plannen werkelijkheid zullen worden. De waarschijnlijkheid der Duitse remilitarisatie, waarover wij vorige week hebben geschreven, is nu nagenoeg zekerheid geworden. Dit feit kunnen wij dus niet meer uit de weg gaan. Wij kunnen er ook niet meer aan ontkomen, dat door de huidige gang van zaken Adenauer weer in een veel sterkere positie is gekomen. Het wordt echter tijd, dat de socialisten zich en zo mogelijk internationaal nauwkeurig beraden over de wijze waarop de verdere gang van zaken in Europa naar socialistische maatstaven kan worden beïnvloed. Daartoe is evenwel de erkenning nodig van de ernst van de huidige situatie; de erkenning, dat het nu meer dan ooit geboden is de reactionnaire krachten die hun kans hebben gekregen, in toom te houden.

H. VAN VEEN

BENTVELDNIEUWS

OP ZOEK NAAR EEN LEVENSHOUDING

De Arbeidersgemeenschap der Woodbrookers organiseert op 16-17 October een jongerenweekend met het thema: „Op zoek naar een levenshouding”.

Velen van u zullen in Rotterdam het beeld van Zadkine wel hebben gezien. U ziet daar een man met een geschonden lichaam de armen omhoogheffen en zijn hele houding drukt uit, dat hij, ondanks het lijden dat hij heeft ondergaan, toch weer omhoogstreeft en ondanks alles mens wil zijn. Zo kunnen wij in de kunst veel levenshoudingen geillustreerd zien in het geschilderde en gebeeldhouwde beeld.

Mevrouw C. Idenburg—Kohnstamm zal op Zaterdag, 16 October, aan de hand van verschillende kunstuitingen levenshoudingen, in dit leven mogelijk, illustreren. Waarschijnlijk stelt u zich de vraag of het belangrijk is, dat wij op deze wijze zoeken naar wat mensen aan levenshouding in het veranderende leven hebben gevonden. Maar zoals de kunstenaar op een of andere wijze uitdrukking geeft aan het levensgevoel van een tijd, zo kunnen wij juist door daarnaar te kijken soms beter verstaan wat onze houding in dit leven is.

Vooral de jongeren in onze tijd zitten ermee, hoe zij in het leven mogen en moeten staan. De ouderen leven hun geen vaste levenshouding voor en toch hebbqn zij het gevoel, dat zij niet zonder een vastheid en een richting in het leven kunnen.

Zondagmiddag willen wij met elkaar praten of het mogelijk is aan ons leven een vorm te geven, hoe wij dat moeten doen en van waaruit.

Ten slotte zal ds. Van Leeuwen spreken over de eenheid die vele facetten van ons leven tot een geheel maakt. Dit onderwerp is getiteld: „Eenvoudige solidariteit”, waarbij eenvoudig moet worden belicht vanuit het tot eenheid gebrachte leven.

De leiding berust bij mej. ds. W. H. Buijs en mevrouw C. Idenburg—Kohnstamm.

KORTEHEMMENNIEUWS .

De welvaartsstaat en zijn problemen

Weekend 16-17 Oct

Evenals vorige jaren is het ook deze keer weer de bedoeling het komende winterseizoen te gebruiken voor het werk in onze plaatselijke groepen. De Noordelijke Commissie van de AG koos als onderwerp: „De welvaartsstaat en zijn problemen” en meende daarmee een onderwerp aan de orde .te stellen, dat momenteel wel midden in de belangstelling staat. Prof. Banning heeft de welvaartsstaat omschreven als de staat, die zich mede verantwoordelijk weet en derhalve mede leiding geeft aan het streven naar maatschappelijk welzijn.

Het spreekt wel vanzelf, dat dit allemaal vragen oproept, waar wij dagelijks mee te maken hebben. Wij stellen de verantwoordelijkheid van de staat, maar mogen de verantwoordelijkheid van de enkeling niet vergeten. De omvang van de staatstaak wordt steeds omvangrijker, waardoor in het bijzonder actueel wordt de vraag: ligt er in de recente ontwikkeling een gevaar voor de geestelijke vrijheid? Wij zullen ons moeten afvragen, of de aantasting van de geestelijke vrijheid en van de persoonlijke verantwoordelijkheid gevolgen zijn van het staatsingrijpen.

Al deze problemen zullen worden behandeld op bovengenoemd weekend, waarvoor toezegden de volgende inleiders: drs. H. M. de Lange, lid van het AG-bestuur, Den Haag, die zal spreken over de economische problematiek rond de welvaartsstaat, en mr. H. Versloot, Groningen, die de sociale problemen voor zijn rekening zal nemen.

Over dit onderwerp heeft drs. De Lange een syllabus samengesteld, welke tegen kostprijs bij de administratie te Kortehemmen verkrijgbaar zal zijn.

Programma: Zaterdagavond: Economische problemen, drs. H. M. de Lange; Zondagmorgen: Sociale problemen, mr. H. Versloot; Zondagmiddag: Nabespreking. Leiding: D. Sijtsma, mej. Sj. Gorter. Practische gegevens: Weikom Zaterdag 16.30 uur sluiting, waarna gezamenlijke broodmaaltijd. Zondag 17.30 uur. De deelnemersprijs bedraagt naar keuze ƒ 4 of ƒ 4,50 p.p., echtparen ƒ7 of ƒB, bij aankomst te voldoen.

Opgaven graag vóór of uiterlijk Maandag 11 October a.s. te zenden aan administratie AG der Woodbrookers, Kortehemmen, post Boornbergum Pr. Daarna ontvangt men nadere mededelingen.

VAN KLEIN FORMAAT

Wending. Speciaalnummer. Man en vrouw. Juli—Augustus 1954, 180 blz. Uitgave Boekencentrum, Den Haag. ƒ 3.90. (De jaargang loopt van Maart tot Maart en kost ƒlo.—). Dit maandblad maakt geschiedenis in hervoi'md Nederland. In Augustus 1948 verscheen het „Sexualiteit-nummer” dat nog steeds gelezen wordt. In 1952 verschijnt het synodaal schrijven, dat a.h.w. aan de gemeente de weg wijst in de huwelijkscrisis van deze tijd, als een vervolg op het Wendingnummer. Maar een kerkelijk stuk moet voorzichtig zijn. De vragen die open bleven, werden nu aan de orde gesteld. Voor wie lezen en studeren wil, is hier de inleiding tot het probleem „man en vrouw”. Centraal staat het opstel van het echtpaar Dippel, dat breed en toch puntig geformuleerd het duidelijkst en zo concreet mogelijk stelt, waar het om gaat; een nieuwe gekerstende verhouding tussen man en vrouw in de wereld van vandaag. Dit opstel, tegelijk zeer persoonlijk, maar universeel van gelding, vormt hoogtepunt en synthese van dit voortreffelijk bundeltje. Het wordt voorbereid door een cultuurhistorisch opstel van mevr. Romein, een phenomenologische analyse van prof. v. d. Berg, een diepgaand maar een beetje Duits aandoend exegetisch opstel van prof. V. Oyen, enz. Eigenlijk vind ik alle opstellen goed: heel mooi is immers ook prof. Michel over verandering in de huwelijksliefde, dat fraai aansluit bij Dippels artikel, zo goed als het stuk van mej. dr. Herfst over de ongehuwde vrouw en dat van mej. dr. Boer over de arbeid van de vrouw in de kerk. Ik beveel deze bundel sterk aan. En als andere argumenten niet helpen... neem gerust aan, dat ge niet „bij” zijt, als ge dit boekje niet gelezen hebt.

Dan is daar die onvermoeide uitgeverij te Utrecht Het Spectrum. Haar boekjes zijn veel dikker en kosten ƒ 1,25. Vandaag bespreek ik er vier, stuk voor stuk w’aardevolle exemplaren.

Het Nieuwe Testament. Vertaling uit de grondtekst met aantekeningen. 373 blz. Papier en druk zijn niet ideaal: de vertaling is echter dat weten de vakmensen uitstekend en de aantekeningen, zowel het commentaar als de inleidingen bij de verschillende boeken, verantwoord. De verklaringen hebben hier en daar, maar zelden hinderlijk, de strekking de r.-k. visie aanvaardbaar te maken. Het is wel eens verfrissend om naast zijn gebruikte bijbel de Schrift te lezen in een andere vertaling, met een ander idioom. Uiteraard aanbevolen.

G. K. Chesterton. Orthodoxie. Vertaling van Piet Kerstens, 5e druk. 208 blz. Dit boek van 1907 was in zijn tijd beroemd en heeft tal van twijfelmoedige gelovigen een riem onder het hart gestoken. Hier was een gelovig man, die opgewekt ten offensief trok tegen evolutionisme en andere afgoden van zijn tijd. Hij deed het geestig en opgewekt, nam moedig, zonder concessie, een antimodern standpunt in en was bereid bijgeloof hoger te schatten dan ongeloof. Hij verdedigde traditionele waarheden met het brio van de revolutionnair. Het is nog altijd verfrissende lectuur je moet het boek gelezen hebben maar het is wel wat verouderd. De polemiek is meer slagvaardig dan doeltreffend, wat niet wegneemt, dat men het boek in ieders handen wenst. Orthodoxie is een Europees boek van de 20e eeuw, waar je doorheen moet; een geestesbad, dat indien verwaarloosd, je denken en voelen een beetje muf houdt.

Jacob van Lennep. Ferdinand Huyck. 384 blz. In kleine druk, maar goed leesbaar is deze dikke roman ooit een der lievelingsboeken van onze grootouders geweest en uit onze, aan goede romans zo arme 19e eeuw, een der zeldzame meesterwerken)?) nu ja, laat ons zeggen: nog steeds leesbare succesboeken. Het boek zelf speelt in de 18e eeuw. Het gaat over avonturen en liefde, het is boeiend, het is typisch Hollands, behalve dat het zwaarwichtigheid mist, het is uitstekend gecomponeerd en je leert er spelende een tijdperk onzer vaderlandse geschiedenis voortreffelijk door kennen. Waarom zoudt ge het niet eens lezen of herlezen, als aangenaam en nuttig tijdverdrijf?

Hendrik Andriessen. Over muziek. 220 blz. De grote Nederlandse componist H. Andriessen blijkt ook een voortreffelijk journalist te zijn, die uitstekend over zijn vak en zijn liefde kan schrijven, met de deskundigheid van een technicus, maar zonder diens geheimzinnige taal, met de vlotheid van een krantenman, maar zonder diens spreekwoordelijke

lichtzinnigheid. Deze bundel kleine opstellen, over theoretische aangelegenheden zowel als over bepaalde kunstwerken is uitermate leerzaam en boeiend. Als ik voortaan naar een concert ga, breng ik me eerst in de gewenste aandacht door een opstel te lezen van Andriessen. Aanbevolen!

J. O. B.

Verzenbundels van klein formaat

Moderne verzenbundels zijn vaak van klein formaat. Is het uit bezorgdheid, dat men ze anders toch niet koopt? Is het uit een voorbarige lust om te bundelen? Wat er van zij, hier zijn enkele van die kleine bundeltjes. Men zou graag over elk een groot artikel schrijven, voorzichtig ze inleiden, en waarderen en zodoende ze min of meer volledig recht doen. Plaatsgebrek dwingt tot korte typeringen; dat is moeilijk en licht onrechtvaardig. Het wordt nochtans geprobeerd, maar voorafgaat de verzekering, dat naar de smaak van ondergetekende elk dezer boekjes een gelukkigmakend bezit kan zijn van de geduldige lezer, die weet wat een vers is, d.w.z. die het geduld heeft verzen zo dikwijls te herlezen dat ze in hem tot zingen komen.

Over de eerste twee mag ik kort zijn:

Gerrit Achterberg En Jezus schreef in ’t zand. Maatstafdeeltje no. 13, 6e druk, uitgave Daamen, Den Haag, 1954. 24 blz. ƒ 2,50

Een prachtige bundel, bij zijn verschijnen hier uitvoerig besproken; het was deze bundel ook, die aan de schr. de P. C. Hooftprijs bezorgde van 1950. Veronderstel, dat ge dit boekje niet bezit...

Guillaume v. d. Graft Mythologisch. Tweede, zeer gewijzigde druk. Uitgeversmaatschappij Holland, A’dam 1954, 53 blz. ƒ3,50.

Deze dichter kreeg de P. C. Hooftprijs van 1954. Het verschil met de eerste druk is opvallend. De bundel werd verrijkt met enkele uitmuntende toevoegingen, hoewel ik een enkel gedicht uit de eerste bundel dat hier ontbreekt, niet zonder spijt mis (blz. 30, 36, 37 van de eerste druk). Over deze dichter zie T. en T. 17-4-54. Hartelijk aanbevolen.

J. B. Charles Waarheen Daarheen. Maatstafdeeltje nr. 12, uitgave Daamen, Den Haag, 1954, 33 blz. ƒ 2,40.

Ergens in deze bundel valt de naam Nijhoff. Daar denkt men vaak aan bij Charles’ poëzie. Het is de volmaakte praattoon, de verbazing over het eenvoudige, maar Charles verbergt zich minder achter de woorden. Er zit ook meer wilskracht in zijn verzen, minder bespiegeling én vanzelfsprekend: de verzen zijn moderner, speciaal wat betreft de beeldspraak. Men gaat spontaan van deze verzen houden, omdat ze momentopnamen zijn van de mens, die in „Volg het spoor terug” fel van zich afbeet, maar hier ten overvloede blijkt een argeloos hart te hebben.

Jan Wit. In den metalen stier. Serie De Windroos, uitgave U. M. Holland, A’dam 1954.

Het is met deze bundel als met de titel: eenmaal goed begrepen, is het doodeenvoudig. Natuurlijk kan men zoiets een gemis aan ernst noemen: een doodeenvoudige waarheid verbergen in de capsule van misleidende woorden, maar heel veel poëzie is zo. Overigens moet men zich niet vergissen: eenvoudige waarheden zijn niet eens zo eenvoudig. Het bundeltje is dus echt een geschenk met verrassingen: verrukkelijke kinderpret, plagende ironie over Hollandse hebbelijkheden, speelse fantasieën op bijbelse thema’s, en een paar prachtige minneliederen. Laten we niet bang zijn de dichter te vergelijken die vergelijking houdt m.i. niets kleinerends in: met de Genestet, ook een dichtende dominee.

De stijgbeugel, veertig verzen van nieuwe dichters, serie De Boekvink, uitgave Arbeiderspers A’dam 1953, 59 blz. ƒ1,90.

Daar schrijft de Vara een prijsvraag uit voor ..naamloze” dichters en de jury ontvangt van 703 deelnemers 3000 verzen. Alle respect voor de de.skundige beoordelaars, maar het is uitgesloten dat deze veertig precies de beste zijn. Dit overwegend verbaast men zich nog meer over het hoge gemiddelde. Al deze verzen verdienden gedrukt te worden en het is een apart genoegen de context te verzinnen van zo’n enkel gedicht. Deze poëzie volgt uit de verte de mode: zakelijkheid en eenvoudige menselijkheid zijn haar thema’s, haar vorm is soberder, dan die van de officiële poëzie. Men hoort de echo van Nijhoff, Bertus Aafjes, Hendrik de Vries, de schim van Leopold. Het zijn deze namen, die men fluistert. De jury constateert: geen socialistische poëzie. Ik verbaas me nog haast meer hierover: de stem van Henr. Roland Holst klinkt nergens mee.

Harriet Laurey. Oorbellen, gedichten, uitgave A. J. G. Strengholt, A’dam, 16 blz.

Het bundeltje bevat 36 vierregelige onvolkomen kwatrijnen, even zoveel momentopnamen van een gelukkige liefde, als door een vrouw ondervonden. Zo’n bundeltje is zeldzamer dan men denkt, vooral in deze tijd en het is haast een wonder, dat deze verzen zo goed zijn. Ze bezitten inderdaad de pralende eenvoud van mooie „oorbellen”. Deze gedichten wemelen van verwerkte invloeden en zijn allerminst ingewikkeld, noch naar inhoud, noch naar vorm, maar ze overtuigen de lezer van de hun inwonende echtheid. Wat wil men nog meer?

J. G. B.

Druk N.y. De Arbeiderspers Amsterdem