Verdroomd. Dat is de krachtige indruk die dit winterlandschap bij Eerbeek U inboezemt. Het figuurtje, met even een roode toets tusschen de dorre hagen van het besneeuwde weggetje, is zoowel inhoud van uw droom, als uitgebeelde droomster zelve. Zoowel gij als zij hebben het geluksgevoel doorleefd van het wintersche getij, met even de stille vries-kou tegen de randjes van je ooren, en in u opgenomen de diepe schoonheid van het zwijgende landschap

Werk van Jan Mankes

in de schemering. De besneeuwde weiden met hun omrastering, het winter-bosch op den achtergrond, met de intimiteit van het witte huis tusschen het geboomte, ze geven samen een diep geluksgevoel, waarin herinnering en heden tot verevening komen.

De kunstenaar bereikt, dat men de stof vergeet, en de verbeelding stillekens opwiekt als de eene, witte vogel boven de weide. J. J. MEYER.

Buitenlands

iiiiiiiiil Socialisme p

„Het religieuze socialisme ’t geweten der arbeidersbeweging”; een gedachte, die velen van ons eigen zal zijn, die onlangs in Tijd en Taak met zoveel woorden gedrukt stond.

Een gedachte ook, die we niet gemakkelik uiten, wij, mensen met onreine lippen, wandelend temidden van een volk, dat onrein van lippen is.

En toch, wat zou de funktie van onze beweging, die geen eigen politiek wil voeren en evenmin een eigen kerkje stichten, anders kunnen zijn dan die van de zuurdesem?

Een praktiese uitwerking van deze gedachte vinden wij in de groep der „Wakers” ‘) binnen het franse protestantisme. Zij zijn niet als zoodanig religieuze socialisten, maar hun voorman Wilfred Monod is mederedakteur van „Le Christianisme Social.” Bovendien staan zij in de kerk, zooals wij in kerk en arbeidersbeweging zouden willen staan: als het op zichzelf haast waardeloze, maar voor de spijs onmisbare zout.

Georganiseerd zijn de Veilleurs zo min mogelik: de organisatie moet achter de

Wakenden

werkelikheid der gemeenschap aankomen. Nooit en nergens willen zij zich afzonderen onder elkaar. Moet er een besluit genomen worden, dan gebeurt dit niet bij meerderheid van stemmen, maar op de ook in onze A.G. nagestreefde wijze der Quakers; men zoekt de weg, die voor de hele groep aanvaardbaar blijkt, en ten slotte als noodzakelik gevoeld wordt.

Het protestantisme is mat en schijnbaar uitgeleefd. De Veilleurs echter zien zijn oneindige waarde. Voor die waarde zetten zij zichzelf in. De eis zal dus geestelike verdieping zijn en wel uit de aard der zaak op „zuiver godsdienstig” gebied. Voor ons sluiten hier onmiddellik andere dingen bij aan, n.l. verdieping van inzicht met het oog op de partij, en versterking van zedelik bewustzijn in dienst van kerk en partij beide. Nu is het echter gemakkeliker zich te wijden aan „verdieping van inzicht” door geregelde studie, dan aan de verdieping van het geloofsleven.

Hierover hebben de Veilleurs enige m.i. juiste denkbeelden. De gemeenlik aangeprezen tijd voor stille overdenking heeft zijn gevaar, doordat het zo heel moeilik is.

eigen zorgen en verlangens het zwijgen op te leggen. Wie wel eens beproefd heeft, tot zijn „opbouw” dageliks iets uit een bepaald boek te lezen en te overwegen, kent misschien de weldadige ervaring van te luisteren naar wat een ander verstaan heeft, onafhankelik van onze persoonlike situatie en toch ook steeds in de algemeenmenselike sfeer daarmee verbonden.

De Veilleurs, die zich ook de „protestante derde noemen, willen „geestelike oefening” maar geen dwang van beiijdenis of opgelegde gebeden. De voornaamste verplichting, waaraan een veilieur zich onderwerpt, is dat hij dageliks Matth. 5: 2—lo eenmaal leest of opzegt. In de zaligsprekingen erkennen zij een zuiverende kracht voor ons denken, doen en voelen en dit zeker niet ten onrechte.

In de vele franse landhuizen, die haast het hele jaar leeg staan, willen zij de gelegenheid scheppen voor ieder om „tot zichzelve in te keren”, ’t zij voor dagen of voor enkele uren. De zolders van een oud dorpshuis doen ons deze behoefte, voor vele stedelingen stellig zeer dringend, misschien niet voidoende beseffen.

Welke leidende gedachten staan nu achter deze weinige tastbare punten?

Vreugde, die uit innerlike vrede, bovennatuurlike zekerheid, voortspruit;

Eenvoud, die het hele leven van de „waker” kenmerkt, op alle gebied;

Barmhartigheid als leidend principe in elke verhouding tot de naaste, d.i. geen goedkoop medelijden, maar dragende, gemeenschap willende liefde.

Vreugde, eenvoud en barmhartigheid, ergens door een paar mensen met overgave nagestreefd. Soms komen zij samen, maar meest werkt elk in eigen kring, toch gedragen door onderlinge saamhorigheid. Sedert tien jaar breidt die kring zich uit, langzaam maar zeker.

Ook ditmaal moeten wij zeggen: onze weg ligt elders, maar evenals de I.C.F. door haar daadkracht en durf, hebben deze wakers in de nacht van onze tijd ons iets te zeggen door hun grote ernst aangaande het godsdienstig gemoed, waaruit immers de bronnen des levens zijn.

F. KALMA—KOOPS.

‘) Les Veilleurs Christianlsme Social, Julia ’33,

Naar de franciskaanse tertiariërs, geordenden in de wereld. De goede verstaander zal ook hieronder franciskaanse gedachten herkennen.

’) „Tijd en Taak”, 23 Sept.

Boekbespreking §

Edgar Mowrer. Duitschland zet de klok klok terug. Vert. van A. van Son. Van Holkema en Warendorf, Amsterdam, 1933. 348 bladz. ing. 250, geb. 3.25.

Een voortreffellk boek van de bekende Amerikaanse journalist, door Hltler om dit boek uitgewezen. Men vindt er een grote hoeveelheid feitenmateriaal over de binnenlandse ontwikkeling in Duitsland, die tot de macht van het nationaalsocialisme heeft geleid. Het is het beste boek dat ik tot nog top las. Natuurlik vergeten wij niet, dat Mowrer een nuchtere Amerikaan is. Als hij Hegel een „geniale schoolvos” (52) noemt, en beweert dat krachtens de Hegelse wijsbegeerte een brievenbesteller superieur is tenopzichte van een koopman millionair, omdat de eerste de Staat dient (53), dan zijn deze uitspraken karakteristiek. Maar toch: een voortreffeUk boek, met spanning geschreven. W. B.

Dr. G. de Haas, Mussert en het Nationaal-Socialisme in Nederland, Debatrede, Uitg. Vogt en Breunis Zwolle, 25 cent.

Deze brochure zou men in handen wensen van allen die nog waarde hechten aan vrijheid en aan die geestelike voornaamheid, die behoort bij de demokratie. Het is alleen jammer dat de uitgever er 25 ct. voor vraagt. Bij tienduizenden behoort zij het land in. Bij onze lezers die de brede bhk en warme gezindheid tan de Haas kennen, behoeft zij geen verdere aanbeveling. W. B.