Politiek en Economie in Frankrijk-

De „derde macht” (troisième force) is een Franse creatie. Het is de macht, die zich wil plaatsen tegenover communisme en Gaullisme, tegenover de Russophielen en de Amerikamaniakken, tegenover collectivisme en individualisme. Het is een Franse creatie, maar er is als ik mij niet vergis meer aandacht aan besteed in ons land dan in Frankrijk. De indruk, die men van de Franse mens krijgt is, dat hij dit gepraat over de derde macht zat is. Goed hij wil desnoods erkennen, dat communisme en Gaullisme geen echte redding uit nood geven, maar animo in een derde macht heeft hij niet. Hij „ziet” het doodgewoon niet, omdat hem dit alles voorkomt als een gedachtenspel, als een niet concrete aangelegenheid, als een afleidingsmanoeuvre ook. Hij aanvaardt deze regering steunende op de derde macht —als een onder deze omstandigheden bruikbare constellatie, ongeveer zoals de socialist en de K.V.P.-er onze regering zien: niet ideaal, maar aanvaardbaar. Maar elk geromantiseer over deze constellatie is zowel hier als daar alleen maar een oorzaak van een glimlach (in het gunstigste geval) of van een geërgerd schouderophalen (in het normale geval).

Met deze situatie houdt een deel van de | Franse pers geen rekening. De Fransman j leest dan ook niet de hoofdartikelen, die j steeds maar weer terugkomen op de derde ' < macht. Ook al weer een parallel met de > gemiddelde Nederlander, die het ook wel j gelooft. Het gaat immers ook om heel i andere zaken. Het gaat om een aanpassing • van lonen aan prijzen of omgekeerd en alle getheoretiseer over de Gaulle of over | Thorez doet daar niets aan. !

Van de „vierde macht” (met o.a. Jean Paul Sartre) heeft de normale Fransman zelfs niet gehoord, evenmin als van hoog- | gestemde federalistische opzetten. En zo \ hij er van gehoord heeft, interesseren doet ! het hem niet of hoogstens als toeschou- i wer. En weer vraag ik: is het in Nederland \ erg veel anders? „

Het is /overigens een merkwaardig ding met A Charles de Gaulle. Hij heeft veel mee, deze t generaal, die tenminste geen Maginot- , mentaliteit had en die niet de weg van Vichy opging. Zijn portret hangt op de meeste officiële bureau’s, omdat hij toch eigenlijk wel als de nationale held | ’4O-’45 wordt beschouwd. Het gaat nu niet zozeer of dit zo is dan wel of het zo wordt gedacht. Daarbij komt het gezwets van de communisten en hun duidelijke niet- ï Franse instelling en het getheoretiseer van ! de „derde macht”. Geen wonder, dat vele | Fransen denken: dit is de man voor ons. | Zoals de Fransen trouwens snel in vuur raakten voor elke grote man, die zich in | Frankrijks historie opwierp als „de man”. Maar de methoden van hem of misschien | zijn medewerkers hebben typisch fascis- | tische kenmerken. Er zijn propaganda- | winkels, waarin men alles kan kopen van en over De Gaulle, wiens portret je overal | toegrijnst in alle maten, gedrapeerd tus- | sen vlaggen. En als de „général” spreekt, {

dan is alles er op gericht indruk te maken. De massa-demonstratie in Marseille, waar 200.000 personen aanwezig waren, leek toch wel een beetje op de demonstraties, die door Hitler en Mussolini werden toegeblaft, Maar men moet de vergelijking ook weer niet geheel doortrekken en het verschijnsel De Gaulle reduceren tot fascisme zonder meer. Ik heb de sterke indruk gekregen, dat men niet uit is op een dictatoriale partij, maar uitsluitend op een scherpe bestrijding van het communisme en en dat is misschien voor De Gaulle nog wel belangrijker een bestrijding van het voze in de politieke partijen van het tegenwoordige Frankrijk. Als men even terugdenkt aan het succes van de Nederlandse Unie in de zomer van 1940, dan kan men een parallel trekken. Ook daar was er de bestrijding van een ideologie, n.l. het nationaal-socialisme, zoals het bij de R.P.F. gaat om de bestrijding van de communistische ideologie. Maar veel belangrijker was in de Nederlandse Unie, zeker in de

,eerste maanden van haar bestaan, de reactie op het bewind der oude politici, die hadden geduld dat Nederland 25 pet der arbeiders werkloos liet en dat Nederland volkomen onvoorbereid de oorlog inging. Die walging van het oude politieke spel bracht èn de Unie èn de R.P.F. haar leden. En als men eerlijk wil zijn, dan zal men moeten toegeven, dat er met name in Frankrijk een walging kan bestaan tegen het oude politieke spel en de Maginot-mentaliteit, die nog erger was dan het befaamde „ga nu maar rustig naar bed” bij ons.

In deze reactie tegen al wat maar naar politiek zweemt, zit iets naïefs. Maar al te vaak vergeten de politieke rebellen, dat politiek nu eenmaal de kunst is van het mogelijke, het compromis, het gemarchandeer. En dat, zodra er geen gesprek meer is tussen de tegen elkaar opbiedende partijen, de dictatuur voor de deur staat. Die dictatuur is werkelijk geen comproniis, maar dan ontdekt de rebel, dat hij hier

DE BRUIDEGOM

Zie dit verstild gezicht,

van alle schijn verlaten, van binnen uit verlicht

door wat zo buiten maten

zich in hem strekt en hem verleent die roerend zuivere gebaren:

hij neemt haar hand, wendt zijn gelaat naar ’t hare en kijkt haar aan, zó welgemeend.

dat men verschrikt van de openheid zich snel bezint op de voorbije jaren:

wat bleef van eigen zuiverheid en wat is heengevaven?

D. JORRITSMA