Tijd EN Taak

Aan God behoort de aarde I an haar volheid. Psalm 24:1 I

ZATERDAG 5 MEI 1934 – No. 31 32s»e JAARGANG VAN DE BLIJDE WERELD

religieus-sociaustisch weekblad

ONDER REDACTIE VAN DR. W. BANNING ADRES DER REDACTIE: BENTVELDSWEG 5 ■ BENTVELD

VERSCHIJNTVUFTIG MAA L PER JAAR – 32STE JAARGANG VAN

V=KJ\.I’IIJI1I vuuuuv .-.n.._._.--....._ ‚‚_ ABONNEMENT BIJ VOORUITBETAUNG PER JAAR F 3.40, PER HALFJAAR F 1.75. PER KWARTAAL F 0.90 PLUS 15 CTS |NCASSO – LOSSE NUMMERS 8 CTS POSTGIRO 21876 – GEMEENTE GIRO V 4500 – ADMINISTRATIE GEBOUW N.V. DE ARBElDERSPERS, HEKELVELD 15, AMSTERDAM-CENTRUM

HET EINDE VAN ILLUSIES

De titel Is van de redakteur van „das Neue Tagebuch”, het knap geschreven en belangrijke weekblad van een groep Internationale Intellektuelen. De grondslag van wat men positief wil, Is mij nog steeds niet duldellk geworden maar tal van goede krltlese artikelen heeft het blad stellig gebracht. Nu kondigt de redakteur een boek aan door hemzelf geschreven, onder de titel: het einde van Illusies. Het boek zelf las Ik nog niet; wij komen er allicht nader op terug. Maar reeds het aankondlgend artikel zegt veel.

Sedert de vrede Is Europa op weg naar zelfvernietiging, aldus de schrijver, en deze weg wordt door enkele karakteristieke Illusies versierd. In 1918 ging men van de moorddadigste aller oorlogen over In een periode die men vrede noemde, men hoopte op een langdurige vrede en droomde zelfs van eeuwige vrede. Men had ook een paar Ideeën over de wijze waarop men die zou bereiken; deze paar Ideeën, dit hoopje gedachten-lnventarls, beheerste al wat ook In de Internationale politiek gebeurde. En het resultaat? leder weet, dat Europa er ellendiger aan toe Is dan In 1918, dat het oorlogsgevaar voor de deur staat, dat de oorlogstechniek enorm Is opgevoerd, zodat de vernietiging heel wat groter zal zijn dan In wat eenmaal de gruwellkste aller oorlogen heette. Er moet dus aldus Schwarzhlld lets haperen: wat men na 1918 geloofde en probeerde Is niet anders dan Illusie gebleken, en de eerste els zowel van eerllkheld als ook van zelfbehoud Is, dat men deze Illusies overboord zet. Hij noemt dan de voornaamste dezer Illusies, die alsof er In de oorlog een „overwinning” zou zijn geweest daaruit volgen dan alle andere waandenkbeelden: volkenbond, ontwapening, enz.

Er zit In deze gedachtengang stellig iets

zeer suggestiefs des te meer zaak Is het om op te passen, vooral omdat niet duldellk (nog) Is, wat de schrijver precies en positief wél wil. Sprekende over de bedreiging die Hltler-Dultsland met zijn herbewapening betekent, zegt hij wel lets positiefs: Europa heeft te kiezen tussen óf onderwerping aan óf oorlog tegen Duitsland. Kiest men de laatste weg, dan zou m.l. logies daaraan moeten worden toegevoegd: dan ook maar onmlddelllk tegen Duitsland opgetrokken, nu de andere landen nog zeker zijn te zullen overwinnen. Als Duitsland de gevaarllke barbaar Is, waarom wacht men dan tot het een volledig gewapende barbaar Is geworden?

Uit deze gedachtengang wordt naar mijn mening opnieuw overduldellk, hoezeer Schwarzhlld, die vele Illusies wil opruimen, zelf gevangen zit In wat de allergrootste Illusie, de ban, de doem, de vloek van onze wereld Is; de Illusie van het geweld. Voor 1914 was óók het dultse militarisme hèt grote gevaar, naar men zei. Toen de oorlog uitbrak, Is er In Engeland en Amerika geweldige zuigkracht uitgegaan van de leuze: tegen het prulsles militarisme dat zou Immers betekenen: tegen alle militarisme? Welnu, men heeft het prulslese verslagen met het gevolg eerst, dat het militarisme In Frankrijk, Engeland, Amerika enorm groeide, met het gevolg daarna, dat het óók In Duitsland wéér móest opstaan. Het moderne militarisme Is als de draak uit de oude mythologie: slaat men één kop af, dan komen er tien terug. Dit Is de ontzaglik gevaarllke en misdadige Illusie: dat men geweld met geweld duurzaam kan overwinnen. Het Is een onverblddellke Ijzeren wet. lets van de gruwellke gerechtigheid die In het leven geldt, dat geweld steeds nieuw geweld oproept, en dat de

wereld zo In de duivelskring blijft bevangen, die tot zelfverscheuring leidt. Als men nog enige kans op sukses wilde hebben, zou men niet alleen oorlog tegen Hltler-Dultsland moeten willen, maar zijn radlkale uitmoording want dacht men In ernst, dat een volk zich duurzaam tot slavenvolk van „de handhavers der beschaving” laat maken?

Daarom is voor ons hèt centrale geestelike probleem In al deze politieke en mllltarlstlese verwording: dat de taan van de geweldsaantalddlng wordt gebroken. Geweld wordt niet gebroken door geweld, evenmin als haat overwonnen wordt door haat. Het Is de gruwellkste aller Illusies, dat konfllkten In de éne sfeer van het leven worden opgelost door krachten die prlnclpleël In dezelfde sfeer liggen. Een mensenziel door haat verkrampt, geneest niet wanneer men haar met andere haat tegentreedt. Een wereld, die door wantrouwen en angst wordt verteerd daarom zich wapent! wordt niet door de opzweplng van wantrouwen en angst gered. Daarom Is er In deze tijd zo ontzaglik veel gelegen aan het verzet tegen de geweldswaan uit kracht van den geest, die zijn normen van recht, goedheid en waarheid handhaaft. De vloek van de Volkenbond is geweest, dat hij naar de Idee recht zou kunnen zijn, maar Is gebleven binnen de machtssfeer der z.g. overwinnaars. De vloek van Versallles Is nog, dat het onder de schijn van recht de suprematie der Entente oplegde en Duitsland tot ellende doemde. En Frankrijk verklaart opnieuw Versallles „heilig”! Als heel déze Illusie niet wordt gebroken, Is er voor Europa geen uitweg uit de duivelskring. Laat het socialisme hier niet beneden de els blijven! W. B.