TECHNISCHE RUBRIEK

(Vervolg) Bij het sorteren op een wéér groter kantoor wordt in wezen dezelfde gedragslijn gevolgd. Het verschil is alleen, dat hier veel meer post binnenkomt, zodat vanzelf een „fijnere” sortering volgt. Hoe meer brieven, hoe groter de verscheidenheid in plaatsen —hoe meer- stapels er dus kunnen Worden gemaakt. Ineen flinke provinciestad kan het sorteren niet meer door één man worden verricht. Er is een aantal mensen nodig om de post °P tijd bij de treinen te krijgen. Men staat als leek versteld van de grote hoeveelheden post, die na het lichten Van de stadsbrievenbussen op de tafels worden uitgestort. Deze post öioet eerst worden voorgesorteerd, d.w.z. de grote stukken, die niet door de stempelmachine kunnen, worden ditgehouden. De rest wordt zodanig opgesteld, dat alle adreskanten naar Voren liggen en de postzegels rechts bovenaan komen. Dan worden deze tijen machinaal gestempeld, waarna het eigenlijke sorteren triëren is hiervoor de geijkte postterm begint. De ambtenaren, die hiermede zijn belast, staan voor kasten, die ineen dantal vakken zijn verdeeld, de z.g. sorteerkasten. Het sorteren is een vrij Vermoeiende bezigheid. Men denke Zichzelf maar eens voor een niet al te kleine, in bv. 72 vakken verdeelde kast te staan. Een stapel poststukken inde hand. Brief voor Hengelo derde Vakje, rechts bovenaan; kaart voor Arnhem, eerste vakje, links onder; stuk voor Roermond, weer op de bovenste rij en zo gaat de arm Van den sorteerder van links naar rechts, van boven naar beneden en Weer omhoog. Intussen moet hij Weten, dat de voor Bovenleeuwen en Reek binnengekomen stukken in het Vakje Nijmegen moeten worden gestopt, terwijl de post voor Putten nu eens op Amersfoort dan weer op richting Amersfoort—Zwolle wordt gesorteerd. Het sorteren valt niet mee en het hoeft niet te verbazen, als de ambtenaar voor de sorteerkast na een Poosje vermoeid raakt. Die vermoeidheid kan hij zich echter niet permitteren, want de stapels moeten klaar, de treinen wachten niet. Onder deze omstandigheden is het begrijpelijk, Öat er wel eens een brief voor Gorinchem in het vakje voor Groningen terecht komt en degeen die dan klaagt, omdat zijn brief zo lang onderweg is geweest immers de fout kan veelal pas in Groningen Worden ontdekt, waar men de brief Weer terugzendt beseft niet, dat het eigenlijk heel verwonderlijk is, öat een vergissing slechts sporadisch Voorkomt. Men moet de stapels, de bergen post maar eens zien, die op de kantoren der grootste steden worden aangevoerd. Duizenden en nog eens duizenden poststukken zijn het, waar Zoveel mogelijk orde in moet worden geschapen, opdat zij uitgezocht en gebundeld de juiste trein, de beste verbinding „halen”. Het sorteren ineen postkantoor van «en grote stad, geschiedt volgens dezelfde beginselen, als boven omschre-Ven. De sortering wordt echter nog iets „fijner”, daar men kan verwachten, dat in een'stad als Amsterdam de dagelijkse post vrijwel steeds het gehele aardrijkskundige plaatsnamen woordenboek van Nederland bevat. Het ligt voor de hand, dat op zblk een kantoor niet kan worden volstaan met één enkele sorteerkast. Rie zou, om geschikt te zijn voor een doelmatige sortering, zoveel hokjes 'Koeten bevatten, dat de ambtenaren hele wandelingen zouden moeten ma-

ken om van vakje Eindhoven naar hokje Duivendrecht te lopen. Daarom wordt hier het systeem van voorsortering gevolgd. Dat gaat zo. Evenals boven omschreven wordt de binnenkomende post eerst „opgezet”, d.w.z. dusdanig opgesteld, dat zij in het vlugst mogelijke tempo door de stempelmachine kan worden gejaagd. Tijdens het opzetten houdt de besteller, die hiermede is belast, de bv. voor Amsterdam, Den Haag en Rotterdam bestemde stukken er uit. Dan zijn er alvast drie gesorteerde stapels. De rest gaat voor de eerste sorteergang naar de sorteerkasten, waar, op bv. 36 grote plaatsen, wordt gesorteerd. Opdat de ambtenaren elkaar niet in de weg lopen en er vlug kan worden opgeschoten, is een aantal van deze kasten opgesteld, die alle dezelfde onderverdeling hebben. De inhoud van de hokjes, die post voor bv. Eindhoven bevatten, wordt bijeengegaard, gebundeld en inde postzak voor deze stad gedaan. Na deze sortering heeft men een flinke hoeveelheid poststukken, bestemd voor de kleinere plaatsen, waarvoor geen hokje inde kast was gereserveerd, overgehouden. Deze z.g. uitgeschoten post wordt nu voor de tweede sorteergang naar een andere trieerkast overgebracht, waarin de brieven voor de kleinere plaatsen worden verdeeld over de hoofdrichtingen. Zo zal een brief voor Dokkum bv. terecht komen in het vakje bestemd voor de richting „Meppel—Leeuwarden”. Daar er ook voor deze sortering meer kasten zijn, moet men voor de derde sorteergang de verschillende stapeltjes, die voor de genoemde hoofdrichtingen werden gemaakt, bijeenvoegen, om deze verder te behandelen. Er zullen brieven tussen zitten voor Sneek, Herenveen, Harlingen, enz. Deze post wordt op plaatsnaam gesorteerd in z.g. uitwerkkasten, waar een gedeelte der vakken is bestemd voor het uitsorteren van de plaatsen, waarvoor bundels worden gemaakt, de rest voor de sortering in „kleine richtingen” van plaatsen, waarvoor dit niet het geval is. Onder kleine richtingen worden o.m. verstaan de op de hoofdroutes der spoorwegen aansluitende spoor-, tram- en busverbindingen. Is men hiermede gereed, dan worden van de stapeltjes bundels gemaakt, hetgeen in tal van plaatsen automatisch geschiedt met behulp van de zeer vernuftig uitgedachte 8.5.M.-Bundel-Sluit-Machlne, een patent van de N.V. Technische Maatschappij „Marchand/Andriessen” te ’s-Gravenhage. Het bovenstaande gelezen hebbende, zal men zich kunnen voorstellen, dat het inde sorteerzalen der grote postkantoren nu niet bepaald kalmpjes toegaat. Voor de trieerkasten staan de sorteerders, die vliegensvlug de post inde daarvoor bestemde vakjes werpen. Hun armen kunnen zij geen ogenblik rust gunnen, zij schieten, alsof het molenwieken zijn, langs de hokjes. Er ligt nog veel post te wachten. Straks moet worden gebundeld, want overeen luttel aantal minuten zal de trein vertrekken. Die wacht geen minuut zelfs geen seconde. Voort gaat het, van de eerste trieergang naar de tweede, van de tweede naar de derde. Koortsachtig is men bezig bij de uitwerkkasten. Konden die verschillende gangen maar door één enkele worden vervangen, zodat de post voor Neder-Langbroek direct in het goede vakje lag. Was er maar een knappe kop, die een machine uitvond om Deze machine, geboren uit de, vooral op de grote kantoren sterk gevoelde behoefte aan vereenvoudiging van

VAN BUS TOT BUS

machine vrucht vaneen gelukkige macnine, vrucnt vaneen geiUKKige samenwerkmg tussen den heer Marchand, oud-hoofdambtenaar van P.T.T. en professor Andriessen uit Delft, is ongeveer veertien jaar geleden tot stand gekomen en langzamerhand zo geperfectionneerd. dat niet alleen in Nederland, het land harer geboorte, in wijde kring belangstelllng hiervoor werd gewekt, maar dat ook het buitenland, met name België, Engeland en Amerika zich hiervoor , , , . .... . . , reeds daadwerkelijk interesseerden en tot aanschaffing of bestelling overgingen, terwijl met tal van ande, “ , , ... , re landen onderhandehngen gaande zijn, welke helaas door de oorlog werden afgebroken, doch thans weer zijn hervat. Men behoeft echter geen profeet te zijn om te voorspellen, dat deze onderhandehngen gunstige mogelijkheden in zich bergen, daar de Transorma ongetwijfeld een grootse toekomst wacht, want Want deze machine maakt verschillende sorteergangen overbodig. Zij sorteert de post. ook voor de kleinere plaatsen, dadelijk inde juiste vakken. De sorteersnelheid gaat bovendien ver uit boven die der eenvoudig is, dat de sorteerarbeid kan worden verricht door jonge, eenvoudlse krachten. BIJ het machinaal sorteren heeft men bv. geen topografi aehe kennis nodig. Men behoe.t bh wijze van spreken met te weten waar " L 'i- * 4. + „ . . . Arnhem ligt, terwijl het. zoals hiervoor reeds werd aangeduld, bij de handsortering zaak is de juiste ligging van elk gehucht precies te weten. Deze voordelen worden ook ïsts: . ..... ’ . . . export-mogehjkheid van met te onderschatten betekenis kan worden , . verwacht Wie voor het eerst een Transorma ziet, staat verbaasd. Als men al eens overeen automatische sorteei machine hoorde praten, maakte men zich misschien een voorstelling vaneen toestel, iets groter dan een flinke schrijfmachine. Mogelijk dacht men aan een apparaat niet nog enigszins kloekere afmetingen, maar dat de

Transorma een machine is met een „eerste étage”, gevormd dooreen platvorm vaneen kleine tien meter lengte, zal een leek niet aanstonds willen geloven. Een eenvoudige beschrijving. welke geenszins naar volledigheid streeft, maar die bedoelt den lezer een indruk van deze machine te schenken, moge hem echter een andere voorstelling geven. Een Transorma heeft, op het platvorm. vijf bedienplaatsen Daaraan zittende transormisten. leder van hen heeft een toetsenbord voor zich, waarop alle getallen van 1 tot. laten wij zeggen. 350 kunnen worden aangeslagen. De te sorteren stukken, die in bakken op een steeds rondlopende transportband naar boven zijn vervoerd. staan ineen toevoergoot, vóór hen. De brieven en kaarten in deze goot worden van achteren aangedrukt, zodat het voorste poststuk zich steeds onder het onmiddellijk bereik van den transormist bevindt. Deze pakt de eerste brief er uit en steekt deze ineen inwerpgleuf. terwijl hij gelijktijdig op het toetsenbord het getal aanslaat, dat in Transormacode de plaatsnaam van het adres aanduidt. ledere plaats, waarvoor een vak inde machine is gereserveerd, heeft nl. een nummer. Amsterdam is bv. 60. Leeuwarden 234, Almelo 85, ’s-Herenberg 12, Broek op Langendijk 107, enz. De transormist kent alle nummers uit zijn hoofd. Zij zijn er ingehamerd, zodat, als hij ’s nachts wakker wordt enfin, U weet de rest. Na het insteken van de brief inde inwerpgleuf en het aanslaan van het, met de plaatsnaam corresponderende getal, doet de machine de rest. D.w.z. zij transporteert de brief naar de toevoergóot voor het juiste vak en laat hem daar los. Door de goot glijdt het poststuk in het vak, waar zich langzamerhand alle correspondentie voor één en dezelfde plaats verzamelt. De vakken bevinden zich onder het platvorm en zijn daar, in rijen van vijf, naast elkaar opgesteld. Tezamen vormen zij die éne grote trieerkast, waarin alle benodigde vakken zijn verzameld en waarvan hierboven reeds sprake was, maar die voor handbediening niet kon worden gebruikt. Het is eender grote verdiensten van den uitdenker der Transorma, deze wens, waardoor het uitschakelen van alle tussen-sorteergangen mogelijk is, inde machine te hebben verwezenlijkt. (Wordt vervolgd)

3