KERK EN WERELD

PAASWEEKEIND 1952

Van 12 tot 15 April a.s. in het „Eijkmanhuis”. Als gastheer en gastvrouw zullen de heer en mevrouw dr E. V d. Schoot uit Utrecht optreden.

Het programma, waaraan een leder naar eigen verkiezing al of niet kan deelnemen, bestaat uit een lezing met discussie en een muziekavond, (te verzorgen door de heer Boerwinkel uit Ermelo) en mede veel wandelen en gelegenheid tot sport.

De kosten, van Zaterdagmiddag tot Dinsdagmorgen, bedragen ƒ 15,— per persoon en ƒ 25,— per echtpaar. Kinderen van 6—14 jaar ƒ12,50.

Lakens, sloop en handdoek kunnen naar keuze zelf worden medegebracht dan wel ter plaatse tegen betaling a ƒ 1,25 per stel worden gehuurd.

Aanmelding, met opgave van leeftijd en volledige naam en adres, ziet het secretariaat van „Kerk en Wereld” te Driebergen gaarne zo spoedig mogelijk tegemoet.

BENTVELDNIEUWS

HET RUSSISCHE COMMUNISME

(Weekend-conferentie te Bentveld op 29 en 30 Maart a.s.)

Het communisme oefent op ons denken en doen een grote invloed uit. Hetzij men over de huidige internationale tegenstellingen gewend of geneigd is in zwart en wit te denken, hetzij men zich aan deze denkdwang wenst te onttrekken door het wijzen op of het zoeken naar een uitweg. Hoe ook, het Russische communisme' houdt ons allen bezig.

Merkwaardig en tevens verontrustend is daarbij het verschijnsel dat de meeste mensen een oppervlakkige of helemaal geen kennis van de oorsprong, de grondslagen, de ontwikkeling en de resultaten van het Russische communisme bezitten. De eerste die daaraan schuld heeft is Rusland zelf, dat vrijwel iedere informatie omtrent streven en leven achter het Ijzeren Gordijn verborgen houdt.

Men kan zich bij deze stand van zaken neerleggen; men kan ook proberen dat te kennen, wat er met enige zekerheid te weten is en zo enig inzicht in deze dreigende sfinxachtige macht te verwerven. Bij nader inzien blijkt dit nog vrij wat te zijn. Er zijn namelijk ook aan deze zijde van het „gordijn” nog mensen die door een regelmatige lezing van officiële Russische kranten en andere publicaties in staat zijn informaties te leveren, feiten te interpreteren.

Gegeven deze situatie heeft de A.G. een weekendcursus opgezet over het communisme.

Voor wie wij deze cursus gedacht hebben? Voor hen, die de ernstige behoefte hebben om er meer van te weten te komen, dan men uit dag- en weekbladen verneemt. Maar óók en juist voor hen, die een „derde weg” zien of willen gaan. Was niet één

van hun verlangens: betere oriëntatie? Ten slotte voor al diegenen die In hun bezorgd denken over de benauwende spanningen behoefte hebben aan enige gefundeerde kennis, kennis die voorwaarde Is voor bezinning en voor het bewust, want met begrip afwijzen van het Russische communisme.

Programma:

HET RUSSISCHE COMMUNISME

Opening Zaterdag 17 uur

WAT HEEFT HET GEWILD? door J. Hulsebosch „ 19.30 „ Ochtendwijding Zondag 9.45 „

WAT HEEFT HET BEREIKT? door dr Th. A. Eekman „ 10.15 „ WAT HEEFT DIT ONS TE ZEGGEN?

door mr Jan den Tex „ 15 „ Sluiting „ 18 „ Leider: ds L. H. Ruitenberg.

Wij hopen en verwachten dat ook vele jongeren zich gedrongen zullen voelen aan deze cursus deel te nemen. Voor de versterking van de geestelijke kracht, met name van de socialistische beweging is kennis van het communisme onontbeerlijk.

Kosten: De kosten bedragen naar draagkracht ƒ 4,50, ƒ 5,50 of ƒ 6,50. Voor echtparen ƒ 9,—, ƒ 10,— of ƒll,—.

Spoedige aanmelding is gewenst. Men rlchte zich tot de administratie van de A.G. der Woodbrookers, Bentveldsweg 3, Bentveld.

(Vervolg vanpag. 7)

echter tot het uiterste weigeren dit te erkennen en zal verwoed vechten om zijn wereld toch in stand te houden. We zouden dat het historicisme van de burger kunnen noemen en dat onderschrijven als: het blijven denken in een voorbijgegaan „patroon”.

En daarmee zijn we dan naar onze mening direct terecht gekomen bij Duynstee, Gerretson c.s. Wat zij willen is in wezen: de hierboven geschetste wereld-van-deburger, d.w.z. een onmogelijk geworden wereld, handhaven. Hun felle haat tegen alles wat met socialisme te maken heeft, is niet alleen volkomen begrijpelijk, maar ook volmaakt juist. Het socialisme wil een structuurverandering, die onverenigbaar is met de wereld-van-de-burger. De burger heeft geen bezwaar (niet zo veel bezwaren meer, kunnen we misschien beter zeggen) tegen de actie van de „vierde stand”, tegen sociale wetgeving enz. enz., mits deze dingen plaats vinden binnen de grenzen van zijn wereld en zonder dat de voornaamste spelregels van die wereld worden overtreden.

Zodra dit wel gebeurt, zodra dus de wereld-van-de-burger zelf wordt aangetast, zal hij een felle strijd voeren. En de Duynstees en Gerretsons zullen aanvoerders zijn.

J. H.

LEESTAFELNIEUWS

C. J. Kelk, Jan Steen.

Uitgeverij Contact, Amsterdam-Antwerpen.

Deze In de goedkope uitgave van de Contact-Boekerlj herdrukte roman uit 1932 van Kelk Is nog altijd het lezen waard om de goede mllleu-schllderlng, om de smakelijke beschrijving van de avonturen van een jolige, soms trieste schilder. Men verwachte niet een roman-met-lntrlge, noch een voluit getekend beeld van de grote kunstenaar In deze Jan Steen; het boek wil niet anders zijn dan een aaneengeregen bonte reeks van kleurige en vrolijke episoden met hier en daar iets van de onvermijdelijke melancholie.

Het Is geschreven In een sappige taal en men ontkomt niet aan de indruk, dat het bovenal geïnspireerd Is op taferelen, die vele van Jan Steens schilderstukken vertonen. Men kan het boek, wat dit betreft, enigszins op één lijn stellen met Timmermans boek over Pleter Brenghel: In gevoelig Inleven en beschrijven wint Kelk het van Timmermans; ik denk aan het gedeelte, waar Kelk de gemoedstoestand weergeeft van Jan Steen na het overlijden van zijn eerste vrouw Grietje van Gooyen.

H. G. Cannegieter. De volontair.

N.V. voorheen Fa M. J. van der Loeff, Enschede, 1949, ƒ 4,00.

Dit boek verplaatst ons In het dorpje Teetlum, zoals de bejaarde schrijver het moet hebben gekend In zijn jeugd. Immers niet ver van Teetlum ligt Tzum, waar de journallst-letterkundlge (en oudpredlkant) Hendrik Gerrlt Cannegieter in 1880 werd geboren. De gebeurtenissen In dit boek spelen ongeveer In 1900. Nieuwe opvattingen aangaande socialisme en drankbestrijding hebben hun intrede gedaan In het dorp en het Is de Idealistische, door Frederlk van Eeden uit zijn Walden-tijd beïnvloede jongeling, die als volontair op de zuivelfabriek komt werken, die de gemoederen nog meer In beweging brengt. We maken kennis met geëxalteerden, met „fijnen” en „groven”, met conservatieven en voorultstrevenden en hun onderlinge strijd. Verschillende dorpstypen zijn kostelijk beschreven door de schrijver In hun beperktheid, maar ook hun algemene menselijkheid met milde humor bezien en begrepen. We lezen geamuseerd wat hier In dit dorpje gebeurt en me dunkt: de Friezen onder de lezers zullen zich In die omgeving en tussen die Friese namen thuis voelen en luitjes van de oude vooruitstrevende garde zullen zich bij het lezen nog eens aan oude herinneringen te goed kunnen doen.

J. T.

* J. C. van Andel—O. van Andel-Ripke: Jongens. Een pleidooi voor vrije ontwikkeling en zedelijke vorming. Uitgave: Ploegsma, A’dam, 1951. 190 blz., ƒ 3,90.

Vanuit de gedachte, dat aan de jongensopvoeding vooral fout is, de aanmatigende overtuiging dat de man in de samenleving de eerste en de normatieve is, de vrouw de andere en de aanvullende, is deze paedagogische psychologie van de jongen geschreven. Bereid te erkennen, dat dit een vruchtbaar uitgangspunt is, ben ik toch geneigd te stellen: a) dat de overwinning van dit standpunt eerder een zaak uitmaakt van de meisjesopvoeding, b) dat de opvoeding maar heel gebrekkig kan verhelpen de mis-

vattingen, die daaromtrent in de maatschappij bestaan, c) de eenzijdigheid der paedagoglsche benadering, die dusdoende belangrijke aspecten der jeugd vorming over het hoofd ziet, niet alleen didactisch en aesthetlsch, maar ook zedelijk. Dat blijkt bijv. scherp, waar pas In een laatste hoofdstuk de religieuze opvoeding wordt behandeld, In vrij los verband met de rest; hier had het uitgangspunt ruimte gelaten voor een diepe behandeling van de vraag: Is God mannelijk? Tevens had Ik graag gezien, dat godsdienst niet alleen als paedagoglsch waardevol werd gepresenteerd. Ik heb me even verbaasd over de naïeve verzuchting als op blz. 185.

Samenvattend: ondanks mijn geopperde bedenkingen een voortreffelijk boek. Aanbevolen speciaal aan de moeders van zonen. Niet dat de mannen het wel weten, maar Ik meen dat de vruchtbaarste verwerking aan de moeders toekomt. Tevens is dit boek een goede handleiding bij de sexuele opvoeding In engere zin, die In dit boek uitvoerig besproken en vooral In ruim verband gezien wordt.

Dr Heiene Deutsch: Psychologie van de vrouw. Klnd-melsje-vrouw. Vertaald door H. Foeken, deel 1. Uitgave Contact A’dam 1951, 336 blz. Prijs bij Intekening, tot verschijning deel 11, ƒ 19.50.

Eenzijdig Is niet onjuist. Dit boek Is reeds lang bekend als een standaardwerk. Het wordt nu In een vlotte Nederlandse vertaling uitgegeven, en hier Is het eerste deel. Het Is een studie over de psyche der vrouw op basis van de psycho-analyse van Freud. Het berust op een omvangrijk materiaal en maakt de Indruk uiterst betrouwbaar In zijn verwerking en voorzichtig In zijn conclusies te zijn. Mijn bezwaar geldt dan ook de eenzijdigheid: mag het voor naïeve mensen een openbaring zijn, dat de sexuele drift zozeer het leven doordringt, voor wie eenmaal de verrassing te boven Is, blijft het ongeloofwaardig, dat de libido, hoe ook verhuld, heel het leven niet alleen doordringt maar beheerst. Daarenboven Is de soepelheid, waarmee men de theorie hanteert (de angst die verlangen blijkt te zijn!) om alle feiten in te passen, ook die met de theorie strijden, wel eens verdacht. Wat speciaal dit boek betreft, hoewel het door een vrouw geschreven Is, valt het toch weer op, dat juist de Freudianen steeds weer de vrouw zien In functie van de man. Eigenlijk, zo lijkt het, Is de libido mannelijk en is de vrouwelijke libido onelgenlljk en afgeleid. Wat de eenzijdigheid betreft: Ik mis zeer nadrukkelijk In dit boek het sociologisch aspect. Veel van wat Heiene Deutsch als typisch vrouwelijk ziet, blijkt bv. bij Marg. Mead alleen maar eigen aan de Europese vrouw; evenzeer mis ik de aanvullende phenomenologlsche analyse (Gertrud von Lefort, Slmone de Beauvolr). Aanbevolen voor wetenschappelljk-geïnteresseerde en crltlsche lezers! J. G. B.

A. Rutgers van der Loeff—Basenau, Mens of wolf?

Band- en omslagontwerp van H. Salden, 280 blz., ƒ 6,90 geb. Uitgave Ploegsma, A’dam, 1951.

„De mens wordt dikwijls tot wolf gemaakt. Het Is de kunst ze terug te kneden tot mensen”, zegt Lene Stojke tegen haar zoontje (blz. 194) als blijkt dat in de nacht op het perron In Hamburg de nieuwe schoenen hun van de voeten zijn gestolen.

Die kunst om de wolf terug te kneden tot mens voelt Lene als haar levensopdracht. Zij heeft geweigerd In Nazi-Dultsland partij te kiezen. Dat betekende jarenlang zwerven met haar kleine jongen, nadat haar man in een concentratiekamp was opgesloten. Dat betekende na de val van Hltler-Dultsland de bezetting van de Russen verdragen en steeds weer de mens zien In de rovende en zich misdragende lieden.

Ten slotte moeten zij naar het Westen vluchten. Ook daar blijken „wolven” te zijn: zij hebben een zwaar bestaan. „Alles gaat voorbij” Is Lene’s troost en eindelijk vindt zij werk naar haar hart: als jeugdherbergmoeder kan ze voor de jeugd en Internationaal werken. Haar zoon Erlof kan zijn Ideaal proberen te verwerkelijken: architect worden.

De levensbeschouwing van Lene dwingt respect af en de aanraking met deze hoogstaande vrouw werkt verrijkend. Het verhaal speelt In uiterst sombere jaren, de na-oorlogse In Duitsland, maar de lectuur werkt eerder opwekkend dan neerdrukkend, omdat men voelt, dat de hoofdpersoon een levenskunstenares Is. Mooie natuurbeschrijvingen, knappe dialogen, nuchter van toon en toch een warm pleidooi voor eerbied voor de mens, voor Internationale verbondephelci, voor bouwen in plaats van breken.

Axel Hambraeus, Verhalen uit Dalekarlië, verzameld en bewerkt door N. Basenau—Goemans, ontwerp omslag: Lou Strik en Roger M. van Oss, 167 blz., ƒ4,75, uitgave Firma W. Gaade, Delft. Eenvoudig vertelde, mooie verhalen over boerenfamilies in een Zweeds dorp. Harde, vereenzaamde mensen dikwijls, die menen God niet nodig te hebben in hun leven. Maar God spreekt ook hen aan en onverwacht horen zij Zijn stem en voelen Zijn aanwezigheid. Aanbevolen als voorleesstof op clubs van volwassenen.

R. B. V. R.

Druk N.V. De Arbeiderspers Amsterdam