i irn iïï] eto M ?$. uitziek

Het verwerken van hout aan boord van schepen (fl)

In het hieraan voorafgaande artikel werden de houtsoorten en de bestemming daarvan aan boord van schepen, zij het dan ook zeer in het kort, behandeld. Thans iets meer over het verwerken van het hout en de toegepaste houtconstructies. Beginnen wij dan bij datgene, wat iedere bezoeker van een schip het eerste opvalt, n.l. het houten dek. Het leggen van het houten dek is ook een van de eerste werkzaamheden voor den scheepstimmerman. Een geheel gereed gekomen houten dek is ook een waterdichte afsluiting. Dit laatste is van belang voor de werkzaamheden, welke in verband hiermede in het inwendige van het schip moeten geschieden. Het streven is er op gericht om het houtwerk zo droog mogelijk aan te brengen. Om die reden wordt een hulp-overkapping van op binten gespannen zeildoek aangebracht, alvorens het dekhout gelegd wordt. De dekdelen, welke het dek vormen, zijn dik 2 inch, breed 4 inch, of resp. 5 c.m. bij 10 c.m. Hun lengte is afhankelijk van de onderlinge afstanden der spantbalken. De zijkanten zijn pl.m. ï\ m.m. af geschuind (zie fig. 1). Een dekgedeelte wordt eerst pasgemaakt en ligt dan nog geheel los, doch is stijf ingeklemd. Hierna worden de gaten voor de bouten geboord. Deze overeenkomstige gaten zijn reeds vooraf in het ijzeren dek of de balken geboord, zodat de i duims gaten in het houten dek door die in de ijzeren balken van onderen naar boven doorgeboord worden. Daarna worden die gaten aan het boveneinde vergroot, zodat er gelegenheid bestaat de moeren der bouten verdiept of verzonken aan te brengen. Voordat men daartoe echter overgaat,, worden de delen losgenomen en wordt het dek schoongemaakt. Vervolgens smeert men het dek of de balken goed met menie in. Daarna worden de vooraf reeds gemerkte delen weer op hun plaats gelegd. En nu worden zij tevens vastgelegd door de bouten aan te draaien. Deze worden van onderen ingestoken, nadat ze met een hennepdraad, die dik met loodwit is besmeerd, zijn omwikkeld. Zijn deze goed aangedraaid, dan komen inde gaten, welke voor de moeren vergroot moesten worden, tapse houten proppen. Zij worden stevig vastgeslagen, zodat de draadrichting van de proppen met die der dekdelen, overeenkomt; zij worden daarna gelijk met het dek afgestoken Hierna kan met het breeuwen begonnen worden, dit komt inde daarvoor bestemde naden van pl.m. 3 m.m.. welke tot een diepte van 3 c.m. te niet lopen. Dit breeuwsel of werk wordt stevig inde naden gedreven, doch mag niet de hele naad vullen, er moet nog ruimte overblijven voor pek, dat de naden afsluit. Is dit eenmaal hard geworden, dan wordt datgene wat boven de naden is gelopen gelijkgekrabd. Daarna kan met het afschaven van de onevenheden begonnen worden, wat tevens tot de laatste werkzaamheden van het z.g. dekken behoort. Hier zij nog vermeld, dat ter plaatse waar zich onder de dekken geen vertrekken bevinden, maar open ruimten voor wandelgelegenheid of z.g. promenade, de dekdelen aan de onderzijde vaneen profielerlng worden voorzien (zie fig. 2). * * * Een belangrijke plaats op de dekken neemt de reling in. Het moet een veilige afsluiting en dus een solide constructie zijn. De reling bestaat vrijwel geheel uiteen ijzerraamwerk. De staanders zijn aan de bovenzijde van platen voorzien, waarin gaten zijn gemaakt. Op deze platen, dus bovenop het raamwerk, wordt nu

een houten rand aangetaracht, door middel van houtdraadtaouten. Deze houten rand is weer van teakhout, dat natuurlijk glad geschuurd moet worden. De afmetingen hiervan zijn dik 2 duim, breed 8 duim (zie fig. 3). Er vinden nog verschillende andere werkzaamheden plaats op de dekken, zoals het aanbrengen van het geheel

uit teakhout bestaande stuurhuis en het uit binten bestaande raamwerk voor het zonnedak. Het zou echter te ver voerende constructies te beschrijven. In het inwendige van het schip moeten dan nog de hutten worden aangebracht. Deze worden ook wel van ijzer vervaardigd, doch inde meeste gevallen zijn ze van hout. Figuur 4 geeft een doorsnede van zo’n houten wand te zien. In het vorige artikel werd ook reeds, zij het dan vluchtig, de gang van zaken aangegeven. Nu echter meer in het bijzonder. De wanden of separaties ontstaan op de volgende wijze. Op het ijzeren dek wordt de grenen voetrib op de juiste plaats gelegd. In het midden hiervan zijn gaten geboord op afstanden van ongeveer 75 c.m. Van de bouten, welke voor deze gaten bestemd zijn, worden de koppen afgezaagd en het einde tot een punt geslepen, zodat een soort pons met schroefdraad ontstaat. De bouten behoeven dus maar inde gaten te worden gezet en een flinke klap te krijgen om de juiste plaats aan te geven, waar zij op het dek gelast kunnen worden. De voetrib kan hierna worden vastgedraaid, aan de onderkant goed van menie of ander vochtwerend materiaal voorzien Tegen de onderkant van het bovengelegen dek wordt ook een grenenhouten lat (taovenstriem) aange-

bracht, welke laatste door aan het dek gelaste plaatjes is geschroefd. Tussen de voetrib en bovenstriem worden op regelmatige afstanden stijlen geplaatst. Tegen deze stijlen en gedeeltelijk tegen voetrib en bovenstriem wordt aan beide zijden het z.g. triplex gespijkerd. Hierdoor ontstaan holle ruimten, welke de isolatie ten goede komen Deze ruimten dienen tevens om de pijpen en geleidingen voor sanitaire en electrische doeleinden te bergen. Om het brandgevaar zoveel mogeiijk te voorkomen, worden de stijlen en het triplex aan de binnenkant met asbestpapier beplakt. Aan de buitenzijde, dus aan de hutkant, worden de triplexplaten geschilderd of ook wel behangen. In beide gevallen worden de naden bedekt dooreen dun latje; dit dient tevens om de grootte der platen aan te geven. Wat dit voordeel heeft, dat men bij eventuele reparaties de naden weet te vinden. Ten einde de draden voor electrische verlichting, verwarming of telefoon rondom een hut of vertrek te leiden, zijn er lijsten aangebracht, een onder- en bovenlijst, of sierlijst. Eerst wordt de onderlij st geplaatst, waarna de draden worden gelegd in de daarvoor bestemde gleuven en ter voorkoming van verschuiven of beschadiging vastgezet. Voor afdekking van dit geheel wordt de sierlijst of ook kroonlijst geschroefd.

De afscheidingen of separaties moeten, voorzover zij dwarsscheeps lopen, tegen de binnenzijde van de huid of romp lopen. Deze zijde wordt ter plaatse van de hutten ook betimmerd. Hier wordt tegen het grondhout, dat tegen de spanten is bevestigd, het triplex gespijkerd en gedeeltelijk geschroefd Dit laatste dient voor controle of bij eventuele reparaties. Het natuurlijke licht wordt inde hutten toegelaten door de patrijspoort. De afmetingen van deze ronde koperen ramen zijn eigenlijk gering Ten einde het licht, dat hier doorkomt, het grootst mogelijke effect te geven, is de betimmering hieromheen trechtervormig (fig. 5). Om bij avond het kunstlicht, dat uit de hutten schijnt, tegen te gaan, worden er tegen de huidbetlmmering draaiende of schuivende jalousleën aangebracht. Voor elke passagier is Ineen hut een kast aanwezig Deze is zo ingericht, dat hij zowel voor hang- als legkast kan dienen. De planken zijn n. scharnierend bevestigd en met schuifjes vast te zetten {fig. 6) * * * Er vinden inde hutten nog verschillende werkzaamheden plaats, doch dit betreft meestal reeds vooraf inde werkplaatsen vervaardigde onderdelen. Deze dienen slechts pas gemaakt te worden en bevestigd o. de kooien en de schrijfbureaus wat dus bij de afwerking behoort. Verder is er aan boord van schepen nog ander werk voor den timmerman en den meubelmaker te doen. Mocht voor deze werkzaamheden bij de lezers belangstelling bestaan, dan kan daarover bij gelegenheid nog wel het één en ander worden medegedeeld. R. Q.