Spanningen in de Sowjet-Unie

Onder de titel „Ruslands drievoudige crisis” heeft prof. Ellsworth Raymond – een der beste kenners van het huidige Rusland een uitvoerig en goed gedocumenteerd artikel geschreven over de situatie in de Sowjet-Unie, dat te interessant is om er niet de aandacht op te vestigen.

Prof. Raymond geeft in dit artikel een verklaring voor het feit, dat er sedert Mei 1949 de opheffing van de Berlijnse blokkade de „koude oorlog” van Russische zijde een zekere „matiging” in deze „koude oorlog” valt te constateren. Hij ziet als oorzaak hiervan een drievoudige crisis, die de Sowjet-Unie zou dwingen om in de buitenlandse politiek voorlopig geen al te grote risico’s te nemen. «

Een politieke crisis.

In het begin van dit jaar begon, volgens prof. Raymond, in de Sowjet-Unie een „zuivering”, waarbij tal van vooraanstaande figuren hun posities (en misschien meer) verloren. Deze zuivering was de grootste sedert de beruchte processen aan het eind van de dertiger jaren, al werd dit keer de zaak in alle stilte afgedaan. Een half jaar daarvoor in Augustus 1948 was Zhdanov, lid van het almachtige Politburo en, naar men dacht, de opvolger van Stalin plotseling gestorven. Tussen beide gebeurtenissen de dood van Zhdanov en de zuivering bestaat, volgens prof. Raymond, een zeer nauw verband. De zuivering heeft nl. een groep getroffen, die zeer bevriend was met Zhdanov en (of) zijn opvattingen deelde.

Prof. Raymond ziet in Zhdanov die ook hoofd was van de afdeling Buitenlandse Zaken van het Centraal Comité der Communistische Partij de auctor intellectualis van de scherpe buitenlandse politiek, die de Sowjet-Unie na de oorlog heeft gevoerd. De afloop van de oorlog had hem overmoedig gemaakt en hij wilde nu ook verder snelle successen voor het wereld-communisme afdwingen.

Die politiek heeft tot zijn ondergang geleid, omdat ze op zeer belangrijke punten mislukte. De Eerlijnse blokkade kon niet alleen niet doorgevoerd worden, maar werd zeifs een overweldigende demonstratie van de machtvan het Westen. Tito kwam in verzet en het lukte Zhdanov niet, hem weer in het gareel te krijgen. De verkiezingen in Italië werden door de al te scherpe Russische politiek (ook de stakingen in Frankrijk en Italië waren door Zhdanov bevolen) door de communisten verloren. In West-Europa daalden de papieren van het communisme snel.

Kodin: Een van de burgen van Galais: in afwachting

In een totalitair regime zijn zulke nederlagen voor een politicus dodelijk. De Pravda waagde het in de zomer van 1948 dan ook, om de zoon van Zhdanov te critiseren (een jaar eerder iets onmogelijks!); bij zijn laatste verschijning in het openbaar kort voor zijn dood was Zhdanov een gebroken en vermoeid man.

Zijn politiek werd echter door zijn „aanhang” voortgezet en ... leidde tot verdere mislukkingen. Het Atlantisch Pact kwam tot stand en zelfs Noorwegen durfde zich daarbij aan te sluiten. De overwinning in

‘) Saturday Evening Post, 5 November 1949.