pagnie een filiaal is. Naar aanleiding van verschillende gegevens ontleend aan ons blad „De Metaalbewerker” werd het verzoek tot de directie te Jena gericht, met het resultaat, dat aan eiken arbeider een extra loon van 40 uren werd uitbetaald, plus voor de gehuwden f 10 voor de vrouw en f 10 voor élk kind onder de 14 jaar. De fabrikanten van Venlo en omgeving kunnen hier een voorbeeld aan nemen. Al zijn op voornoemde fabriek alle toestanden nog niet ideaal, het is er toch heel wat beter dan overal elders, waar men de arbeiders uitperst als citroenen door betaling van lage loonen en het laten verrichten van overmatig veel overwerk. Hier inde omgeving kennen wij gieterijen waar men toelaat dat 24 uur achtereen wordt gewerkt. Arbeidsinspectie, Rijks- en Gemeentepolitie, waar zijt gij steeds dat zulks ongestraft kan plaatsvinden ? Arbeidsweken van 60 en 70 uren zijn hier regel. Arbeiders, ziet gij niet in hoe ondragelijk de toestanden hier zijn? Komt bij ons om de organisatie te versterken, opdat wij in staat gesteld worden ons te laten gelden om betere verhoudingen te scheppen. Wij houden a.s. Zondag om 7 uur een buitengewone huishoudelijke vergadering, waar introductie van niet-leden is toegestaan. „Unsere Hauskapelle”, piano en violen, zal onze vergadering opluisteren en er zal worden voorgedragen. Mannen, laat ons zaaltje te klein zijn a.s. Zondag om alle opkomenden te bevatten. Die gehuwd zijn of verloofd brengen vrouw of meisje mede. Vakkundige wetenswaardigheden. De grootste krachtcentrale der wereld. (A. J.) De stad New-York beschikt tegenwoordig over de grootste electrische krachtcentrale der wereld, die de installaties aan den Niagarawaterval nog verre overtreft. Nu is het wel niet verwonderlijk dat juist aan New-York die eer toekomt, want volgens schatting van deskundigen telt het ongeveer 1/20 der geheele bevolking der Ver. Staten van N.-Amerika. De centrale in het district Manhattam ligt aan den oever vaneen rivier, welke enorme hoeveelheden water, noodig voor de condensatie van ' stoom, levert. Het water stroomt dooreen aantal twee meter hooge gietijzeren buizen die ineen cementen bedding zijn gelegd inde condensators ineen hoeveelheid van pl.m. 3,5 millioen liter per minuut, hetgeen meer is dan de totale voor alle andere doeleinden te New-York verbruikte hoeveelheid uitmaakt. De krachtcentrale zal na volledige afwerking pl.m. 1 millioen paardekrachten leveren, welke b.v. toereikend zouden zijn om 3 millioen zes-kamer-woningen te verlichten. Het eerste stel machines, dat nu gemonteerd is, bestaat uit twee één-koker-turbogenerators van elk 60.000 Kilowattuur, welke een 200 lons kraan ter bediening hebben. Deze turbogenerators zijnde grootste werktuig-eenheden, welke ooit gebouwd werden. Eén dezer ware 20 jaren geleden voldoende geweest om inde geheefe behoefte aan electrische energie de stad New-York te voorzien. De generators leveren draaistroom van 11.400 volts en 25 perioden; deze wordt aan de talrijke over de stad verspreide onder-stations toegevoerd en in gelijkstroom van 120 volts getransformeerd. Vijf groote stoomketels dienen om voor elke turbine de benoodigde hoeveelheid stoom te ontwikkelen. Een bijzonderheid der stoomketelinstallatie bestaat daarin, dat de vier eiken ketel omgevende wanden van staalbuizen doortrokken zijn, waardoor het voedingswater stroomt. Op deze wijze wordt de ketelwarmte, welke anders nutteloos vervliegt, gebruikt tot verwarming van het voedingswater. 4000 ton steenkolen zijn na voleindiging der krachtcentrale voor de stoomontwikkeling inde ketels dagelijks noodig. Zij worden door vrachtschepen naar den steenkolenmolen vervoerd en daar tot stof fijngemalen, welke door middel van buizen over het stoomketelvuur geblazen wordt en daar in 10 meter lange vlammen, als ware het olie inplaats van kolen, verbrandt. Alleen zóó is het mogelijk de brandstof bijna geheel uitte buiten en bij het stijgen der werkbelasting inden kortst rnogelijken tijd de benoodigde hoeveelheden stoom te ontwikkelen. Dein de ontwijkende gassen van het stoomketelvuur aanwezige warmte gaat niet geheel teloor, maar dient in dit reuzen-electriciteitswerk nog om de voor verbranding der kolen onder de stoomketels noodige Maaslucht te verhitten. Ten einde tè beletten dat de van de reusachtige kolenbrekers uitgaande schokken zich aan het gebouw, waarin zij geplaatst zijn, mededeelen, zijnde cement-fundeeringen tevens met dikke kurkplaten belegd. Het rotèerende deel der stoomturbine (de rotor) bevat 20 trap- pf schop-(vin-) raderen,

welker middellijn van 20 c.M. bij het kleinste rad (waar de hoogdrukstoom intreedt) tot 2 meter bij het grootste rad ! (waar de lagedrukstoom uitgaat) opklimt. De snelheid op den omtrek van Â’t grootste rad bedraagt 18 kilometer per minuut. * * ♦ Thermometer voor het meten van tempera= turen tot 1500 graden Celsius. (A. J.) Er zijn inden loop van de vorige eeuw een reeks meer of minder zeldzame metalen ontdekt, waarmede men aanvankelijk geen weg wist om ze ten algemeene nutte aan te wenden. Tot het gelukte ze in grootere hoeveelheden en langs minder kostbaren weg te winnen. In dit verband verdient het aluminium vermelding, dat nu het object vaneen belangrijke industrie is geworden. Verder het tantalium, w'ólframium, osmium, waarvan reusachtige hoeveelheden voor draden van gloeilampen vervaardigd worden, het vanadium, molijbdaenum, beryllium, welke als waardevolle legeeringsbestanddeelen inde staalindustrie worden gebezigd. Nu loopt het gerucht, dat ook voor het gallium een belangrijke aanwending werd gevonden. Het is eendoor Lecoque de Boisbaudran in sommige zinkblenden, lood-, tin- en ijzerertsen ontdekt wit blinkend metaal, dat reeds bij 30 graden (inde warmte der handholte) smelt, maar zich onderscheidt dooreen hoog kookpunt, dus waarbij het verdampt, welke hooger dan 1500 graden Celsius ligt. Om het laatste feit te benutten, werd kortgeleden in het proef laboratorium der General Electric Co. een thermometer vervaardigd, die temperaturen tot 1500 graden Celsius aanwijst. Als thermometervloeistof werd inplaats van kwikzilver het zuiverste gallium gebezigd en als buis diende doorzichtig gesmolten kwartsglas, dat tegen deze hooge temperaturen stand houdt. Het gebruik van kwikthermometers gaat normaal maar tot het kookpunt van kwik, dat om en bij 350 graden Celsius ligt. Belet men het koken van het kwik door inde buis gecomprimeerd stikstofgas te brengen, dan is het instrument ook nog tot 550 graden Celsius bruikbaar. De verruiming van het meetterrein van thermometers tot 1500 graden Celsius is dus een belangrijke vooruitgang en zal, naar wij hopen, het streven om gallium uit de restanten van zink- en ijzersmelterijen in grootere hoeveelheden te winnen, met succes bekroond worden. •¥• * * Hoogere vastheid bij gietstukken door bijvoeging van Nichroom.1) (A. J.) Zooals de Int. Motor Co. in „Automotive Industries” meldt, is het haar gelukt om staalgietstukken door toevoeging van ongeveer 2 pCt. nichroom een verhoogde vastheid te geven. Het nichroom wordt toegevoegd aan het uit den kupoloven afgetapt en ineen pan gesmolten gietijzer gedurende het smeltproces, waarbij er op gelet moet worden dat het zeer snel smeltende nichroom zich over de geheele pan gelijkmatig verdeelt. De verkregen gietstukken toonen naast de gemelde hoogere vastheid een fijner korrel en beter verdeeling van graphiet als bij gietwerk zonder nichroombijvoeging. Bijzonder opmerkenswaardig is nog, dat dergelijke gietstukken met een Brinellhardheidscijfer 2) van 230 even gemakkelijk bewerkt kunnen worden als gewoon gróuwgietijzer met Brinell-hardheid van 170. Bijzonder geschikt is het gietwerk voor de vervaardiging van cylinders enz., o.a. voor vrachtautoÂ’s. ‘) Nichroom is een nikkellegeering, bevattende 40 ii 25 pCt. chrominm en 60 a 75 pCt. nikkel en heeft binnen korten tijd uitgebreide aanwending gevonden als draad voor electrische weerstandsovens, kacheltjes, haarden, soldeerbouten enz. ; verder als zuurbestendige kleppen voor pompen, kroezen enz.. 2) Brinell beproefde de hardheid door een hard stalen kogel van 10 mM. dikte met bepaalden druk (3000 of 500 of 200 K.G.) in materialen, te persen, waardoor al naar den druk de diepte van den deuk in het materiaal het hardheidscijfer bepaalt. Instituut voor Arbeidersontwikkeling. Weeksind-bijeenkomsten voor het kader. Op grond van de gunstige resultaten verkregen met dein een aantal plaatsen in 1926 en 1927 gehouden week-eind-curSussen voor het kader onzer beweging, besloot het Centraal Bestuur van het Instituut ook in 1928 een reeks dezer bijeenkomsten te organiseeren. Ze worden gehouden: 28—29 Januari te ARNHEM. (Voor Arnhem, Nijmegen, Apeldoorn, Zutfen, Tiel en tusschenliggende plaatsen.)

ii—l2 Februari te ASSEN. (Voor de provincie Drente.) 18—19 Februari te ALMELO. (Voor Almelo, Borne, Hengelo, Delden, Rijssen, Nijverdal, Wierden, Goor en Vriezenveen.) 25—26 Februari te HEERLEN. (Voor de mijnstreek.) 3—4 Maart te ROTTERDAM. (Voor Rotterdam en onmiddellijke omgeving.) 10—11 Maart te DELFT. (Voor Delft, Schiedam en het Westland.) 17—18 Maart te UTRECHT. (Voor de provincie Utrecht.) ' 31 Maart—l April te GOUDA. (Voor Gouda, Waddinxveen, Boskoop, Reewijk, Moordrecht, Gouderak, Bergambacht, Ammerstol, Schoonhoven, Oudewater, Krimpen a/d IJssel, Krimpen a/d Lek en Lekkerkerk.) 14—15 April te MIDDELBURG. (Voor de provincie Zeeland.) 21—22 April te ZWOLLE. (Voor Zwolle, Hattem, Kampen, Hasselt, Zwartsluis, Genemuiden, Vollenhove, Blokzijl, Wijde, Avereest, Olst, Heerde, Epe, Nunspeet en Harderwijk.) De opzet is de volgende: Zaterdagsmiddags houden Gerhard, Thijssen of Voogd een inleiding over ~Het onderwijs en de arbeidersbeweging”- Daarna blijven de deelnemers bijeen voor een eenvoudigen gemeenschappelijken broodmaaltijd. ’s Avonds vindt een kunst- en propaganda-avond plaats. Zondagsmorgens spreken de la Bella, Smit of Woude.nberg over „Internationale Vakbeweging”. Nadat de deelnemers weer gemeenschappelijk gegeten hebben, wordt Zondagsmiddags een inleiding gehouden door A1 – barda, Pleijsier of De Roo.de over ~De Volkenbond”. De bedoeling is den deelnemers voldoende gelegenheid te geven om met de inleiders van gedachten te wisselen. De deelnemersprijs wordt door de plaatselijke organisaties gedragen, die de cursisten delegeeren. In dien prijs zijn ook de kosten voor den maaltijd en den kunstavond begrepen. Toegang tot deze kadercursussen hebben de bestuursleden van de partijafdeeling, de vakvereenigingen, de vrouwenclub, de A.J.C. en het Instituut. De afdelingsbesturen geven, waar noodig, vooruit op, hoeveel bestuurders zullen deelnemen en kunnen een beperkt aantal toegangskaarten voor leden-niet-bestuurders aanvragen, die ook voor het bezoek aan den kadercursus in aanmerking bomen. De voordeelen, aan dergelijke bijeenkomsten verbonden, zijn niet te miskennen: Door het delegatie-systeem wordt het welslagen, voor zoover het bezoek betreft, zoo goed mogelijk verzekerd. De inleidingen brengen voorts de vertrouwenslieden op de hoogte met stand en taak der beweging en geven hun aanleiding om in eigen kring onbeschroomd zich te uiten over de behandeL’p vraagstukken. De bestuursleden hebben gelegenheid om eens met elkaar ook op andere wijze dan bij de inleidingen (bij de maaltijden en op den gezelligen avond) in aanraking te komen, waardoor de kameraadschappelijke geest wordt versterkt. Boekbespreking. De administratie van het vakblad ~De Techniek van het Rijwiel” zendt ons ter kennisname; een ha€k, getiteld: ~,Het Rijwiel, zijn bouw en montage”, handboek voor den rijwielhandelaar en hersteller, door L. Rubens. Het werkje, 176 bladzijden omvattend, bestaat feitelijk uit twee deelen, n.l. behandeling van het maken van rijwielframes en het monteeren daarvan. De tekst is ver-

der verdeeld in 31 hoofdstukken en verlucht met een groot aantal afbeeldingen. Naar onze meening een werkje, zeer geschikt voor den vakman die er van alles op het speciale gebied van het rijwiel, uit putten kan. Aan een voorwoord van den schrijver ontkenen wij: ~In mijn bijna vijf en twintigjarige loopbaan als rijwieltechnicus heb ik slechts één Duitsch boekje over het Rijwiel, zijn bouw en instandhouding gelezen en dit was nog geschreven o bittere ironie voor het publiek! Mijn dagelijkschen omgang met handelaren en herstellers van rijwielen, in verband met mÂ’n werkkring, deed mij dubbel gevoelen het gemis aan vak- en warenkennis bij mijn klanten en bij den leverancier. Hoeveel relaties zouden niet zijn afgesprongen, hoeveel onaangename verstandhoudingen, hoeveel langdurige en kostbare procedures, welke bedragen aan geld zouden hun bespaard zijn geworden, indien handelaar èn grossier èn hun personeel beter op de hoogte waren geweest met alles wat hun vak betreft. En in die nu ongeveer 25 jaren is geen ingenieur, geen vooraanstaand vakman gekomen om datgene te doen, wat noodig was, tot verheffing van het vakpeil e: dat harer beoefenaren. Daarom noemde ik het verbijsterend. Steeds onderzoekend en verzamelend verkreeg ik langzaam maar zeker her noodige materiaal bij elkaar. Schuchter begonnen in „Het Vakblad van den Smid”, langzaam maar zeker de materie beter beheerschend, durfde ik het successievelijk aan, verder te gaan schrijven over moeilijker onderwerpen. En nu, na ruim zeven jaren daaraan , gewerkt te hebben, zijnde diverse „Vakpraatjes” door mij verzameld, om- en bijgewerkt.” En verder: „Men beschouwe dit boek als een poging, om tenminste „iets” bij te dragen tot vermeerdering der zoo hoognoodige vakkennis der rijwielvakbeoefenaren. Om belangstelling te wekken, om onderzoek te bevorderen, om kritiek uit te lokken voor, in en op ons vak, daarvoor is Â’t geschreven. Waar beweging in het vak gebracht wordt, zal de handel niet stilstaan. Ik hoop dat dit eerste vakboek op rijwielvakkundig gebied niet het eenige blijft, doch voor anderen en meer bevoegden dan schrijver dezes een aansporing zal zijn, ook hun licht eens te laten schijnen.” Wij kunnen hiermede volstaan en belanghebbenden en belangstellenden dit werkje aanbevelen. Het is vlot en prettig geschreven en doet den schrijver alle eer aan. Het boekje is verkrijgbaar bij de firma Jos. M. Krijnen te Vught. De uitgever verzuimde den prijs mede te deelen, zoodat we daaromtrent geen licht kunnen verschaffen. ♦ ♦ t Gelezen bladen £ van ons vakblad mogen niet worden * | weggeworpen, doch behooren aan onge- ♦ ♦ organiseerde kameraden ter lezing ge- ♦ ♦ geven te worden. ♦ ♦ ♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦*«♦♦♦♦♦♦♦♦ ADVERTENTIEN. Na een kortstondige ziekte overleed op 5 Januari j.l. onze bondsmakker N. JANSEN inden leeftijd van 41 jaar. Als goed kameraad en trouw lid en werker voor onzen Bond, zal zijn nagedachtenis door ons in eere worden gehouden. Hij ruste in vrede! Het bestuur van de AFD. BEVERWIJK.

AVONDSCHOOL VOOR ELECTRICIENS 3e 3 – AMSTERDAM r (Melis Stokeschool nabij Kruispunt Rozengracht—Marnixstraat) I^SCHRI«J¥iüG van NIEUWE LEERLINGEN voor de met t Februari a.s. aanvangende cursussen in ILESTRO-TECMNIEK en RADIO-TECHNIEBC gedurende de maand Januari op Maandag- en Vrijdagavond van B—9 uur. Prospectus wordt op aanvraag gratis toegezonden. De Schoolwas voorheen gevestigd: KERKSTRAAT 70. £oUi.Ut>aruA „Voonuurtuuc". Keuersgraobt ili, Adam,