Aan God behoort de aarde en haar volheid. Psalm 24:1

Tijd en Taak

ZATERDAG 4 MAART 1939 – No. 23 37STE JAARGANG VAN DE BLIJDE WERELD

RELIGIEUS-SOCIALISTISCH WEEKBLAD

ONDER REDACTIE VAN DR. W. BANNING ADRES DER REDACTIE: BENTVELDSWEG 5 – BENTVELD

VERSCHIJNT VIJFTIG MAAL PER JAAR – 37STE JAARGANG VAN DE BLIJDE WERELD

ABONNEMENT BIJ VOORUITBETALING PER JAAR F 3.40, PER HALFJAAR F 1.75, PER KWARTAAL F 0.90 PLUS 15 CENTS INCASSO – LOSSE NUMMERS 8 CTS POSTGIRO 21876 – GEMEENTEGIRO V 4500 – ADMINISTRATIE GEBOUW N.V. DE ARBEIDERSPERS, HEKELVELD 15, AMSTERDAM-CENTRUM

VERNIEUWENDE KRACHT

In ons hoofdartikel der vorige week is de stelling toegelieht, dat een bewe* ging eerst dan „vernieuwend” mag heten, wanneer zij aansluit bij de soeiale werkelijkheid in haar ontwikkeling. Denkbeelden, die deze werkelijkheid miskennen, kunnen wel een schijn van verhevenheid vertonen, maar blijven nochtans onvruchtbaar; aanhangers dezer gedachten kunnen vol zuiver be* doelen zijn, maar zij ontplooien geen waarlijk vernieuwende kracht.

Ik noem nog twee niet minder wezen* lijke trekken die vernieuwende bewegin* gen kenmerken. Kennis en inzieht, hoe belangrijk en noodzakelijk overigens, zijn niet afdoende; wij hebben ook nodig bezieling en wil om aan maatsehap* pelijke krachten vorm te geven; er is een zedelijk pathos, een opstuwend verant* woordelijkheidsbesef nodig, dat niet slechts een toekomstideaal belijdt, maar ook de nuehtere konkrete maatregelen weet te nemen, die in de verwarring van heden uitzichten openen. De vredesbe* weging gaat vooral aan dit laatste mank: het ideaal is sehoon en verheven genoeg, de weerzin onder de volkeren tegen de oorlog is overal aanwezig, oèk in de fascistische landen maar men weet geen geestdrift en vertrouwen te wek* ken die nuchter konkreet wegen wijst en maatregelen neemt. Omgekeerd: men moge tal van de maatregelen die de die* tatoren in Duitsland namen, betreuren zij doèn wat, zij werpen zieh met hartstocht op dc maatschappij, zij grij* pen heel sterk in de persoonlijke vrijheid der burgers in, en wekken daarmee ook wel tegenzin, maar nog eens: zij doen wat. Naast kennis en inzieht dus: daad* kraeht, bezieling, pathos. Het is één van de verlammende dingen voor het soeia* lisme in Nederland, dat het buiten de regering blijft: zo kan het niet tonen wat het kan; het Plan blijft een knap boek en een leuze maar tot daad kon het niet komen, en dan zakt automatiseh de geestdrift.

P2n dus....

Neen, waeht u nog even met een wat te voorbarige conclusie. Stellig, de nazi’s in Duitsland doèn wat. Maar als het enige criterium dit zou zijn, of daarbij nog: dat de in tijdsorde jonge bewegin* gen altijd gelijk hebben, en dat zij het stellig zullen winnen dan kom ik er eerlijk gezegd nooit uit. Het nationaal* socialisme is jong, en doét wat het Russische communisme is jong en doét wat Roosevelt in Amerika met z’n New Deabbeweging is jong, en doét wat.... Moet ik ze dus alle drie even geestdriftig verheerlijken, eventueel even slaafs volgen? Natuurlijk zijn zij alle drie uitingen van de maatschappelijke crisis, brengen zij alle drie tot uiting hoezeer de maatschappij in hevige stuip* trekkingen verandert. Maar: is dat alles afdoende voor mijn keuze? Zou ik in Rusland communist, in Duitsland nazi, in Amerika new*deal*apostel, in Hol* land.... Colijniaan moeten zijn? m.a.w. meewaaien met de sterkste wind?

Het is hoop ik duidelijk, dat een der* gelijke houding voor een religieus mens volstrekt onaanvaardbaar is; deze hou* ding n.l. maakt de „tijdgeest”, de boven* drijvende tijdstroming tot hoogste waar* de en norm. Wat jong is en krachtig doet in de sociale bewegingen, is daarom nog niet zedelijk goed. Met het begrip „jong” behoeft men niet zoveel moei* lijkheden te hebben, het aantal jaren kan beslissen; dan is de S.D.A.P. jonger dan Colijn, en Dijt en Van Duyl belofte* voller dan Mussert. Met het begrip „kracht” ligt het wat moeilijkcr. Zeker, er is in Duitsland, Italië en Rusland een „krachtig” bewind, cn slaven prijzen het. Maar is er ook nog enig versehil in kwa* liteit tussen de kraeht van de biceps, van het kanon, van de terreur, èn die van de gerechtigheid en de waarheid, van de ziel, van het Kruis, van God? Er is kraeht voor nodig om de Joden uit te roeien, om de socialisten en de Christe* nen er onder te houden, en men hééft

die kraeht, men doét het maar er is een andere kraeht nodig om met Joden, soeialisten en Christenen samen te leven, en dié kraeht heeft een terreur nimmer. Er is kraeht van de grote mond, die brult door de radio en sehimpt op wie anders denken en geloven een andere kracht is die van de grote ziel die bij vulgair en mensonwaardig ge* seheld zwijgt en tracht naar begrijpen en vergeven. Er is kracht voor nodig om Christus aan het Kruis te slaan een andere kraeht is het, die zegt: Vader, vergeef het hun want zij weten niet wat zij doen.

Ik wil maar zeggen: wij mogen nim* mer het tijdelijk bovendrijvende het goede aehten; de toetssteen voor de reli* gieuze mens kan nooit de z.g. tijdgeest zijn, al ondergaat ook hij daarvan de in* vloed. M.a.w. eer wij een nieuw op* komende beweging kunnen aanvaarden, en als vernieuwende kracht begroeten, moeten wij overtuigd zijn, dat zij èn in doelstellingen èn in strijdmiddelen be* zield wordt door een sterke eerbied voor de geestelijke bestemming van mens en mensheid, m.a.w. dat zij door vrijheids* liefde wordt gestuwd.

Samenvattend: als wij nieuw opkos mende bewegingen toetsen op hun waarheidsgehalte, vragen wij naar drie dingen: of er kennis en inzicht aanwezig is omtrent de maatschappelijke en telijke kraehten die oorzaken van de we* relderisis mogen heten; of er daadkracht, zedclijk pathos, moed en verantwoorde* lijkheidsgevoel openbaar worden die de zakelijk*nuchtere maatregelen tot over* winning van de nood weten te vinden; of er een eerbied voor de mens, de ziel, de geestelijke waarde en bestemming van het mensenleven als laatste norm geldt, m.a.w. of men weet van groot* moedigheid. In het licht van dit laatste kenmerk zijn de „jongste” bewegingen van onze tijd (de dietatoriale) wel zeer, zéér armoedig. En dat vooral is het oor* deel over hen. W. B.