplaatsen waaronder rommelspeelplaatsen, kindertehuizen en tehuizen voor werkende vrouwen.

Het hoofddoel was echter de tehuizen voor bejaarden en hiervan willen wij een inzicht geven. Het ligt in de bedoeling van de studiegroep een rapport over dit bezoek samen te stellen.

Algemeen De verzorging der ouden van dagen is gebaseerd op de verzekeringswetgeving.

Recht op ouderdomsuitkering verkrijgt men op 65-jarige leeftijd. alleenstaande vrouwen op 60 jaar. Deze ouderdomsrente wordt uitbetaald in geld of in de verzorging in tehuizen voor bejaarden.

In deze verzorging is begrepen de inwoning, verpleging, medische hulp, kleding, enz. Zij die de voorkeur hebben gegeven aan verpleging in een inrichting, ontvangen dus zelf hun ouderdomsuitkering niet meer, doch krijgen een zakgeld van 28 kronen per maand per persoon. Rekening wordt gehouden met privé-inkomen, dat gedeeltelijk in mindering wordt gebracht.

Naast deze verzorgingstehuizen, heeft men ongeveer 5000 woningen voor ouden van dagen gebouwd, deels in handen van de gemeente, deels in handen van verenigingen. Deze woningen, welke over de gehele stad zijn verdeeld, bieden plaats voor 6100 personen. De bewoners kunnen dus zoveel mogelijk in het stadsdeel gaan wonen, waar zij hun vroegere leven hebben gesleten.

De Gamles By De stad der ouden

In 1919 kwam het eerste gebouw van dit complex in gebruik. Het is een verzorgingstehuis. In totaal kunnen in het complex 1560 personen worden gehuisvest. Er is een algemene afdeling voor de gezonden waarin 735 plaatsen en een ziekenafdeling met 825 plaatsen. In het oude deel van de algemene afdeling zijn nog gemeenschappelijke kamers voor 4 personen. Op elke verdieping is een eetzaal en een conversatiezaal. Men is bezig deze oude gebouwen te moderniseren, zodat elke bewoner een apart woonelement tot zijn beschikking krijgt. Reeds zijn 500 wooneenheden gemoderniseerd. Echtparen wonen in een eigen kamer, waar ook de maaltijden kunnen worden gebruikt. De nieuwe gebouwen hebben 4 etages met lift. Op elke verdieping is een klein gebruikskeukentje aanwezig met electrische kookplaatjes en waar dus de bewoners zelf eens een kop thee kunnen zetten of iets kunnen koken of braden.

Een klein portaaltje geeft toegang tot elk woonelement. In dit portaaltje is ondergebracht een wasbak en een ingebouwde kast. De kamers hebben ongeveer een oppervlakte van 3 m X 5 m. De bewoners mogen hun eigen meubelen medebrengen. Doen zij dit niet. dan zorgt de inrichting voor meubilering. De gemiddelde leeftijd van de bewoners is ongeveer 78 jaar. een bewijs dat hier het verzorgingselement domineert. Gelegenheid om kleine handarbeid te verrichten is er niet. Wel kunnen de bewoners zich opgeven voor lichte tuin- en keukenarbeid. waarvoor men dan een kleine vergoeding ontvangt. Er \

is een bibliotheek (8000 boeken), terwijl er eveneens een feestzaal is gebouwd in het midden van het complex. Ongeveer 100 maal per jaar worden hier concerten, toneelvoorstellingen e.d. gegeven, welke door het bestuur worden georganiseerd en welke gratis kunnen worden bezocht. De bewoners zijn vrij om te komen en te gaan wanneer zij willen. Men kan dus gedurende enige tijd bij kinderen gaan logeren, zonder zijn recht op huisvesting te verliezen. In bepaalde gevallen krijgt men dan een bedrag een menagegeld uitbetaald.

De personeelssterkte bedraagt ongeveer 550 man met inbegrip van administratie, inspectie, ziekenafdeling, keuken- en tuinpersoneel. In het complex staat een kerk voor 500 personen. Dit probleem ligt in Denemarken gemakkelijker dan bij ons. omdat 96% der bevolking tot de Lutherse Kerk behoort.

De Gamles By is dus meer een inrichting voor mensen op zeer gevorderde leeftijd en doet ook zeer sterk denken aan onze inrichtingen van kerkelijke zijde, doch met een meer algemeen karakter. Door de algehele verzorging gaat echter van de zelfstandigheid veel verloren. Men is gebonden aan vaste etensuren (kan ook niet anders), maar ook de kleine huishoudelijke zorgen zijn weggenomen.

Het totale beeld, dat wij dan ook van deze inrichting kregen was, dat men zich verzorgd wist. Men wist zich geborgen en wachtte nu verder maar af. De leeftijdsgroepen maakt dit natuurlijk volkomen begrijpelijk, doch toch is deze verzorging m.i. te weinig individueel gericht. Het geheel dwingt echter bewondering af, zeker wanneer men daarbij rekening houdt met het tijdstip waarop deze inrichting werd gesticht.

Naast het De Gamles By heeft de gemeente Kopenhagen een 12 wooncomplexen gebouwd voor bejaarden. Wij willen hier iets vertellen over een dezer complexen.

Sundparken Dit complex bestaat uit 12 blokken van 4 etages. Strokenbouw werd toegepast op een zeer ruim terrein, groot 38000 waarvan 8300 werd bebouwd, zodat zeer veel groen werd gespaard. De totale vloeroppervlakte bedraagt 33000 complex werd in 1939-1940 gebouwd. De kosten bedroegen voor de grond 590.000 kronen, voor de gebouwen 5.342.000 kronen, voor de inrichting 828.000 kronen. In totaal dus 6.760.000 kronen.

Het gehele complex heeft 256 wooneenheden voor bejaarde echtparen en 617 voor alleenstaanden. Drie blokken hebben een middencorridor. In de kelderruimte zijn een badinrichting en feestzaal aangebracht. Dit complex bevat eveneens 2 winkels. De overige gebouwen hebben een trapingang. Alle blokken zijn voorzien van een lift.

Het doel van deze complexenbouw is om de oude bewoners een eigen moderne woning te verschaffen, waarin de zelfstandigheid zoveel mogelijk kan worden bewaard.

Een echtpaar krijgt de beschikking over twee kamers, keuken en w.c. Het steunbedrag dat een echtpaar ontvangt bedraagt 260 kronen per maand. De huur van genoemde wooneenheid bedraagt 34 kronen per maand, d.i. dus ongeveer 13% van het steunbedrag. In het huurbedrag is begrepen centrale verwarming en heet en koud water. Licht moet worden betaald. De huur is gebaseerd op de toestanden van 1937. Alleenstaanden krijgen de beschikking over een kamer, keuken en w.c. en betalen daarvoor 28 kronen per maand. Het exploitatietekort betalen het rijk en de gemeente samen. Ook reeds in 1937 toonde de exploitatierekehing van deze complexen een tekort, de verhouding tussen rendabele en niet-rendale exploitatiekosten was ongeveer 50'%-50%. Elk gebouw heeft een feestzaal met complete keukenuitrusting en serviesgoed, welke door de bewoners kunnen worden gebruikt voor intieme feestjes in familiekring.

De wooneenheden hebben geen eigen douche- of badgelegenheid. Op elke gang is een badgelegenheid, welke, in verband met de brandstoffenschaarste, een maal per 14 dagen mag worden gebruikt.

In elk complex woont een ziekenverpleegster. Ook in deze complexen brengen de bewoners hun eigen meubels mede.