Die oude Machiavelli

Neen dat 1950 bijna verstreken is, daarover kunnen wij niet rouwen. Laten we het er over eens zijn voor de internationale verhoudingen is het een bar slecht jaar eeweest Zo slecht dat schrijver dezes volstrekt eeen zin heeft om gevolg te geven aan de ondracht van de redactie; „Schrijf zo iets als een jaaroverzicht. Laat in kort hpstpk de belangrijkste gebeurtenissen in de internationale samenleving de revue nasseren” Vijftig keer heeft uw kroniekschrijver zich dit jaar in allerlei bochten moeten wringen om ten minste een enkel lichtnuntie te kunnen aanwijzen; moet hij nfS voren opnieuw dat treurige verhaal van teleurstellingen, angst wanbegrip onmacht, conservatisme, nationalisme kracht en vervlogen hnnn afsteken Het is voor lezer noch '

iMnphians het ten einde lopende jaar over- SSe kunnerwnn lirSgcmeen coustaterên hoeveel uitgesproken stommitei- Sn er begaan zijn door leidinggevende SLtsllelen Laten wl] ons niet bedriegen, In heel veel gevallen zijn wij afhankelijk hp/ onverstand van een handjevol dSlomaten en politici die wel tijdens hun Smng een bepaald’gedachtensysteem is Epompt maar die nimmer kans hebben gelienZ dat systeem ten behoeve van de werkeliiSieid te doorbreken. In vroeger tïfdpn is er eens een Zweeds diplomaat geweest die het nodig vond zijn Lon mee te delen’ dat een land veelal door domheid wordt’ geregeerd. Wij zijn geneigd deze onthulling op grond van de recente geschiedenis te onderschryven.

Misschien Is het prettig niet te dicht bij huls te blijven en ons eigen land er bulten te houden, om deze boute bewering te staven. Amerika: de politieke atmosfeer Is er verpest door een aantal baantjesjagende, hysterische afgevaardigden en senatoren, die In feite de toon aangeven, want zij bepalen het tempo der Amerikaanse politiek en langzamerhand ook de richting. De Aziatische catastrophe Is een rechtstreeks gevolg van hun activiteit. Het directe oorlogsgevaar van het ogenblik hebben wij In de eerste plaats aan deze lieden te danken; lieden die zich uitspraken veroorloven, waarvoor een leerling uit de eerste klas van een middelbare school hier een vernietigende nul zou krijgen. Over Rusland weten wij niets, maar dat betekent niet dat dit verschijnsel zich In de communistische heilstaat niet voordoet. Integendeel!

Het grote twistpunt van Europa, West-Dultsland, wordt geregeerd door een man die meer heeft van een achttiende eeuws despoot dan van een hedendaagse staatsman. Door een man die elke dag weer blijk geeft niets maar dan ook niet van democratie te begrijpen. Zijn tegenspeler Schumacher heeft zich prachtig bij deze partij aangepast, zodat wij als resultaat een benepen machtstrijd te zien hebben gekregen, die ons doet lachen en huiveren tegelijk. Daar door heen speelt nog de Invloed der verwarde Franse politiek, voor een groot deel evenzeer gekenmerkt door vergaand opportunisme en doelloos elkander tegenwerken.

Wij hebben enkele voorbeelden genomen uit de veelheid die er op dit ogenblik aanwijsbaar Is. Het afgelopen jaar zijn de

meeste stuk voor stuk wel eens aan de beurt gekomen,, wij behoeven ze met weer opnieuw neer te schrijven.

Een tijdje geleden kon men In een der Engelse bladen de verzuchting lezen, waarom journalisten toch altijd gelijk willen hebben, waarom zij nooit bereid zijn om een bepaald standpunt, dat zij kennelijk per abuis hebben Ingenomen, later openlijk herroepen. Dat Is een kwaal van onze tijd. In het gehele vlak der politiek koiftt dit verschijnsel voor; met alle gevolgen van dien. Er zijn weinig staatslieden, die durven beweren lets verkeerd te hebben gedaan. Steeds weer wordt de schuld op de een of andere tegenstander geschoven. Met het gevolg, dat de fout blijft bestaan en zijn Invloed behouden blijft; dat op een gemaakte fout noodzakelijkerwijs nieuwe vergissingen worden gebouwd. En het goeie publiek moet dat alles maar slikken als „vaste koers”, „vastberaden verzet”, „enige uitweg” enz.

Dit Is een kwestie van ontbrekende persoonlijke moed; ook van de wisselwerking tussen publieke opinie en staatsleiding. Elke politieke daad wordt tegenwoordig tot een gebeurtenis met eeuwigheidswaarde verheven. Het publiek grijpt elke mogelijkheid aan om aan eigen sentimenten argument en richting te geven. Is zulks gebeurd, dan Is het de beurt aan de publieke opinie om weer argument en richting te geven aan het sentiment van de staatsman. Ook de democratie kent het volgellngschap door dik en dun. Dat speelt groter rol dan men op het eerste gezicht zou denken. En ook de democratie kent de onlosmakelijke gebondenheid van leider aan volgeling.

In Amerika Is kort geleden een boek verschenen over de psychopathologie van de wereldspannlng. Eindelijk een poging om het te zwaar beladen politieke gedoe te ontleden. Helaas, zulk een boek Is wel gedwongen te blijven tot een geestelijk verzetje voor enkelen. Toch zou het goed zijn, om juist aan de psychische achtergrond van het drama dat zich thans In de wereld

voltrekt, meer aandacht te besteden, juist omdat dan de onder zware woorden en vage idealen beladen huidige politiek eens goed in haar hemd zou komen te staan. Met verwijzing naar het sprookje van de kleren van de keizer moet men zich echter wel afvragen of de mensen dat hemd wel willen zien.

Het enige, waarop wij kunnen hopen Is, dat er eindelijk een aantal politici een kans krijgen, die begrip hebben voor de werkelijke mogelijkheden welke onze wereld biedt, en die zich niet laten verlokken door schoonklinkende slogans, waardoor de bestaande verwarring nog maar meer toeneemt. Het Is de eerlijkheid van een Machlavelll, die ons ontbreekt. Deze veel misbruikte denker had ten minste de moed lets van de schijn, waarmee zij worden gevoed, aan de kaak te stellen. Zijn wereld was er een zonder veel Idealen, maar men vergeet altijd, dat de man één Ideaal had overgehouden, nl. dat van de eerlijkheid. Het zou de moeite waard zijn, als een Machlavelllsme In die zin een kans kreeg.

Het betekent het einde van vele Illusies. Van de hoop op een waardige. Ideële volkerensamenleving In deze tijd; op een zuivere, aan spitse formuleringen beantwoordende democratie; aan een woordenspel met begrippen, waarin ledereen ten slotte verwart. Maar het Is ook het einde van veel wanbegrip, van veel valse hoop, misschien ook van veel op het wanbegrip en op die hoop gevestigde haat.

Wat Machlavelll te bieden heeft Is niet veel. Enkel wat eerlijkheid en, meer nog, nuchterheid. Maar juist daaraan ontbreekt het ons volkomen en daardoor komen wij steeds verder In het moeras. Op het ogenblik proberen wij een huls op te bouwen zonder fundament. Laten wij eerst dat fundament leggen. Het Is nederige arbeid, dat wroeten In de grond, maar het Is beter In de grond te staan dan er boven te zweven.

Dit is een somber artikeltje geworden, en dan nog wel met Kerstmis. Vergeef het my. lezer, en beschouw het bovenstaande, zo u het de moeite van een oordeel waard vindt, zo goed als al het andere als een uiting van subjectiviteit. Wij hechten er ook geen waarde aan, maar vonden het toch

H. VAN VEEN

ONVOLLEDIG

DAGBOEK

13 December

Als ik me afvraag, wat deze dag aan werkelijk goeds heeft gebracht, staan twee dingen duidelijk voor me. Een paar dagen geleden kreeg Ik het boek van dr Juliette Blnger over Martin Buber In handen. In het overzicht van Bubers leven, waarmee de schrijfster dit boek begint, trof mij vooral wat zij schrijft over de episode In Bubers leven, die onmlddellljk volgt op het moment, waarop het licht van de religieuze gedachte, die voortaan zijn leven zal beheersen, In zijn ziel doorbreekt. Buber wordt zich dan bewust van zijn roeping om In de wereld lets te zeggen, te verkondigen. Maar daarvoor, zo vertelt dr Juliette Blnger, trekt hij zich eerst volkomen terug

uit het leven, zoals hij dat tot op dat ogenblik heeft geleld. Hij schrijft geen artikelen meer, houdt geen voordrachten, heeft geen zitting In comlté’s, maar worstelt, verblljfhoudend In Florence, In stilte en teruggetrokkenheid met de kern-ldee der Joodse, Chassidische mystiek, die de innerlijke doorbraak In hem had veroorzaakt. Uit die strijd komt hij dan te voorschijn als een gerijpt mens, die de Innerlijke éénheid heeft gevonden ...

Vanmorgen zaten we met z’n drieën te praten over allerlei plannen, die op vrij korte termijn zouden moeten worden uitgevoerd. Het „kerkelijke bedrijf” Is nu eenmaal een druk bedrijf. Het was een plezierig, vlot gesprek. Om nog een paar bij voegelijke naamwoorden te gebruiken: