ZATERDAG 2 JULI 1938 – No. 40 36STE JAARGANG VAN DE BLIJDE WERELD

Tijd EN Taak

Aan God behoort de aarde en haar volheid. Psalm 24:1

REUGIEUS-SOCIALISTISCH WEEKBLAD

ONDER REDACTIE VAN DR. W. BANNING

ADRES DER REDACTIE: BENTVELDSWEG 5 – BENTVELD

VERSCHIJNT VIJFTIG MAAL PE RJAAR- 36STE JAARGANG VAN DE BL IJ DE WERELD

ABONNEMENT BIJ VOORUITBETALING PER JAAR F 3.40, PER HALFJAAR F 1.75, PER KWARTAAL F 0.90 PLUS 15 CENTS INCASSO – LOSSE NUMMERS 8 CTS

POSTGIRO 21876 GEMEENTEGIRO V 4500 – ADMINISTRATIE GEBOUW N.V. DE ARBEIDERSPERS, HEKEL VELD 15, AMSTERDAM-CENTRUM

DE METGEZEL

Bekend is het oude Bijbelverhaal van de bekéring van Saulus tot Paulus. Saulus: de vurige ijveraar tegen de opkomende Christengemeente, de fanatieke vervolger, die zich verheugt in de steniging van Stefanus. Dan slaat op de weg naar Damaskus, waarheen hij zich begaf om de vervolgingen der Christenen voort te zetten, Gods bliksem in zijn leven, zijn ziel in hij wordt tot Paulus, de grote apostel, die het Christendom over de gehele wereld der oudheid heeft verbreid.

Begrijpelijk, dat men gevraagd heeft, vooral in onze eeuw der psychologie, naar de zielkundige factoren dier bekéring, die voor de wereldgeschiedenis zo grote betekenis heeft gehad. Daarbij is dan vooral nadruk gelegd op de steniging van Stefanus: nooit heeft Saulus dat beeld uit zijn ziel weg kunnen krijgen, het beeld van dien gemartelden mens, wiens lichaam werd doodgebeukt, en wiens ziel ook in het stervensuur psalmen zong. Deze doodgeslagen vijand bleef de onafscheidelijke metgezel, eerst in de uren, dagen, maanden van de innerlijke huivering en gewetenswroeging, straks ook in de jaren dat Paulus de schuld van zijn vroeger leven tracht te boeten

Aan dit verhaal moest ik denken, toen de berichten over de nieuwe Jodenvervolgingen in Duitsland en Oostenrijk tot ons kwamen. Vervolgingen, die feitelijk neerkomen op een poging tot sociale moord, tot vernietiging van deze mensengroep binnen het Duitse rijk. Natuurlijk met andere methoden dan die der ~barbaarse” steniging geraffineerder, ploertiger. De nazi’s kennen de zwakke kanten van de mens: zij weten, dat de dood door de kogel véél gemakkelijker te dragen valt dan de voortdurende langzame martelingen van lichaam en ziel. Een massale terechtstelling van de Joden door een afdeling soldaten zou héél wat menselijker zijn dan de tartende onzekerheid, het overgeleverd zijn aan de wreedheid der massa, het den mensen Mies

afnemen aan bezit en recht en arbeid, en ze dan aan het lot overlaten in een tot haat opgezweepte omgeving. De steniging der oudheid is humaan, vergeleken bij deze moderne methode.

Nu zien wij, oppervlakkige realisten als wij gewoonlijk zijn, één ding over het hoofd: dat er óók in het geestesleven wetten heersen in hun geweldige, strenge majesteit.

Ik weet niet of en hoe de wereldgeschiedenis het onrecht dat thans aan de Joden in Midden-Europa wordt gepleegd, ooit zal wreken er blijft in de geschiedenis genoeg onrecht ongewroken. Maar van één ding ben ik wél zeker, op grond van mijn geloof in de wetten van het geestesleven: de Jood blijft de eeuwige metgezel van het Duitse volk, sedert het een zo barbaarse vervolging ontketende of duldde. Van den Jood komt men in Duitsland nimmer meer vrij, het minst als men hem heeft uitgeroeid; van deze schuld komt men nooit meer vrij, voor zij is geboet. Want schuld wil geboet zijn.

Waartoe dat leiden zal, kan niemand voorspellen. Saulus kan een Paulus worden, zeker. Maar daarvoor is nodig: een grootheid van ziel, die het geheim is van wie door God worden uitverkoren tot wereldhistorisch werk. Of het nationaal-socialisme, dat tot op heden alle kenmerken vertoont van wrokgevoelens, van wraaklust en dus van geweldsgeloof en militarisme, ooit kan worden gelouterd tot een grote en diepe liefde, die óók den tegenstander, óók den vijand omvatten wil? Zou deze Saulus een Paulus kunnen worden? Laat ons niet te snel een oordeel uitspreken, dat ons niet toekomt; Gods bliksem vraagt niet aan ons, waar hij mag inslaan. Huivering en gewetenswroeging kunnen tot bekéring leiden, zeker maar ook tot ondergang, tot zelfverscheuring. En dikwels beklemt ons de angst, dat het nationaal-socialisme bezig is een cultuurvolk naar de ondergang te

leiden het vermoordt immers de vrijheid? en met haar de voorwaarde voor rijke geestesbloei?

Mag ik op een merkwaardige historische parallel wijzen? Het Katholicisme heeft, óók met harde vervolgingen, met brandstapel en inkwisitie, het Protestantisme trachten te vernietigen. Sedert deze vervolgingen blijft Luther de metgezel van Rome’s Kerk. Nu verschijnt er een merkwaardig boekje van een Duits katholiek geleerde Johannes Hessen (onder de titel: Der deutsche Genius und sein Ringen um Gott), waarin hij spreekt over Luther, in wien hij vooral de Duitse geest ziet worstelen om God en om geloof. Luther is hem een strijder Gods, vervuld door een vurige en heilige hartstocht En Rome heeft hem uitgebannen, de Protestanten vervolgd en trachten te vernietigen? Maar hoor nu dezen katholiek: de Kerk heeft eenmaal Jeanne d’Arc, de redster van Frankrijk, als ketter verbrand, maar haar later heilig verklaard. Zij heeft eveneens Savonarola, de geweldige Godsman en boeteprediker als ketter ter dood veroordeeld maar in onze dagen pleit een hooggeplaatst katholiek professor in de theologie ervoor om hem heilig te spreken. Zo gezien, aldus Hessen, wordt begrijpelijk het woord van een oekumenisch denkend protestants theoloog dat de Paus, die Luther heilig zou verklaren, daarmee het werk der Hervorming zou voltooien

Hoe ver 'dat is, en hoe schoon?

Ach ja. Maar Rome komt van de geest der Hervorming niet meer los, Luther blijft de onzichtbare metgezel. Zo blijft de Jood dóórwerken als de eeuwige metgezel van het Duitse volk, tot dit zijn schuld zal hebben geboet, en ook de verachte gesmade Jood zal kunnen erkennen als behorende tot de gemeenschap der heiligen... Eerst dan immers zal dat Duitse volk ontwaakt zijn tot de gróte liefde uit God W. B.