een halve eeuw later bijna, is de situatie totaal anders. Na jaren van scholing en strijd staat de socialistische partij nu als een machtige, in menig opzicht innerlijk sterke organisatie tegenover de problemen van deze tijd. Buiten de rijen der arbeiders is het aantal slachtoffers van de modern kapitalistische ontwikkeling aanzienlijk gestegen; de anti-kapitalistische strekkingen zijn daar versterkt. Al deze antikapitalistische stromingen binnen één groot socialistisch partijverband te verenigen, is het begrijpelijk streven van het moderne socialisme. Het acht nü de mogelijkheid voor een volkspartij in deze zin aanwezig. Maar dit ijveren voor de uitgroei der socialistische arbeiderspartij tot een volkspartij ml, houdt geen veroordeling in van de houding der socialisten in het eind van de vorige eeuw. Wat toen onmogelijk en ongewenst was, is heden wellicht wenselijk, mogelijk en noodzakelijk.
D. J. WANSINK.
Made in Germany
24 jaar geleden, aan het front in Vlaanderen. De 4e October 1915 droeg de 23-jarige dichter Walter Perl de volgende „Klacht” op aan zijn pas gestorven vriend Richard Hirschfeld.
Enkele uren later werd hij zelf door een kogel gedood...
„KLACHT IN MAANLICHT.
Ik kom uit de barak de nacht in. De weide weent. Zacht snikt de weg. Nasidderend.
Heel de dag was de aarde door stormen geteisterd. Lucht stortte daverend in. puin dwerrelde om neerstortende treinen. Vulkanen barstten.
Grijze dampen ontsnappen aan het walmende front. De hemel zwart. Leeg. Uitgebrand... Nu lijkt alles wit. De wei wit. De bomen grijs. De ruïne van het enige landgoed, overgoten door hel wit licht.
Ratten schieten schichtig door het licht de loopgraven in, waar lege conservenblikken rinkelen. Uit verlaten schuilplaatsen gaapt een duistere opening ineengehurkte straathonden met afzichtelijke eenogen. Blaffen tegen de maan...
Ik heb nooit van de maan gehouden. Al heb ik ook eens geschreid om Goethe’s vers: ~Einen Freund am Busen halt und —Eens
Waar zijn zij, mijn vrienden? Om wie mijn stem niet meer beschermend waart! Ver wegworstelend bij afgronden hun stomme roep verdoolt in de ravijnen. En al die jonge dichters, die In vuil vergaan ? Geliefden, waar waar —?
Ik moet naar binnen in die zware holen. Misschien liggen er krengen mensenlijken —; ontkruisigden... Het liefste dat wij moesten af staan beslopen lijven weggevreten door afgrijselijke tanden, opdat onze schuld ons worde kwijt gescholden onze schuld, onze schuld aan hen.
Lieve, lieve moeder, jij mag niet huilen. Laat de tranen over aan je man geworden zoon. Laat ze aan hen, die voor zulk een aanblik geen angst in zich kennen...
Kijk, de maan zit daar op die dunne zwarte telefoondraad. Glijdt er af. Valt ergens neer... Hoe schoon zingen ze weer, die kleine krekels in de grond... Hoe schoon laaien de lichtkogels
INHOUD: Blz. En wij?, W. B 1 Buitenland: 1914 ■— Kerstmis 1939, B. W. Schaper 2 De oudste droom, P. Kalma—Koops 3
Binnenland: De mens. School voor Maal> schappelijk Werk, Onder de veldmuts, J. A. Bruins 4 Plaat van Ruth Schaumann, Aankondiging 5
Het Christuskind, H. van Riesen 5 Toch Kerstfeest vieren, L. H. Ruitenberg 5—6 Vier Kerstliedjes, H. Roland Holst 6 Boekbesprekingen 6 De Engelenzang, C. Boerlage 7
Uit de Kerkelijke Wereld, L. H. Ruitenberg 7—B Kerstnacht, Ida G. M. Gerhardt 8 Het samengesteld Evangelie, J. N. Sevenster 8 Bij afbeeldingen uit Ravenne, E. C. K 9 Kerstfeest in verbondenheid, Bep Otten 9 Rome zwijgt, René 10
De bodem van de frase, M. H. v. d. Zeijde 11 Een volkspartij?, D. J. Wansink 11 Even lachen 11 Made in Germany 12 Verenigingsleven 12
daar hoog in ’t westen, waar ze als moede sterren neerzijgen en zacht trillend uitdoven...
Mijn handen zijn warm.
En galmend vallen de kleine ronde schoten de wereld in, arme bloeddroppels uit in overgave ontblote borst...”
En in de Decemberdagen van 1914 schreef de Duitse arbeider Ernst Preczang die later ook in Nederland bekend werd en sinds ’3B als balling in Zwitserland woont dit gedicht: „Waar duizend vallen, sterven duizend levens. Waar een vergaat, vergaat een wereld mee. Vergaat een wereld, die anderen heilig scheen. Want ergens om hem is er droef geween.”
(Vertaald door A. Korper)
Verenigingsleven
R.S.C. Arnhem e.o.
Dr. G. Horreüs de Haas uit Zwolle spreekt Dinsdag 26 December, ’s avonds 8 uur, in een bijeenkomst, belegd door de afd. I en II van de federatie Arnhem van de S.D.A.P., in het gebouw van de Volksuniversiteit, Rijnstraat 42.
Wij wekken nogmaals leden en andere geestverwanten op, deze Kerstbijeenkomst bij te wonen. De toegangsprijs is 15 cent.
R.S.C. Leeuwartfen-Huizum
De cursus met ds. Ruitenberg als inleider over „Vragen, waarvoor de oorlog ons stelt”, is uitstekend geslaagd. Het aantal bezoekers was gemiddeld 75.
Onze volgende cursus zal geleid worden door ds. Smits van Huizum, die 3 of 4 avonden zal spreken over het onderwerp „Ordening.” Deze cursus zal gehouden worden in het Gebouw van Vrijz. Herv. te Leeuwarden. Eerste avond vermoedelijk Vrijdag 19 Jan. Nadere mededelingen hieromtrent zullen nog volgen.
De Kerstvergadering zal dit jaar gehouden worden op Dinsdag 26 Dec., ’s morgens 10 uur. in de „Harmonie”. Evenals andere jaren zal ds. D. Bakker van Drachten spreken (onderwerp: „En toch gaan we verder ”) terwijl ook het zangkoor „Excelsior” weer medewerking zal verlenen. Vrienden, toont vooral in deze tijd belangsteiling in ons werk, mede door in groten getale onze bijeenkomsten te bezoeken.
R.S.C. Rotterdam
Hebt u al een toegangskaart voor de Kerstbijeenkomst, die in samenwerking met het Instituut voor Arbeidersontwikkeling belegd is en waar Ds. J. A. Bruins de Kerstrede zal uitspreken op Zondag 24 December in „Ons Huis”, Gouvernestraat 133, aanvang 8 uur. Medewerking verlenen: Marie van der Kooi, zang en Amé Horselenberg, piano.
Toegangskaarten a 15 cent (werklozen 10 cent) zijn te bekomen: J. v. Rhijn, Doezastraat 8; Mevr. Boogaard—Lavooij, lependaal 134; M. v. Nieuwland, Brederodestraat 30; J. Krul—Bulsing, v. Heusdestraat 9; de Wijksecretarissen van het Instituut V. A. 0.; A.P. Boekwinkel. Meent 81.
R.S.C. Enschede
De uitgestelde Getuigenisavond is nu opnieuw vastgesteld en wel op Vrijdag 19 Jan., ’s avonds 8 uur, in „Ons Huis”, Oldenzaalsestraat. Sprekers: Dr. W. Banning en S. de Jong. Mogen we er op rekenen, dat ledere T. en T.-lezer nu reeds begint met hiervoor propaganda te maken in eigen kring. Kaarten a 10 cent zijn in voorverkoop verkrijgbaar bij „Ons Huis”, W. van Assen, Javastraat 50; H. Achterhuis, Pijlhovestraat 31; L. Venema, Schouwinkstraat 1: H. F. Nijhof, Pathmossingel 161.
R.S.C. Deventer
Dinsdag 26 Dec., 2de Kerstdag, spreekt voor onze afd. ds. J. L. Paber uit Zutfen in de Doopsgezinde kerk op de Brink, aanvang ’s avonds 7 uur precies. Onderwerp: Kerstmis—Vrede.
Deze avond gaat in samenwerking met de Vredesgroep afd. Deventer en wordt opgeluisterd door orgelmuziek. Vrienden in Deventer, houdt de avond voor deze wijdingsbijeenkomst vrij.
Internaat te Bentveld
Nu wij, na een verblijf van 11—16 Dec. te Bentveld, in onze familiekring zijn teruggekeerd, voelen wij ons gedrongen om uiting te geven aan' de gevoelens, die ons bezighielden en -houden tijdens en na het Internaat.
Wat wij daar hebben meegemaakt aan hartelijkheid, aan medeleven in de zorgen, die ons als werklozen er altijd maar weer trachten onder te krijgen, aan kameraadschap, aan opofferingsgezindheid, die uitgroeit tot het zich volkomen geven aan anderen.
het is bij elkaar geworden tot een week van inspanning, die leidde tot ontspanning, tot een rusttijd zoals men die vindt bij de oase in de woestijn na lange omzwervingen in een dorre omgeving. En nu moeten wij hier op deze plaats toch even biechten.
Toen wij Maandag het noodzakelijke koffertje oppakten om ons op weg te begeven naar Bentveld, toen was er iets, waarover wij het met onszelf maar niet eens konden worden. Hoe zal het daar zijn in Bentveld? We gaan immers bij een Dominé te logeren en zullen we daar de hele week mee opgescheept zitten?
Dat wij allerhartelijkst ontvangen zouden worden was buiten twijfel en dat het bed en de kost aan de hoogste eisen zouden voldoen, daar waren we wel van overtuigd. Zelfs dat we spoedig een goede verhouding met de andere lotgenoten zouden krijgen, ook dat stond wel vast.
Maar die Dominé!
Zou die tegen ons gaan preken? Zou die soms tegen ons gaan fulmineren over de zondigheid van ons toch zo zondige hart?
Beste lezer. Wij zijn dit volkomen kwijtgeraakt en wel zó grondig, dat wij er voor in de plaats hebben gekregen een stuk herinnering aan blijde dagen van rustige rust, waarin wij werden losgeweekt en losgemaakt van al die drukkende kopzorgen, die je in sommige momenten zó zeer kunnen doen, dat je in opstand komt tegen jezelf en je hele omgeving.
De dagen in Bentveld hebben ons gebracht een warme kameraadschap, een medeleven, waaronder je dadelijk tot rust komt, een kijk op de dingen, dat ze niet altijd zijn zoals ze schijnen, en als wij in onze vaak ontredderde geestestoestand meenden van allen verlaten te zijn en dat het scheen, alsof de hemel voor ons gesloten was, dan weten wij nu, dat dit niet zo is, maar dat er nog altijd, buitenom zowel als in Bentveld vrienden zijn, die iets voor anderen willen doen om het leed en de zorgen van die anderen wat draaglijker te maken.
Dat we niet meer kunnen slapen op het fijne bed, och, thuis staat ons eigen bed ook weer klaar. En het kostelijke eten? Es ist so schnell verschwunden.
Maar wat wij meegenomen hebben naar huis, dat zullen wij lang bewaren, heel lang, als het moet jarenlang om daar steeds weer uit te putten die kracht, die wij in donkere dagen zo node kunnen missen.
Het Peest is dan weer achter de rug en bij dit afscheid tenslotte nog eens hartelijk dank, dank voor de kameraadschap, dank voor alles wat wij hebben genoten en dan, als het mogelijk is, tot weerziens. s. S.
December – geschenkenmaand
Verantwoording ontvangen bijdragen voor gratis abonnementen Tijd en Taak:
25/9: Mej. W. N. de V. te U.; 28/9: B. D. te X.; 3/10: Mej. E. K. D. te A.; 28, 11: Mevr. wed. S. te G. 30/11: Mevr. S. A. Z.—T. te H.; 6 12: Mej. N. V. te U.; 7/12: D. Tj. te N.; 1112: Mej. P. C. v. R. te ’s-Gr., mej. M. L. v. R. te B.; 12/12: Mej. J. G. J. te D.; 14/12: W. S. te V.; 15/12: Mej. F. L. te R.; 16/12: W. O. te H., F. F. v. W. te A„ W. C. H. G. te A., Mej. J. C. E. te 8., Mej. F. B. te Z„ Mevr. E. W.—B. te W., 3levr. M. N.—v. V. te W.; tot een totaal bedrag van ƒ 55.35, d.i. ruim 16 abonnementen.
Tot onze spijt verzuimden we bij ons verlanglijstje te vermelden, dat we het geld voor de gratis abonnementen liefst ontvangen op postrekening 58782 van W. Banning te Bentveld. Wij ontvingen nu verschillende bijdragen via De Arbeiderspers, waardoor sommige vrienden hun bijdragen op een andere datum verantwoord vinden, dan zij ze gestort hebben.
VAN DE ADMINISTRATIE
Wij maken de abonné’s er op attent, dat 1 Januari a.s. een nieuw kwartaal ingaat. Ter besparing van onnodige kosten, verzoeken wij de abonné’s vriendelijk, het abonnementsgeld vóór 15 Januari op onze giro-rekening 21876, voor Amsterdam V 4500, te willen storten.
De binnenlandse abonnementsprijs bedraagt: per kwartaal ƒ0.90; per halfjaar ƒ1.75; per jaar ƒ3.40; de buitenlandse ƒ 1.15 per kwartaal. Na 15 Januari wordt over het abonnementsgeld, verhoogd met ƒ0.15 incassokosten, per kwitantie gedisponeerd.
Gevraagd voor direct voor het werk van „De Vonk”
te Noordwijkerhout een
hulp in de huishouding,
genegen alle werkzaamheden te verrichten, voorlopig tot einde Maart 1940. Brieven met ui tv. inl. aan Mr. R. Baelde, Buurtweg 13, Noordwijkerhout.