nieuw sterk geslacht te voorschijn zal komen, dat bevoegd is dc historische zending der arbeidersklasse te vervullen door de socialisatie der huishouding. A. J. Ti 5 TROUW AAN DEN BOND SOLIDARITEIT! IJVERIGE PROPAGANDA WIE DEZE DRIE ZAKEN FLINK EN NAAR BESTE KRACHTEN BEHARTIGT. DOET ZIJN PLICHT. -:- -:- ■ ■ :■! De koncentratiebeweging in de Engelsche ijzer industrie, DOOR G. ENGELBERT GRAF, (Stuttgart.) De kapitalistische koncentratie heeft in Â’t rijkste land ter wereld, inde Vereenigde Staten van Noord-Amerika, en in het momenteel armste, in Duitschland, de grootste vorderingen gemaakt; het heeft er mamraoettrusts en mammoet-koncerns in het leven geroepen, die met hun inwendige organisatie en hun ongekend expansieverniogen alles wat op dit gebied reeds bestond, inde schaduw stellen. In Engeland daarentegen, de bakermat van het moderne partikulier kapitaal, voel tot aan den oorlog en langen tijd gedurende den oorlog van een kapitalistische concentratie weinig te bemerken, ondanks de groote beteekenis, welke de industrie daar voor het moederland en voor de wereldmarkt heeft. Pas in den allerlaatsten tijd, voornamelijk inde jaren 1917—1920, heeft ook in Engeland het streven naar koncentratie, vooral inde zwaarijzerindustrie, aan omvang en kracht toegenomen. Waardoor komt het, dat, vooral in Duitschland, in vrijwel het geheele kontinentaal Europa de g;ang der kapitalistische ontwikkeling een andere was dan in het oudste industrieland ter wereld, in Engeland ? Dat men in Duitschland betrëkkélijk vroeg begonnen is met de aaneensluiting van kapitalistische ondernemingen in horizontale en vertikale richting, dat „gemengde bedrijvenl.Â’, de kiemen der tegenwoordige grootkoncerns, bereids in het begin dezer eeuw gevormd werden, vindt in niet geringe mate hierin zijn oorzaak, dat de geografische ligging van het land tot samenvatting en rationaliseering der bedrijven en ondernemingen dwong, teneinde het mogelijk te maken, te blijven exporteeren. De onderlinge verhouding der produktieplaatsen, voorzoover ze voor haar wederzijdsche vervolmaking op elkaar waren aangewezen, en de omstandigheid, dat ze vaak zeer ver van de exporthavens verwijderd varen, waardoor ze in ongunstige positie tegenover de exportlanden verkeerden, noopte reeds vroeg tot massaproduktie op groote schaal, welker kontinuiteit en rentabiliteit weer do'or aaneenschakeling van verschillende op elkaar volgende produktiefasen allereerst verzekerd was. Na beëindiging van den wereldoorlog beteekende de koncentratie der bedrijven en de kombinatie van ondernèmingen vaak een maatregel, gedikteerd door de noodzakelijkheid, om de bedrijven op den vrede in te stellen, opdat de produktie bleef gehandhaafd nadat door het vredesverdrag een reeks industrieplaatsen tegelijk met de afgescheurde gebieden verloren was gegaan. Voor alles maakten, speciaal in Duitschland, de verschillende soorten koncerns het het partikulier kapitaal mogelijk, beveiligd door de kontrole en belastingheffing van den staat, vredeswinsten te maken van dezelfde hoogte als waaraan men inden oorlogstijd gewend geraakt was. Zoowel de aansporing tot kapitalistische koncentratie als haar versneld tempo door de verschijnselen, welke zich na den oorlog voordeden, waren in Engeland in lang niet dezelfde mate aanwezig; de koncentratie voltrekt zich hier,. langzamer, daardoor echter in menig opzicht normaler en niet in liet koortsachtig tempo als op het kontinent. De Engelsche zwaar-ijzerindustrie is wel de oudste in haar soort; kookshoogovens en grootbedrijven bestonden hier ai aan het eind der iS° eeuw. Nog in het midden der vorige eeuw werd de Engelsche produktie van ruw ijzer door geen enkel ander land bereikt; pas sinds 1861 wordt ze door de 'Amerikaansche, sedert 1865 door de Duitsche overvleugeld. De ruw-ijzerproduktie van Engeland steunde steeds inde eerste plaats op de binnenlandsche markt; deze

is echter niet zoo groot als van andere ( groote landen. Dientengevolge bleef de I zwaar-ijzerindustrie vrijwel stationair, ook wat betreft den omvang der bedrijven. Het is opvallend, hoe klein en daardoor onmodern bijv. de Engelsche hoogovens in vergelijking met de Duitsche zijn; in Duitschland kwamen in 1915 op de hoogovens 50 91.000, in Engeland slechts 15 65.000 Engelschh tonnen ruw ijzer; 313 Duitsche hoogovens produceerde in 1913: 19.292.000; 283 Engelsche slechts 10.260.000 -ton ruw ijzer. Automatische verzendingssystemen bestonden destijds nog niet in J der Engelsche hoogovens. Waar inde afwerkende industrieën zich de behoefte aan ruw ijzer en halffabrikaten deed gevoelen, kon door den langen en smallen vorm van Groot-Brittanje, waardoor het verkeer, door korte trajekten, goedkoop kon worden, de buitenlandsche konkurrentie gemakkelijk binnendringen. Daarmede verviel de aanleiding, om de produktie op te voeren en de binnenlandsche bedrijven uit te breiden. En dit temeer, waar tot aan het begin van deze eeuw in Engeland tegenover de Thomasmethode de Poedelmethode van het kleinbedrijf overheerschend was, hetwelk later door de Siemens-Martinmethode vervangen werd, waarbij zich eveneens de dwang tot ontwikkeling van grootbedrijven niet bijzonder doet gevoelen. „Uitsluitend hoogovens” en „uitsluitend walsfabrieken” waren daardoor tot dusver regel; noch de technische voorwaarden tot bedrijfskoncentratie, noch de ekonomische tot kombinatie der verschillende produktiefasen, die tusschen de grondstoffenvoorziening en de aflevering van de afgewerkte produkleh aan de laatste konsumenten liggen, waren aanwezig. Het zwaartepunt lag hij de industrieën, welke de produkten afwerken, voor wie de voorafgaande produktiefasen geen beteekenis hadden. Bij deze industrieën begon dientengevolge ook in Engeland de kartelvorming het eerst, een kartel- • vorming vóór alles ter bescherming tegen de buitenlandsche konkurrentie. Ook voor Engeland beteekende de oorlog een revolutie inde ekonomische organisatie. Ten eerste de Oorlog zelf. Want met één slag maakte hij voor jaren buitenlandsche konkurrentie onmogelijk, deed een massa behoefte ontstaan en zorgde tegelijkertijd voor de reusachtige kapitalen, welke voor het uitbfeiden der bedrijven noodig waren. De behoefte aan ijzer, vooral aan staalprodukten, was weldra zoozeer toegertomen, dat bereids inde eerste helft van het tweede oorlogsjaar de industrie aan dé gtens van. haar produktievermogen was gekomen. Derhalve moest op initiatief van het in Mei 1915 gevormde Ministerie . .van Munitie allereerst een reeks nieuwe, technisch g;eheel moderne staalfabrieken worden öpgericht. Het aantal elektro-ovens nam zeer spoedig van 11 in 1913 met 10-000 ton produktievermogen tot 'l4O in 1918 met 150.000 ton produktievermogen toe. De stijging werd begunstigd door de reusachtige hoeveelheden metaalafval, die de oorlog zelf leverde. Maarde oorlogvoerende staat bekommert zich slechts om de kwantiteit en de kwaliteit der voor den oorlog bénoodigde produkten; om de ekonomische organisatie der bedrijven en om de kombinatie der ondernemingen bekommert hij zich niet; dat laat hij geheel over aan het partikulier kapitaal, hetwelk het kwalitatief en kwantitatief hoog ontwikkeld bedrijf ih-organisatorisch voorbereiden toestand van den staat overneemt. (Men Aet duidelijk waar hier met socialisatie had en moest kunnen worden begonnen.) Eri ook in Engeland bleef het partikulier kapitaal niet werkeloos toekijken: de ;uitbouw der bedrijven in verband met/den oorlog moest ekonomisch de nieuwe grondslagen leggen voor een konkurrentie op de wereldmarkt* in vredestijd. En sedert igi6 begon plotseling een stormachtige koncentratiebeweging van bonte verscheidenheid inde Engelsche zwaar-ijzerindustrie, waaraan zich slechts enkele fabrieken onttrokken en waarin pas met de krisis inde mijnindustrie in 1922 een zekere stilstand is gekomen. De koncentratiebeweging geschiedde mechanisch onder den druk van het Ministerie van Munitie, dat de tot dan geïsoleerde bedrijven tot samenwerking dwong; voorts organisch met de wijziging van den stand der wereldmarkt. Op bijna ieder gebied stegen de prijzen der grondstoffen, bijv. Cleveland-erts per. ton vanaf de mijn in 1914: 41. in 1920 15 shilling. Voor een deel is dit te danken aan de toename der kartelvorming, voor een deel doordien met het ontstaan van gemengde fabrieken groote hoeveelheden grondstoffen aan de vrije markt werden onttrokken en, inde aangesloten bedrijven verder werden verwerkt; vooral Ook doordien, tengevolge van den oorlogs-roofbouw, de produktie zelf terugging (de produktie der. Cleveland-mijnen daalde bijv. van 6.1 millioen ton erts. in, 1910 tot 3.7 millioen ton in 1920.) De domi-

nions hadden gedurende den oorlog eigen industrieën ontwikkeld, die nu met het moederland konkurreerden, terwijl met het sluiten yan den vrede de oorlogsleveranties ophielden. Zoo moest dan een groot aantal verouderde en geïsoleerde bedrijven hun poorten sluiten, terwijl de rest door middel van koncentratie den konkurrentiestrijd weer begon. .De horizontale koncentratie vond voornamelijk plaats inde. ijzerverwerkende industrieën, waarin kleine en middelmatige bedrijven, overwegend voorkwamen en ging er hand in hand met een normaliseering en typiseering. Zoo sloten de Sheffieldsche kleine industrieelen zich tot de Sheffield Steel ProductÂ’s Ltd. aaneen. Van veel grootere beteekenis was echter pok in Engeland.de vertikale koncentratie, zoowel inde richting, van grondstoffenvoorziening als in deÂ’richting van verzekering van den afzet. De staalmijnen verbonden zich met de hoogovens, zoo mogelijk met ertsmijnen, wanneer ze er niet de voorkeur aan gaven nieuw afzetgebied te vinden en te exploiteeren. Vooral binnenlandsche opslagplaatsen watert begeerde objekten, omdat prijsopdrijvingen op de buitenlandsche ertscn van. dë vrachtprijzen er geen invloed hebben. Een gebied van de sterkste koncentratie werd aldus het-distrikt Cumberland met zijn waardevolle ertsmijnen. Hierin hebben thans 4 koncerngroeperi deel: ï. de' United Steel Cies. Ze omvatten o.a. de Sheffieldsche belangengemeenschap der staalfabrieken Steel, Peach and Tozer en Samuai Fpx en Co., voorts de Workington Iro.n and Steel Co., de Beckermet Mining Co. Ze kontroleeren de Cleator and Wofkingtori Junction Railway; ze breiden zich echter ook verder uit dan het distrikt Gumbéflarid met de Erodingham Iron and Steel Co., de Applebly Iron Co. en Thomes Butlin and Co., welke tot inde draadindustrie reiken. 2. de Askanï and Millom-Barmws niet Barrow Hematite Iron Iron Co., Ullcoats Mining Co., Wyndham Mining Co., Camerton Goal and Firebrick Co. en de Falkai Iffen Ore Mines in Algiers. 3. John Brown and Co., een beroemde Sheffieldsche kwaliteitsfabriek met de Carnfon.li Hemafite Iron Co. 4. Norlh Lonsdale Co. en Whitehaven Hematite Co. 8; (Wordt vervolgd.) Gelezen bladen I t van ons vakblad mogen niet worden | ï weggeworpen, doch beboeren aan enge- ♦ * organiseerde kameraden ter lezing ge- * * geven te worden. ♦ « ♦

V. E. V. Op 'verzoek van da Vereeriiging voor Electrotëchnisch Vakonderwijs (V.E.V.) berichten wij aan belanghebbenden, dat hei. zwakstroomdictaat – der V. E. VU sinds eenigen ‘ .tijd is verschenen. Het dictaat is tegen toezending van postwissel te verkrijgen bij den secretaris der V. E. V., den heer W. Huygens, Huygenspark 39, te Â’s Gravenhagen Bij genoemden heer is ook verkrijgbaar het sterkstroomdictaat. De prijs , van het sterkstroomdictaat is vastgesteld op f 2, het zwakstroomdictaat op f 1.25. Verantwoording. , Onderstaande afdeelingen droegen af in de maand Februari 1924 over Januari 1924. Alphen a. d- Rijn £ 62.51, Alkmaar £ 161.84, Amersfoort f 100, AÂ’dam f2626.58, Apeldoorn f295.91. Assen f29.82, Beverwijk f77.53, Borne £24.63, Breda f190.2x, Brammen f 64.87 Bussum . f 45.46, Gap. op dÂ’lJssel f 134.76, Culemborg f 4.69, Delft f 132, Dordrecht f 500, Enkhuizeii f 62.39, Goor f 27.50, Gorinchem f 169.15, Gouda f 55.11, Haarlem f 80.10, Helmond f 15.07, Hendrik Ido-Ambacht f 94.51, Hengelo f 518.63, Â’s-Hertogenbosch f 121.28, Hilversum f 100, Hoorn f 3.26, J.oure f14.68. Kampen f40.71, Krimpen a.d. IJssel f76.53, Krommenie f 60.72, Leeuwarden f 106.86, Leiden f 228.85, Lobith f 12.99, Maastricht f30.02, Meppel f69.18, Middelburg f431.59, K. Lekkerland f 53.95, Oudewater f22.01, Papendrecht f73.54, Pernis f 52.32, Ridderkerk f 72.37, Rotterdam f 6000, Schiedam f 1000, Schoonhoven f 78.31, Souburg f 23.22, Ticl f82.18, Velp f117.69, Vlaardingea f 528.76, Vlissingen f 340.81, Voorburg ► £43.84, Wageningen f20.87, Weesp f 255.52, IJmuiden f113.09, IJsselmonde f14.19, Zaandam f 100, Zaandijk f 110.79, Zeist f25, Zutphen f119.52, Verspr. leden f247.2014. Onderstaande afdeelingen droegen niet af, doch behielden hun afdracht voor uitkeering: ■ Almelo, Arnhem, Baarn, Bergen op Zoom de Bilt, Delfzijl, Deventer, Dieren, Doesburg, Doetinchem, Ede, Enschede, Francker, Gouderak, Groningen, Den Haag, Hardinxveld, Hoogezand, Kinderdijk, Krimpen a. d. Lek, Lekkerkerk, Lemmer, Nijmegen, Oude Pekela, Sliedrecht, Sneek, Stadskanaal,. Tilburg, Utrecht, Veendam,, Westerbroek. Winschoten, Ijlst, Zaltbommcl. Zwolle. De afdeélingen Helder en Maassluis zonden niets. De groepen Coevorden en Emmen zonden geen groepsstaat en geen afrekening Over Januari. J. G. SIKKEMA, Penningmeester.

ADVERTENTIES. AF®. TEESMI. AF®. »ELFï. JAARVERGADERING Jaarvergadering op Woensdag. 12 Maart a.s., Â’s avonds °P Donderdag 13 Maart, des avonds uur precies, in het (jJemeentelyk ® nar, in „Ons Huis . Vergaderlokaal. AGENDA: 1. Opening en iiotnlea. 2. logekomea – – w stukken. 3. Jaarverslag. —4. Verslag ContrólewF Aller opkomst gewenscnt. Commissie. 5. Bestuursverkiezing. —6. Rond- HET BESTUUR. vraag en sluiting. Alleen toegang op vertoon van bondsboekjje. . _ ' , HET BESTUUR. Op de Scheepswerf „NICOLAAS WBTSEN”, voorheen W. F. STOEL les IN: & zoon, te Alkmaar worden ïeekeneii, Elsctroteciiiiiek en WloigWe, Rptnuomfi 3f*hppn* CLUB- en privaatlessen. S# (ii W OiillU tUr ook schriftelijke lessen. – m || F. i. IJSERINKHUiiZEN, Leeraar' M.O. makers IIJZSrWSrKSrSI Jacob Mansstraat 69 – Amsterdam. ■ ■■«snwb Mondelinge inlichtingen Zaterdags van 7-8 uur. gevraagd. Prospectus gratis op aanvrage.

AFDEELINGBOTTEBDAII. Buitengewoneledenvergadering op DONDERDAG-13 MAAKT a.s., ’s avonds 8 unr, inde bovenhaal van „TlVOLl”, Coolslogel. Spreker*: E. KUPERS . (Secretaris van het N, V. V.) met het onderwerp: S@©iaiie Verzekeringswetten. msHT Wij rekenen er op dat vele van onze leden van den stand van dit zeer belangrijke vraagstuk kennis zullen willen nemen. Toegang op vertoon van bondsboekje. HET BESTUUR. tv”*v” " r " JKotaticdzirk ..Yoonritgranjr'’ TTöizerseracht 373. -A'daa.