tal buitenlandse gasten aanwezig zijn, die na een internationale conferentie in Bentveld een week vacantie daaraan vastknopen. Een tweede vacantlecursus in Augustus wordt gehouden van 22—29 Aug. met als onderwerp „Levenskunst”. Thema’s: „Leven als spel”, „Leven als opdracht”, „Leven met God”, „Leven met anderen”, „Levenslot en levensontplooiing”. Sprekers: C. B. Termaat, mej. ds W. H. Buijs.

De leiding berust bij ds en mevr. F. Keja en mej. ds W. H. Buijs. Ook deze groep kan niet te groot zijn, want er is een groep Engelse Baptisten in het huis aanwezig. De lezingen worden ’s avonds gehouden. De rest van de dag wordt besteed aan excursies, spel, volksdans enz., enz., terwijl Zondagavond een muziekavond is. Kosten: ƒ37,50 per persoon, echtparen ƒ72,50. Kinderen 4 t.m. 11 jaar ƒ22; 12 t.m. 15 jaar ƒ27,50. RELIGIEUS HUMANISME EN CHRISTENDOM.

Zomer-cursus te Bentveld van 15—21 Augustus.

Zowel bij humanisten in hun zien van de religieuze waarden als bij de christenen komt elke keer weer in de confrontatie met elkaar de vraag op wat hen bindt en wat hen toch eigenlijk scheidt.

In de laatste tijd is dat gesprek dikwijls scherp gevoerd. Van weerskanten heeft men elkaar harde dingen gezegd en bepaalde uitdrukkingen als „stenen voor brood” werden a.h.w. struikelblokken voor een f Hoor, Toch moet dat gesprek gevoerd worden, niet alleen om.dat zowel christendom als humanisme ook gediepste gronden van eigen en anderer overtuiging. Een mogelijkheid hiertoe wü de A.G. der Woodbrookers openen m een geprojecteerde zornercursus met ais thema; „Religieus Humanisme en Christendom” Alle onderwerpen worden zowel door een christen ató door een humanist mgeleid. Wij nodigen humanisten en christenen, overtuigde en twijfelende, met nadruk uit aan dit gesprek deel Tp tipTTipn ‘

.. .. r, j De middagen zijn vrij gehouden voor wandelingen, zwemmen enz. (strand en duinen zijn vlakbij. Bentveld ligt tussen Haarlem en Zandvoort), de avonden en enkele ochtenden zijn bestemd om geestelijke vacantie te houden, d.w.z. geestelijk bij te laden. Tijdens deze zomercursus kan men kinderen vanaf 4 jaar meenemen. Vertrouwde hulp voor de kmderen is aanwezig. RELIGIEUS HUMANISME EN CHRISTENDOM.

Leiding: ds W. H. Buijs en drs J. M. van Dansik. Onderwerpen: Algemene inleiding. (Religieus humanisme en christendom). Geloof en Openbaring. Mensbeschouwingen. Verlossing. Christendom en de andere godsdiensten. A. Treurniet. Sprekers: o.a. dr D. H. Prins, mevr. dr E. Flesseman—Van Leer, ds J. J. Buskes. Kosten naar draagkracht: ƒ3O, ƒ32,50 of ƒ35 per persoon, echtparen ƒ 55, ƒ 60 of ƒ 65, kinderen 4 t.m. 11 jaar ƒ 16, 12 t.m. 15 jaar ƒ25.

Aankomst Zaterdagmiddag tussen 16 en 17 uur. Vertrek Vrijdag na het ontbijt. Aanmeldingen en inlichtingen bij de Administratie. Bentveldsweg 3, tel. 26728. VACANTIE-WEEK. Indien u alleen of met uw gezin een vacantieweek in gezellige huiselijke sfeer wilt doorbrengen, bent u van 22 Augustus tot 12 September hartelijk welkom in Kasteel Oud-Poelgeest te Oegstgeest. De Directie van dit Ontmoetingscentrum biedt u daarbij een licht programma van wat bezinning en ontspanning aan, waarbij ook aan de kinderen ge; dacht is. U kunt daaraan deelnemen voor zover u dit wenst en verder veel genieten van het park rond het kasteel, van de mooie omgeving, van Leiden ofwel van de zee, of de Kagerplassen. Het Kasteel Oud-Poelgeest ligt zeer centraal voor al dergelijke uitstapjes. Nadere inlichtingen kunt u aanvragen bij Kasteel Oud-Poelgeest te Oegstgeest.

LEESTAFELNIEUWS

H. van Praag: Montessori voor volwassenen. N.V. Intern. Uitgeversmij. „Het Wereldvenster”, A’dam. Er ligt heel wat wijsheid in dit zo onopvallend boekje vergaard. Het biedt meer dan de titel oningewijden belooft. Elke bladzijde bevat stof voor stille bezinning, suggesties voor dieper doordenken. Het geheel deed mij denken aan twee werkjes, die ik, heel lang geleden, las van P. H. Ritter, de vader (naar ik meen) van de bekende dr P. H. Ritter, nl. „Paedagogische Fragmenten” en „Ethische Fragmenten”, boekjes vol spreukenwijsheid. Ook dit werkjp is als die beide een snoer van aphorismen; op bladzijde na bladzijde treft men zinnen aan, die men als kostbare spreuken zou kunnen citeren. Ik heb genoten van dit werkje en ik houd mezelf voor, het ter verfrissing en vernieuwing van mijn geest telkens eens ter hand te nemen. Ik beveel dit ook anderen aan. Het is geschreven door een ruimen diepdenkend mens, die het heden vol beloften ziet en nieuwe wegen wijst en bruggen slaat.

Belangrijk voor allen, die leiding geven aan conferenties, waar tevens naar een zekere retraite wordt gestreefd, is het hoofdstuk „Een experiment met volwassenen”. Het geeft de neerslag van ervaringen met een groep personen, die leidende posities in het maatschappelijke of culturele leven innemen, of nog studeren, personen, van verschillende nationaliteit, geloof en overtuiging, samengekomen in een villa in de Belgische Ardennen, gedurende vier weken. ledere dag wordt één speciaal probleem door de leider aan de deelnemers voorgelegd, dat overdag wordt overdacht (er zijn tijden, waarop niet met elkander mag worden gesproken) en ’s avonds besproken. leder krijgt dan drie minuten om zijn „vondst” mede te delen. Dit hoofdstuk geeft een overzicht „van wat in 4 weken de revue kan passeren en op welke wijze in zo’n retraitecentrum wordt gewerkt en geleefd. Het laatste hoofdstuk geeft waardevolle suggesties voor een literatuurkeuze. J. T.

DE ENKELING EN DE VREDE

Ontmoetingsdagen op „De Horst” van 31 Augustus t.e.m. 2 September. Het vraagstuk van oorlog en vrede is al zo dikwijls en van zovele kanten besproken, dat de meeste mensen er de rechte aandacht niet meer voor kunnen opbrengen. Te meer daar het wereldgebeuren zich zo massaal en zo buiten onze directe invloed om voltrekt, dat de enkele mens tegenover dit alles door een gevoel van onmacht wordt bevangen: „Wat zul je er aan doen...” Toch .bevredigt dit ook niet. Toch zou menigeen graag willen weten wat hij of zij op de eigen bescheiden plaats voor de vrede zou kunnen doen. Met het oog daarop nodigen wij dan ook belangstellenden uit om enige ontmoetingsdagen mee te ,maken over het onderwerp:

„De enkeling en de vrede”. Gedurende deze dagen zal dus worden nagegaan, door enkele inleidingen, maar vooral door onderlinge bespreking: a. waardoor wij als „gewoon mens” onze bijdrage leveren aan de on-vrede in deze wereld; b. waardoor wij iets zouden kunnen bijdragen tot de vrede. Wij -willen dit alles doen rondom de Bijbel. Niet om daaruit „teksten” voor of tegen bewapening te halen, maar om te luisteren naar wat daar gezegd wordt over de vrede en over onszelf. En dat dan niet stichtelijk maar heel concreet. In de hoop dat wij na afloop van ontmoetingsdagen een helderder zicht blijken te nebben ontvangen op wat -wij

ieder op de eigen plaats mogen bijdragen. Wij willen dit alles bovendien doen met mensen van verschillende opvatting. Te veel zijn wij dikwijls opgesloten in onze eigen kring en wij ontmoeten de anderen nauwelijks meer. Daarom zou het ons een vreugde zijn, als het op deze „ontmoetingsdagen” ook werkelijk tot een ontmoeting en een gesprek zou kurmen komen. En bovenal tot een samen luisteren naar wat God ons in Zijn woord te zeggen heeft. Programma:

1. „Wat zegt de Bijbel over vrede”, door dr H. Berkhof, Driebergen. 2. Bijbelbespreking over Romeinen 12, door dr J. de Graaf, voorzitter van „Kerk en Vrede”, Arnhem. 3. Agressie-drift of appèl tot agressie? (psychologische overwegingen in verband met oorlog en vrede) door prof. dr J. v. d. Berg, hoogleraar in de pastorale psychologie te Utrecht'. 4. Bijbelbespreking over Romeinen 13, door ds J. W. Sepmeyer, vlootpredikant, Den Helder. 5. „Le chrétien dans Ie déchirement de ce monde”, met vertaling door Pasteur André de Robert, Parijs.

Algemene leiding: dr P. Boerwinkel, Driebergen. De kosten van deze ontmoetingsdagen van Maandagmiddag t.m. Woensdagavond bedragen ƒ 11,50 per persoon, tot Donderdagmorgen ƒ12,50 per persoon. Aanmeldingen zo spoedig mogelijk onder vermelding van leeftijd en geslacht bij het secretariaat van „Kerk en Wereld” te Driebergen.

Dr Ph. A. Lansberg en J. E. Vleugelers S. J. Vondel, toneelschrijver. Vijf spelen. Uitgave Tjeenk Willink, Zwolle 1952. 259 blz. ƒ5,50.

Soms verschijnen er boeken op de markt voor M.O. scholieren die men gaarne een ruimer en wijzer publiek toewenst. Dit is zo’n boek. Het nut voor de school lijkt me problematisch. Waar is de leraar die tijd vindt in zijn schaarse tijd, vijf toneelstukken van Vondel te lezen? Maar wat een mooi boek voor jongensbibliotheken en ouderen, die eens ingeieid willen worden tot Vondels rijke wereld. Deze uitgave helpt hen met aardige regieaanwijzingen, met foto’s van opvoeringen, met een sober apparaat van inleidingen en toelichtende nota’s. Het hier de plaats niet om détail-critiek uit te oefenen. Laat ik slechts die lezers, die van Vondel niet meer weten dan dat hij een groot dichter was en „Constantijntje” schreef plus de „Gijsbrecht”, aanraden door dit boek intiemer kennis te maken met de dramaturg Vondel. Het blijft in mijn ogen een nationale schande dat men Vondel noch leest noch opvoert. Dit boek bevat, behalve de Gijsbrecht, Joseph in Dothan, Lucifer, de Leeuwendalers en Adam in ballingschap.

Amold J. Toynbee: Oorlog en beschaving, vertaald door M. Mok. Uitgave F. G. Kroonder, Bussum 1952, 185 blz. ƒ 6,90.

Men kan zich terzijde stellen van het grote debat der laatste jaren rondom de figuur van de Engelse historicus Toynbee. Zijn critici krijgen makkelijk gelijk op details, maar geen is er m.i. in geslaagd een conceptie te ontwerpen, die de zijne in grootsheid van visie overtreft. Daarenboven is mij vaak door het hoofd gegaan, dat zijn sterkte berust op zijn geloof en dat ongelovige tegenstanders (of medestanders) deze zijn kracht onderschatten of kleineren. Geschiedenis vertellen is nu eenmaal partij kiezen. Toynbee speelt met de Bijbel, een gevaarlijke, maar sterke partij. Dit alles trof me weer heel sterk bij deze bundel opstellen, fragmenten uit zijn hoofdwerk, die te zamen een gevarieerd essay vormen over de oorlogsgruwel. Toynbee is in dit boek aanwezig, met heel zijn kracht en zwakheid. Zijn visie op de geschiedenis, sterk bijbels geïnspireerd, iaat zich uiteindelijk niet bewijzen, slechts aannemelijk maken. Zijn grootse concepties lijden vaak aan over-vereenvoudiging en aan de neiging tot schematisme (blz. 124—125 een kras voorbeeld), maar dan blijft staan, dat hier iemand een vaste greep heeft op de militaire geschiedenis en treffend kan aantonen, noodzaak en gevaar van de goddeloze wapenhandel. Toynbee is hier noch pacifist, noch militarist; zijn standpunt ligt dichter bij K. Barth dan bij Heering, maar zijn argumenten zijn historisch en hebben hun eigen specifieke klemkracht. Aanbevolen!

J. G. B.

Harald Braun: „Het hart der wereld.” Vertaling van I. Carvalho. Uitg. Erven J. Bijleveld, Utrecht. Geb. ƒ 5.90. 174 blz. Geïll. met foto’s uit de film, die naar dit boek gemaakt werd.

Men kan zich bij het lezen van deze nieuwe roman van de schrijver van „Nachtwache” niet aan de indruk onttrekken dat dit boek met het oog op een eventuele verfilming geschreven is. Niet onbegrijpelijk trouwens, want de film „Nachtwache” was een groot succes. Ook van „Het hart der wereld” werd een film gemaakt, die bekroond werd op het filmfestival te Berlijn in 1952. De film moge een bekroning waard zijn, het boek is stellig niet zo sterk van compositie als wij van de schrijver van „Nachtwache” zouden verwachten. Het bevat de levensroman van Bertha von Suttner, de, vooral bij de ouderen onder ons, bekende schrijfster van „Die Waffen Nieder”. De retrospectieve opzet van het boek: Bertha von Suttner zit als ziek oud dametje, aan de vooravond van de eerste wereldoorlog, in de trein naar Wenen en ziet haar leven en streven nog eens aan haar geestesoog voorbij gaan —, doet wat geforceerd aan in een roman, terwijl men daar in de film juist nogal eens verrassende effecten mee bereikt. Tussen twee haakjes: ik zou er wat voor geven ais mijn geheugen zó goed was als Harald Braun ons wil laten geloven van deze stervende oude vrouw! Ook de scènes met Alfred Nobel, Arthur von Suttner en Basil Zaharof, vooral met de laatste, zijn te veel op filmeffect berekend en doen daardoor onwaarschijnlijk aan.

Afgezien van de genoemde bezwaren is het verheugend, dat de generatie van thans in de gelegenhend gesteld wordt om door middel van deze roman kennis te maken met het leven van deze grote strijdster voor de vrede. Het is een verdienste van het boek, dat het de tijd, waarin zij optreedt, voor ons doet herieven, de tijd van de „frische, fröhliche Krieg, waarin thans, mede door het toedoen van Bertha von Suttner, niemand meer gelooft. Het kan goed zijn, te midden van alle nuchterheid en realisme, waarmee deze jonge generatie het probieem van oorlog en vrede te benaderen heeft, te luisteren jiaar de stem van dit zuivere, liefdevolle hart, dat tot het laatste toe gestreden heeft voor en geloofd heeft aan de vrede. L. W.—S.

Druk N.V. De Arbeidenpers Amrterdem