■ Jaar van scheiding •

Het scheidende jaar 1947 is een kritiek jaar geweest. Niet in die zin, dat er werkelijk ernstig was van een opnieuw losbarstende wereldoorlog: er is immers geen mogelijkheid, dat de Sowjet-Unie met zijn kapotgeslagen graan- en industriegebieden in de eerste vijf, tien jaar met enige kans van slagen een oorlog kan beginnen, waarbij zij Amerika, Engeland en een groot deel van de rest van de wereld tegen zich zou krijgen en misschien maar zeer weinig steun uit de hoek van de Zuid-Oost-Arabische nationalisten of de Arabische wereld. Al even weinig kans is. er, dat het vredelievende en idealistische Amerikaanse volk zou toelaten, dat een aantal en groot-industriëlen „Gods own country” in het avontuur van een preventieve oorlog zouden storten. In onze moderne wereld met zijn U.N.0.-apparaat, ontstaat ook geen oorlog meer „per ongeluk”. Een langdurige voorbereiding der geesten door tal van feiten, die een conflict onvermijdelijk doen schijnen, is al het minste wat nodig is. Evenmin zal enige nuchtere politicus of militaire chef (en die van Rusland en Amerika zijn goddank heel wat nuchterder dan die van Hitlers Derde Rijk) geloven, dat een oorlog om de wereldmacht met een „Blitzkrieg” te winnen is.

Maar 1947 is wel kritiek geweest in dë oorspronkelijke betekenis van het Griekse woord „krinein”, scheiden, waar de woorden crisis en critiek van zijn afgeleid. Het is een jaar van scheiding geweest, van scheiding tussen Oost en West, van de van „één wereld”, gegrondvest op het Atlantische Handvest met zijn Vier Vrijheden tot de „twee werelden”, die beheerst worden door Moskou en Washington. In toenemende mate is de strijd de macht tussen beiden in dit jaar duidelijk geworden; in toenemende mate zijn de kleine en halfgrote mogendheden gedwongen tot een keuze tussen Washington of Moskou, tussen Marshall of Molotow.

Moskou—Parijs—Londen

Op de conferentie in Moskou (in Maart—April) bleek, dat de Russische onverzettelijkheid bij de onderhandelingen in Parijs over de vredesverdragen met Italië en de As-satellieten, inderdaad een voorspel was geweest van een starre houding inzake het Duitse en Oostenrijkse probleem, nog verstrakt door Amerika’s ingrijpen piet zijn economische en militaire steun aan het door de Russische druk verontruste Turkije en Griekenland; met de „Truman-leer”, in Washington bekend gemaakt, twee dagen voor het begin der conferentie. Moskou bracht ondanks zes weken confereren geen enkele meerdere overeenstemming tussen Rusland en de Anglo-Amerikanen, maar wel tussen Bidault, Bevin en Marshall, waardoor een coördinatie van de Westelijke zones van Duitsland mogelijk werd, waarvoor allengs door verwerkelijking der samengesmolten Brits-Amerikaanse zone reeds de grondslag was gelegd.

Met enkele zinnen in een universitaire herdenkingsrede bracht Marshall begin Juni een ontwikkeling aan het rollen, die de Russen enerzijds een laatste kans tot toenadering bood, welke Molotow in het eind dier maand te Parijs echter verspeelde; daarmee werden ook de kleinere Europese landen gedwongen te kiezen tussen een wederopbouw met Amerikaanse

steun en een inschakeling in een Russisch plan. Voor de Westeuropese industriestaten lag aanvaarding van het Amerikaanse aanbod voor de hand; de Sowjet-Unie heeft nog niet veel te bieden en nieuwe fabrieksinstallaties-op-crediet kunnen alleen uit Amerika komen. De landbouwianden in het Oosten kunnen nog wel even voort, mits zij wat landbouwwerktuigen en meststoffen krijgen en hebben behoefte aan politieke steun bij de verdeling van het grootgrondbezit en bij meer stabiele prijzen dan Wallstreet kon garanderen. Uitermate moeilijk was de keus voor Polen en Tsjechoslowakije, die graag hadden deelgenomen aan een Europees herstelplan. Russische politieke druk na mislukking van de Parijse besprekingen deed het de aanvankelijke toezeggingen weer intrekken. In snel tempo volgde daarop ook de politieke gelijkschakeling van het ene Oost-Europese land na het andere: gedwongen fusies met de communistische partij, * verkiezingsblokken en politieke

Jan Vrede houtsnep uit de if,, Gesel

processen tegen de kopstukken der oppositie gingen hand in hand met handeisverdragen, die een soort Molotow-plan -op lang levenspeil stelde tégenover het Marshall-plan, dat langzamerhand uit het overleg der zestien Westeuropese staten te Parijs ontstond en dat, na enige aarzeling, tenslotte in Washington een gunstig onthaal vond, omdat dit de enige weg was om West-Europa van economische ondergang, chaos en dus communisme te redden. Dit alles stuitte uiteraard op heftige tegenwerking bij de communistische partijen in West-Europa, die" niets meer vrezen dan een sterke Amerikaanse invlöed in deze landen, al erkende in een grondstoffen-arm land als Italië zelfs Togliatti, dat zijn volk zonder Amerikaanse steun niet kon leven. Stap voor stap wijzigde hun samenwerking met andere partijen op democratische basis zich in felle oppositie en heel en halfpolitieke stakingen. In het voorjaar verdwenen zij dan ook achtereenvolgens in België, Frankrijk en Italië uit

de regering en vormden Spaak, Ramadier en de Gasperi ministeries, gebaseerd op de middengroepen. De Franse en Italiaanse partijen sloten zich aan bij de „Kominform”, die de banden tussen Oosteuropese partijen en hen nauwer aanhaalde, en waagden een laatste krachtproef in het late najaar, toen bij de Franse gemeenteraadsverkiezingen gebleken was, dat de burgerij naar de Gaulle als de „sterke man” uitkeek en De Gasperi voor zijn minderheidsregering de steun der Qudlunquisten-ffactie aanvaardde.

Ook in Groot-Brittannië kreeg de Labourregering een ernstige waarschuwing bij de gemeenteraadsverkiezingen, dat de bevolking de bureaucratie en de halfheid van het Attlee-bewind beu was. De toenemende invloed van de principiële Cripps kan het Britse volk mogelijk door de komende moeilijke jaren heenloodsen; als het ook hem niet lukt, maken de conservatieven een kans, ondanks het feit, dat zij nog niet hebben kunnen duidelijk maken, wat zij voor politiek in plaats van Labour hebben aan te bieden. »

Over Duitsland, na de capitulatie nog steeds dieper zinkend, schijnt ook de Londense conferentie geen overeenstemming te kunnen bereiken en ook door dit. Ongelukkige land zal dus de scheidslijn tussen Qost en West wel heel diep worden doorgetrokken onder leiding van de S.E.D. in de Sowjet-zone, en met christen- en sociaal-democratische bestuurders in het Westen, dat door inschakeling in het Marshail-plan pen nieuwe kans krijgt uit het isolement en de economische uitzichtsloosheid verlost te worden.

MARIA EN JEZUS – TEKENING VAN RAPHAËL

De Europese federalisten, die het langste de „Derde Weg”, tussen Rusland en Amerika in, hebbem willen openhouden, hebben zich door de Russische tegenwerking met openbare actie in het „Mashall-gebied” moeten vergenoegen en moeten dus voorshands evenals Churchill en Van Zeeland hun activiteit tot een verbetering der Marshall-samenwerking beperken, al blijven zij de enige uitingsvorm der hoop op een latere toenadering tussen de Marshall- en Molotow-groep en Europa, die elkaar economisch, cultureel en tenslotte ook ' politiek op de duur niet kunnen missen.

Het gistende Oosten

De verzwakking van de Europese staten en het verhoogde nationalisme leidden tot een toenemend succes van de Oosterse volken bij hun pogingen om zich.aan de Westerse leiding te ontworstelen. Overal waar het Westen de oude conservatieve krachten

steunde, bleek dit onmogelijk: Marshall gaf Tsjang-Kai-Sjek op als een corrupte dictatuur, die zich tegenover de communistische bewegingen in Noord-China niet genoeg gezag kon verschaffen. De Nederlanders verspeelden in hun aarzeling tussen de radicale en gematigde krachten, het succes, dat in Linggadjati behaald scheen en geraakten op Java in een hopeloze situatie, die ook door een militaire actie niet op te lossen was. Evenmin zijn de Fransen in Viet-nam met militaire middelen verder gekomen, terwijl de gunstige elementen in Birma door moordaanslagen van de zijde, die met Japan had samengewerkt, werden gehavend. In Indië was de toestand zo onhoudbaar geworden, dat Attlee de radicale stap van een volledige vrij-verklaring van het Boeddhistische India en het Mohammedaanse Pakistan deed, dat even leek een groot succes te worden, maar in het eind van het jaar toch ook tot bloedige conflicten tussen beide delen aanleiding gaf. Dit’heeft in Amerika en andere antikoloniale landen de geestdrift voor al te radicale oplossingen wel wat bekoeld: men gaat steeds meer begrijpen, dat democratie niet geschonken, maar alleen met vallen en opstaan geleerd, kan worden; en dat. een wegvallen van het oude gezag veelal

de onderdrukking van de ene volksgroep door de andere betekent.

Daarom zocht de U.N.O. ook voor Palestina de oplossing der verdeling, het enige punt, waarop de U.S.A. en de U.S.S.R. het eens bleken te kunnen worden, zij het ten koste van Engeland, dat ook hier echter het roer uit handen moest geven na zich door hopeloos gesshipper tussen Joodse en Arabische wensen in een onhoudbare situatie te hebben gewerkt. Het Arabische verzet uiterlijk krijgszuchtiger dan de feitelijke macht, die het bereid is op de been te brengen toont dat ook hier nationalisme de kwade kant van onverdraagzaamheid tegen anderen heeft; delslamietische inslag draagt hiertoe bij en veroorzaakt ook in Noord-Afrika moeilijkheden aan de Fransen, die op Madagaskar trouwens ook met opstanden te tobben hadden.

„Derde kracht?”

Veel rustiger en welvarender is het in Zuid-Amerika, al dreigt Peron met behulp van een door hem ontketende sociale revolutie in toenemende mate dat gehele werelddeel in zijn conomische greep te krijgen. Hij beoogt hiermee, het aan de invloed der U.S.A. te onttrekken, zoals hij en zijn soortgenoten de Britten en Fransen

op KERSTMIS 1944

burgers in hun grooten nood Aiifl. j de tallooze soldaten.

n hardop praten nog staan de loopen rood.

weer dan hongeren en haten, Kooit was de nood zoo groot;

en Uw brood t kommer eindlijk af mag laten.

pl ï % ons ’t land, de vijand ’t goed

ons als Gij wilt het leven. , dat hier de vijand wordt verdreven.

Uw kind opnieuw behoren, ndïi de hoop op U verloren

i uiterste behoedt. Uit > rije 23