DE CONFERENTIE VAN ZIMMERWALD EN DE RUSSEN

(September ’l-3)

Over de conferentie van Zimmerwald zou ik een heel boek kunnen schrijven, zo sterk leven al haar bijzonderheden thans nog in mijn herinnering. Alleen vele namen ben ik vergeten.

De conferentie was voorbereid door de Italiaanse sociaal-democratie, wier grote meerderheid pacifistisch gezind was. Italië bevond zich toen nog niet in oorlog. Maar zonder de doorzetting èn onvermoeide ijver van Robert Grimm, den redacteur van de Berner Tagwacht zou de conferentie toch niet vóór elkaar gekomen zijn.

Bern zou het verzamelpunt zijn. Wat was ik blij, toen ik de lange reis van Hilversum naar Basel achter de rug had! In de trein voelde men de spanning, die in Duitsland heerste. De reizigers, meest militairen met verlof, zwegen of spraken slechts enkele woorden tegen elkaar.

Welk een vreugde om in de ruime gezellige eetzaal van het Bemse volkshuis partijgenoten uit tal van landen te kunnen begroeten. Van de oorlogvoerende staten hadden alleen de Engelsen geen enkele afgevaardigde kunnen sturen, daar de regering geweigerd had hun passen voor Zwitserland te geven en zij niet ingesteld waren op illegale actie.

Uit Zuid-Duitsland waren een paar jonge vrouwen vol goede wil, maar zonder politieke ervaring gekomen én verder Ledebour en Adolf Hoffmann afgevaardigden in de Pruisische Landdag en het type van den „centrist”. Liebknecht was gemobili-

seerd en achter het Russische front als,, ' „Armirungssoldat”. Hij stuurde zijn vrouw met een brief, waarin hij de conferentie in hartstochtelijke bewoordingen waarschuwde tegen alle halfheid. Clara Zetkin en Rosa Luxemburg waren beiden in „Schutzhaft” T- De Russen verschenen met een zeer talrijke delegatie van ballingen of vluchtelingen, die in tal van landen woonden. Lenin, Zinowief, Radek, Trotski, Martof, Axelrod, Angelica Balabanof en vele anderen, wier namen ik mij niet herinner. Zowel, bolsjewieken als mensjéwieken hadden hun beste en bekwaamste leden als afgevaardigden gestuurd. De conferentie was zeer belangrijk, daar zij zou beslissen over de politiek der elementen in de Tweede Internationale, die de sociaal-democratische partijen wilden losscheuren van het burgerlijk blok en in de strijd tegen.de oorlog verenigen.

Trotski behoorde noch tot de minderheid noch tot de aanhangers van Lenin. Hij had te Parijs, waar hij verblijf hield en trachtte een voorhoede van syndicalisten te onttrekken aan de noodlottige invloed van Hervé en te doen begrijpen dat de oorlog ook van Franse zijde, een imperialistisch karakter droeg een zelfstandige „vereniging van internationale socialisten” opgericht en gaf een Frans weekblad uit. Hij had twee syndicalistisch-gezinde leiders van Franse meegebracht, die

’) Opsluiting in een vesting als voorzorgsmaatregel.

de grote overwinning op zichzelve hadden behaald van met Duitsers te willen samenkomen.

Zodra alle of bijna alle afgevaardigden te Bern aangekomen waren, werden wij in enige grote bussen naar Zimmerwald vervoerd een mooi gelegen dorp in het voorgebergte van het Berner Oberland en daar ingekwartierd in een paar van die typische Zwitserse hotelletjes, waarvan de kleine simpele slaapkamertjes doen denken aan die te... Bentveld. Onmiddellijk begon de conferentie; binnen een week moest alles afgelopen zijn en iedereen op de thuisweg. In de conferentie stonden linker- en

rechterzijde scherp tegenover elkaar, de eerste onder aanvoering van Lenin, die zijn adjudant, den lompen boersen Zinowief, telkens in het vuur stuurde. Het was er Lenin voornamelijk om te doen het „sociaalpatriotisme” van alle invloedrijke partijen der Tweede Internationale aan de kaak te stellen, hen als „verraders van het proletariaat” te brandmerken en daardoor de scheuring in haar boezem voor te bereiden.

De geniale strateeg, die in Lenin stak.

In de geschiedenis van het Socialisme tekent het uitbreken van de eerste wereldoorlog het smartelijk verlies van een illusie, die talloze socialisten tot dan toe gekoesterd hadden: het internationaal socialisme bleek machteloos een imperialistische wereldoorlog tegen te houden: zij, die tezamen „de internationale” gezongen hadden op de congressen van de He Internationale, staan in de loopgraven tegenover elkaar. Hiermee komt ook het einde, zoal niet formeel, dan toch feitelijk van de oude He Internationale. Maar als de oorlog duurt, komt de" bezinning. De kleine minderheid in de oorlogvoerende landen, die consequent trouw bleven aan het ideaal der internationale verbondenheid der arbeiders, moeten als geheime samenzweerders bijeenkomen in een neutraal land, waar zij met de socialisten uit de neutrale landen zich beraden over wat hun te doen staat. Henr. Roland Holst vertelt van die eerste poging om elkaar over de landgrenzen weer te " vinden. Deze historische bijeenkomst behoort tot het voorspel van de oprichting der llle Internationale en der Communistische Partij.

contacten moeten onderhouden. Terwille van het gesprek. Als wij het Communisme vooral afwijzen om zijn mensbeschouwing, düs om zijn houding tegenover het geloof, de waardering van de persoonlijkheid en van de normen, die dit alles meebrengt, dan zullen wij dat moeten zeggen. Niet om tot een compromis te komen. Maar eenvoudig om de dingen helder te stellen. Dat is een moeilijke en vermoeiende zaak, maar het moet gebeuren. Want groepen, hoe hoog liun toon en hoe fel hun reactie ook is, zonder werkelijken gesprekpartner te laten, is onbarmhartig, onpaedagogisch en onvruchtbaar.

Vervolgens zal de Partij van de Arbeid niet moeten schromen de Communisten in verschillende verantwoordelijkheden te betrekken. Ik weet wel, dat hierbij oud wantrouwen een grote rol speelt. Zie de vakbeweging. Welnu, dan zal daar steeds weer de vinger bij moeten worden gelegd. Maar aan ons adres zal wellicht ook iets te zeggen zjm. Waarom las ik alleen in het „Parool” de ridderlijke erkenning, dat de stakingen van Februari 1941 nu het onderzoek gepubliceerd is door Communisten zijn gewekt. Dat strijdt weliswaar tegen onze voorstelling, dat de Communisten pas illegaal werden, toen Rusland in de oorlog werd betrokken, maar daarom behoeven wij toch niet aan verkeerde voorstellingen vast te houden. Miskenning wekt wrok, en wrok is uitermate ongezond. Niet alleen voor den patiënt, maar ook voor zijn tegenvoeter.

Zeker, er is véél, dat wij in het Communisme afwijzen, en dat vele grijpt zéér diep. Wij willen, zoals gezegd, nóch zijn uitgangspimten, nóch zijn methoden. Wij zien er een groot gevaar in. Wij moeten dat duidelijk blijven zeggen, ja, liefst nog duidelijker dan thans. Maar dat „zeggen”

is pas effectief, wanneer het juist-gericht is. Wanneer wij de diepere verschillen aan het licht brengen. En dat kan juist het best, als wij tonen daar, waar een belangrijk deel van de bevolking aan de Comnunistische Partij vertrouwen heeft geschonken, zijn vertegenwoordigers op democratische gronden tot medewerking voor concrete doeleinden te nopen.

Zo, zonder vrees, maar ook zonder pathos zullen wij het Communisme in Nederland tegemoet moeten treden, het in alle nuchterheid erkennend als een politieke machtsfactor. Wie beweert, dat daardoor het Communisme zou bevorderd worden, vraag ik dit te bewijzen. Ik ben er heel zeker van, dat een andere wijze van handelen in ieder geval het Communisme niet zal keren. Het zal alleen gekeerd worden door de klaarblijkelijke waarheid èn geestelijk-zedelijke kracht van hen, die de leiding hebben in de politieke wilsvorming van een zich vernieuwend Nederland.

L. H. RUITENBERG.

DE BRANDING. HOUTSNEDE (1900) DOOR A. OSTROOEMOWA- LJ E B J E D J E WA