Aan God behoort de aarde en haar volheid. Psalm 24:1

Tijd en Taak

ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1939 – No. 49 37STE JAARGANG VAN DE BLIJDE WERELD

RELIGIEUS-SOCIALISTISCH WEEKBLAD

onder redactie van dr. w. banning ADRES DER REDACTIE: BENTVELDSWEG 5 – BENTVELD

VERSCHIJNT VIJFTIG MA A R – 37STE JAARGANG VAN DEBL IJ DE WERELD HALFJAAR F 1.75, PER KWARTAAL F 0.90 PLUS 1 5 CENTS INCASSO – LOSSE NUMMERS 8 CTS OSTGIRO 21876 – GEMEENTEGIRO V 4500 – ADMINISTRATIE GEBOUW N.V. DE ARBEIDERSPERS, HEKELVELD 15, AMSTERDAM-CENTRUM

SLAVERNIJ – VRIJHEID

Wij, socialisten, zijn gewoon om niet alleen de worsteling van de arbeiders? beweging, maar wijder ook de worste? ling der mensengeslachten in hun ge? schiedenis te zien in het teken der vrij? heid. Eenmaal ontworstelde zich de mens aan de slavernij der natuur; daarop is gevolgd de strijd tegen de slavernij der maatsehappij, de sociale wetenschappen zijn op weg om de krachten, die productieproces en niaat? schappelijk leven beheersen, bloot te leg? gen en aan onze menselijke doelstellin? gen te onderwerpen; de techniek zal ons ten slotte de slavernij van de arbeid doen overwmnen en dan

Daarbij zag en ziet menig socialist voorbij, dat het lot van den mens op deze aarde van een diepe tragiek is. Zeker, aan de menselijke scheppings? arbeid is een kant van grootheid; wat in kunst en wetenschap, in techniek en wijsheid is voortgebracht, kan ons met bewondering vervullen, en terecht kan men zeggen, dat de geestelijke scheppin? gen de vrijheid bewijzen, haar in zekere zin tot werkelijkheid, tot levende gestal? te hebben gemaakt. Maar daarnaast is óók waar, dat dezelfde mens die in cul? tuursehepping naar vrijheid streeft, tel? kens weer slaaf wordt van zijn eigen sehepping.

Het zou kunnen zijn, dat de geweldige gebeurtenissen, die wij thans beleven, ons ontvankelijker maken voor de tra? giek, die wezenlijk aan ons mensenlot is verbonden. Ik denk aan het Duitse volk (en waarlijk niet aan de nazi?partij als politieke macht): hoe het in zich draagt hoge en nobele begaafdheid van de geest, hoe het de wereld gezegend heeft met zijn kunst (Beethoven, Bach), zijn wijsbegeerte, zijn religie, zijn weten? schap; hoe het waarlijk wel zijn deel heeft aan het rijk der vrijheid; hoe het terecht in verzet moest komen tegen Versailles en het smadelijk onrecht van 1918, hoe er met geestdrift en oprechte

overgave is gesproken van een „Ers hebung des Volkes”, een nieuwe tijd voor een vernieuwd volk en hoe dit alles tragisch wordt vermoord door een nationaal?socialistische dictatuur, en een oorlog die tot nieuwe slavernij voeren moet, neen reeds gevoerd heeft door het zich offeren voor het militaire machts? apparaat. Maar de tragiek is waarlijk niet alleen bij het Duitse volk aanwezig, zij hangt zwaar als lood op heel de he? schaafde wereld: men heeft een op zich zelf bewonderenswaardige techniek ge? houwd, die het leven lichter en ruimer zou maken, en die tot verwoesting en dood wordt aangewend; men zegt te strijden voor democratie en vrijheid, en ziet niet, hoe de instincten die men op? roept, de vrijheidszin moeten verduiste? ren, hoe de wapenen die men hanteert, de democratie moeten doden. Opnieuw wordt de mens slaaf van zijn eigen trotse schepping.

Waarom deze dingen nü gezegd? Ten eerste: omdat wij groot gevaar zien voor het socialisme. Socialisme zon? der vrijheid is een levend lijk. Het is een ontstellende naïeveteit om te menen, dat de vrijheid alleen maar bedreigd wordt door het fascisme of het commu? nisme en dat de democratieën haar vurige verdedigers zijn, die haar tot overwinning zullen voeren. De Vrijheid wordt óók in de democratieën bedreigd, ja zelfs in de socialistische partijen van dit ogenblik. Zij wordt bedreigd door de monsteraehtige geweldsapparaten, door de enorme vergroting van de Staats? macht over alle levensgebieden, die een oorlogs? of mobilisatietoestand nu een? maal meebrengt; door de massa?sug? gestie, waaraan wij zijn overgeleverd, doordat de Staat de voorlichtingsorganen steeds meer beheerst. Zij wordt bedreigd in onze harten, wanneer alles wordt op? geëist om de oorlog te winnen; zij vlucht weg, waar de angst voor of de haat tegen den vijand de ziel der massa in

beslag neemt. Er wordt gelukkig door socialistische leiders in pers en vergadering wel gewaarschuwd. Als er zo aanstonds nog sprake zal kunnen zijn van herstel en wederopbouw, dan alleen uit een verdiepte vrijheidsliefde, die de bedreiging van het ogenblik durft zien en uitspreken.

Ten tweede: er is een grondige, diep? gaande verandering nodig van het men? selijk bewustzijn, en het zou kunnen zijn, dat de lijdenstijd die wij doormaken’ daartoe nieuwe mogelijkheden biedt. Wij zullen afstand moeten doen van de waan, dat menselijke scheppingsarbeid zonder meer het rijk der vrijheid be? tekent; religieus gesproken: van de on? juiste gedachte, dat ónze wensen en in? zichten samenvallen met de wil van God. De diepgaande verandering van het menselijk bewustzijn, die wij (wij allen, ook de schrijver van dit artikel, die misschien meer tegen zichzelf spreekt dan tegen zijn lezers) is deze: wij moeten leren te leven uit de waar? heid, dat alleen de krachten der Eeuwig? heid waarlijk vrij maken, vrij van angst en dood, van tyrannie en geweld ~Niet eerder komt op aarde de nieuwe Tijd, dan dat wij mensen worden vol eeuwigheid” En alleen in deze diepere lagen van het menselijk bewustzijn kan de alomvattende eenheid van het men? sengeslacht wortelen: daar, waar wij onszelf en onze medemens weten te staan voor het vlekkeloos aangezicht van God, daar krijgt het woord „broe? derschap” zijn diepste inbond,

Ver, dit alles? en onwerkelijk in een wereld, waar granaten mensenlijven uit? eenrijten, en bommen dood en verderf zaaien? Ja, natuurlijk.... zoals God ver af is en onwerkelijk, als de hel tastbare werkelijkheid is. Maar het leven in de hel dat is: de volstrekte afwezigheid der liefde wordt alleen overwonnen door de krachten der eeuwigheid nü. W. B.