onbarmhartigheid van het stelsel nog steeds mensen innerlijk kapot gaan, dan moeten wij verstaan, dat wij er met een maatregel hier en een andere maatregel ginds niet komen hoe nodig zij overigens op zichzelf mogen zijn. Wij komen er alleen uit, wanneer èn het stelsel èn de gezindheid die het beheerst, grondig worden gewijzigd. Wij komen er alleen uit, wanneer wij eindelijk weer iets gaan verstaan van wat gemeenschap is. Want dat weten wij, kinderen van een geestelijk en politiek en sociaal verscheurd tijdvak, niet meer wij, die de technische vernietiging van het menselijk geslacht tot een reële mogelijkheid hebben gemaakt, wij, die in ons geweten niet opstandig zijn geworden, alleen wat braaf burgerlijk medelijdend-hebben gezucht, toen de werkloosheid ook ons volk teisterde, wij, die het thans zonder protest aanvaarden dat jonge mensen van de maatschappij de boodschap meeki-ijgen dat ze maar niet moeten trouwen zolang er geen woningen zijn... met alle morele narigheid van dien, waarover wij dan weer braaf burgerlijk. zuchten. Wij zullen in onze naakte armoede, in onze bittere schande om wat wij 'van de wereld in Europa éérst weer moeten leren wat ware menselijke gemeenschap is. Zonder dat blijven alle nog zo nuttige maatregelen wezenlijk onvruchtbaar.

En ddarom is het Evangelie zo brandend "JJactuèel”. Wat ware gemeenschap is, wordt daar niet gezegd, niet beredeneerd, niet bediscussieerd, maar getoond en beleefd: het diepst in het offer van Hem, die Zijn leven geeft voor de Zijnen. Hier is het ware voorbeeld van het dienen, van de gemeenschap, die draagt omdat zij gedragen wordt, van de liefde, die bevrijdt van alle zonde en nood. Ik citeer u geen „teksten” meer dan alle teksten tezamen is het leven van Hem, die tot deze teksten inspireerde. Als wij met de vraagstukken van de moderne wereld in de knoop zitten de vraagstukken van politiek en. maatschappij, van arbeidsproces en wetenschap, ook en vooral van de Kerk en ons tot het Evangelie richten, dan is steeds dit het wezenlijke antwoord: alle aardse gemeenschap sta in de glans van de gemeenschap met de Heer der hoogste liefde, die gekomen is opdat wij behouden zouden worden en heel de aarde zou ontvangep het heil uit God.

W. B.

afspelen rondom de rovende en achtervolgde Duitsers. Ook de leek zal spoedig inzien, dat in deze film niet met atelier-, doch met buiten-opnamen werd gewerkt, Déze natuur moet echt, déze bergen kunnen geen coulissen zijn. En in dit land moeten mensen leven als Johnnie de jager, het eerste slachtoffer van de Duitse luitenant. Johnnie, de vitale, eenvoudige natuurmens, die met de woorden sterft: „Na onze overwinning zullen we jullie een missionaris sturen”, is dapperder dan zijn moordenaars. En moediger dan zij is Peter, de leider van een godsdienstige emigranten-nederzetting, die de 'soldaten heeft opgenomen. Van de drie overgebleven Duitsers kan maar ééii zich acclimatiseren, vindt maar één zijn menselijkheid terug en wil bij de nieuwe vrienden blijven, om te werken en te helpen. Hij wordt door zijn luitenant neergeschoten. Wie de Führer verraadt, verdient de dood .. .

En dapperder is eveneens Philip Amstrong Scott, de kunstzinnige ironische individualist, die in zijn tent woont, hoog boven in de bergen; die een boek schrijft over de oude Indianen; en die naast zich heeft schilderijen van Matisse en Picasso, boe-

ken van Thomas Mann en Hemingway. Moeten niet ook in hém de twee nazi’s de vijand zien, wiens boeken en schilderijen vernield moeten worden, die men onschadelijk dient te maken?

Mannen strijden tegen mannen. iAvontuurlijke achtervolging. Eskimo’s en Indianen, Niagarawaterval en de grens tussen Canada en Amerika, de 49ste Breedtegraad; een van de meest spannende vliegtuigvluchten die ik ooit op het witte doek heb gezien. Maar dit alles is niet alles. Het vormt de prachtige onmisbare achtergrond; niemand zal zich kunnen onttrekken aan de idee, die groot op de voor-

grond staat: de strijd tussen machtsaan-Ijidding en de verschillende vormen van de gezonde menselijke geest, van rede en van vroomheid. Een probleemstelling, die dertig ihaanden na de iDorlog helaas niet minder actueel is dan toen. Eindelijk weer een film, welke niet ten doel heeft de massa te versuffen, maar de ogen te openen voor een der belangrijke vraagstukken van onze eeuw. Een film van het soort „Thunder Rock” („Vlucht in het verleden”) met haar halfdocumentair karakter.

Men kan naar voren brengen, dat diverse typen, die uiteraard vijandig staan tegenover de machtswaan van een dictatuur, mensen als de gelovige jager Johnny, de leden van een religieuze secte, de ietwat cynische individualist, en ook de vluchtende deserteur, te schoolmeesterachtig op een blaadje werden gepresenteerd. Men kan ook zijn bedenkingen hebben tegen het zoetsappige van de leider der nederzetting. Dergelijke bezwaren hebben echter niets om het lijf, wanneer men de gehele compositie van deze film nog eens duidelijk ziet, wanneer men nog eens helder tot zich laat doordringen, hoe op het witte doek een wezenlijk vraagstuk behandeld kan worden, .bijzonder boeiend en suggestief dank zij de taal der film, welke ondanks'de „Black narcissus” door weinig regisseurs zo wordt beheerst als door Powell en Pressburger.

H. WIELEK

DE WINNAARS VAN DE NOBELPRIJS

Plotseling is een groep van sjille werkers, doordat hun met algemene stemmen de Nobelprijs is toegekend, in het licht der openbaarheid geplaatst. Het Friends Service Committee te Londen en het Ameri can Friends Service Committee te Philadelphia, en indirect, via hun comité’s, de „Friends”. Lang voordat deze comité’s waren opgericht is het Quaker-hulpwerk begonnen. In 1690, terwijl zij zelf nog in gevaar van vervolging leefden, zonden Engelse Quakers kleren en voedsel aan lerse Quakers, die ze distribueerden onder vrijgelaten krijgsgevangenen (zowel Engelse als lerse) tijdens en na de eerste lerse opstand. In 1789, tijdens de tweede lerse opstand, geschiedde hetzelfde.

In 1755 hielpen Quakers te Philadelphia 500 Fransen die door het Britse leger uit Canada waren verjaagd. Tqdens de Napoleontische oorlogen deelden Engelse Quakers gratis warm voedsel uit te Londen, door Amerikaanse Quakers bijgestaan met £ 6.000. In 1822 hielpen de Quakers Grieken die vluchtten voor massamoorden door de Turken. In 1753 droegen de Engelse en Amerikaanse Quakers samen £ 200.000 bij voor hulp in een lerse hongersnood.

Tijdens de Krimoorlog, in 1856, organiseerde de Quaker Joseph Sturge een hulpexpeditie naar Finland. Meer bekend is het aandeel dat ze hebben gehad in de bestrijding der slavernij en toen die bestrijding werd bevochten met middelen, die zij als te, gewelddadig moesten afwijzen, in de sociale hulp aan vrijgemaakte negers. Ook hebben zij op verzoek van president Grant de sociale zorg voor Indianen in .de hun verstrekte natuurreservaten op zich genomen. Tijdens de Balkanoorlogen hebben ze een expeditie gezonden, £ 12.000 voor hulp in de Balkan en £ 40.000 voor een hongersnood in Rusland.

In de boerenoorlog heeft Joshua Rowntree

hulp geboden*aan mensen in concentratiekampen. Dit alles geschiedde, toen er nog geen Friends Service Committee was. Maar er was wel een Meeting of Sufferings, oorspronkelijk opgericht voor de hulp aan leden van hun eigen genootschap in vervolgingstijd.

Dan komt de eerste wereldoorlog. De Quakers worden als staatsvijanden beschouwd, omdat ze niet mee willen doen. 'Vooraanstaande Quakers: Henry Joël Cadbury en Rufus Jones, die nu samen met de secretaris Clarence Pickett het uitvoerende comité vormen van het American Friends Service Committee, stonden op de lijst van staatsgevaarlijke personen. Vele jonge Quakers zuchtten in de gevangenis voor hun dienstweigering. Na de oorlog wilden ze tonen dat zij hun eigen wijze van strijden hadden. Zij gingen eenvoudig op de sinds lang aangevangen manier voort, maar nu op grotere schaal. Zij verspreidden zich in kleine groepen over heel Europa, Siberië en Noord-Afrika, om daar met daden de liefde van Christus te tonen en een beroep te doen op het Licht dat verborgen is in elk mens. Het Friends Service C«mmittee steunt op een genootschap. van 20.000 leden en het American Friends Service Committee op 30.000 van de 100.000 Quakers. De overige 70.000 geven hun steun aan ander soort werk, b.v. aan de zending. De enkele tienduizenden, die achter de twee Committees staan, hebben tientallen millioenen dollars bijeengebracht voor dit werk. En toch hebben zij niet vergeten, dat het om het geld én de goederen niet gaat, maar dat de liefde de meeste is. Zij hebben gehoopt, dat zy met dit en ander werk de geest der verzoening onder de volken zozeer zouden helpen versterken, dat de catastrophe van de tweede wereldoorlog zou kunnen worden afgewend. Maar de' duisternis heeft het Licht niet begrepen. Zij heeft het ook niet ver-

Scène uit de film ~49th Parallel”