Duitse liberalen in verzet

De ontwikkeling in West-Duitsland is in een belangwekkend stadium gekomen. Enige tijd geleden werd op deze plaats reeds aandacht gegeven aan het rumoer rond de plannen tot wijziging van de kieswet. Vooral de liberalen voelden zich door deze plannen van Adenauers CDU bedreigd. Het verzet tegen deze dubieuze poging om via een voor de CDU gunstige zeteltoewijzing de positie van deze partij vcxir de toekomst geheel veilig te stellen, is intussen zo hoog opgelaaid, dat de coalitie van Adenauers CDU met de liberale partij van Dehler tot een eind gekomen is. Het heeft zelfs niet mogen baten, dat Adenauer op het laatste moment zijn plannen heeft ingetrokken. Er was reeds te veel tegenstand ontstaan om brokken te voorkomen.

Hoe jong en kwetsbaar de Westduitse democratie is, wordt met hetgeen is voorgevallen, weer eens aangetoond. Bij de CDU, de partij die onder leiding van Adenauer in de naoorlogse jaren veel voor de wederopbloei van West-Duitsland heeft gedaan, leeft de opvatting van onmisbaarheid voor de toekomst. Men meent in de kringen van deze partij zelfs, dat ter wille van Duitslands toekomst de positie van de CDU als volstrekte meerderheidspartij gewaarborgd moet zijn. Dat laatste nu is inderdaad wel een gevaarlijke gedachtengang. Uit deze gedachtengang vloeit het streven van Adenauer voort om zijn coalitiegenoten te verzwakken. Eerst heeft hij een splijting veroorzaakt in de Vluchtelingenpartij, die zich overigens op het ogenblik geducht aan het hersteilen is. Vervolgens heeft hij getracht dr. Dehler, de felle leider der liberalen, het leven onmogelijk te maken. En toen dat niet lukte heeft hij geprobeerd via een nieuwe kieswet de CDU in haar machtspositie te handhaven.

Hoe nu is de positie van de CDU? In de Bondsdag heeft zij de meerderheid. In de Bondsraad (de Eerste Kamer) op het ogenblik ook. De zwakke stee in Adenauers positie nu is, dat hij wellicht in staat zal zijn zijn meerderheid in de Bondsdag te bewaren, maar dat zijn meerderheid in de Bondsraad afhankelijk is van de medewerking van andere partijen. De Bondsraad wordt nl. samengesteld uit de vertegenwoordigers van de regeringen der ‘Lander’, zo iets als onze provincies, maar veel zelfstandiger. En de politieke verhoudingen in de Lander garanderen de CDU bepaald geen meerderheid overal. Om die te behouden moet de CDU daar samenwerken met b.v. de liberalen.

Hoe fel de reactie van de liberalen geweest is, moge blijken uit de gevolgen van de breuk met Adenauer in de Lander. De aanval van de liberalen is begonnen in het Land Noordrijnland-Westfalen, waarvan Dusseldorp de hoofdstad is. Daar is de regering óm gegaan. Nu is er een coalitie tussen liberalen en socialisten gevormd.

Deze openlijke verzetsdaad van de liberalen heeft ertoe geleid, dat de liberale ministers in het kabinet-Adenauer of wel moesten aftreden, of wel uit hun partij dienden te gaan. Op een enkele uitzondering na is het laatste gebeurd. Daarbij bleek, dat zij de liberale leiders dus, die met Adenauer verder wilden samenwerken in de partij vrijwel geen steun hadden. Het is niet zo merkwaardig, dat juist in Noordrijnland-Westfalen deze krachtproef

moest plaatshebben. Met zijn sterke commerciële en industriële belangen is dit Duitse gebied nl. het meest geïnteresseerd bij een politiek, die de handel met Oost-Europa verder bevordert. De jongere generatie der liberalen is hier aan het woord. Het ziet ernaar uit, dat hun stem in de toekomst even duidelijk zal blijven klinken.

De voornaamste achtergrond voor deze hele ontwikkeling is de groeiende onvrede in West-Duitsland met Adenauers straffe anti-communistische politiek. Ofschoon ook de liberalen zich door de bondgenootschappen met het Westen sterk voelen, achten zij het een levensbelang om althans de mogelijkheid te openen voor een contact met de communisten. Zij menen, waarschijnlijk niet onterecht, dat zulks het enige middel is om uiteindelijk weer tot hereniging van de beide Duitslanden te komen.

Overigens staan zij in deze wens om tot een minder straf anti-Russisch beleid te komen, niet alleen. Het ziet ernaar uit, dat de Franse minister van Buitenlandse. Zaken Pineau dezelfde denkbeelden koestert. Bovendien behoef ik maar te herinneren aan het rumoer rond het bezoek van de Italiaanse president aan de Verenigde Staten om duidelijk te maken, dat ook daar geknaagd wordt aan de grondslagen van de Amerikaanse onaantastbaarheid in West-Europa

Vandaar, dat deze ontwikkeling in West-Duitsiand met de grootst mogelijke aandacht gevolgd moet worden. Vandaar ook, dat het niet denkbeeldig is, dat de periode-Adenauer langzamerhand tot een einde zal komen. De Bondskanselier is oud. Zijn werk voor het herstel van Duitsland is goeddeels achter de rug. De mogelijkheden voor veranderingen in de Duitse politiek zijn groter dan ooit tevoren. H. VAN VEEN

BELIJDENISGESCHENK

Goede gewoonten mogen niet verloren gaan. Zo’n goede gewoonte is: bij gelegenheid van de belijdenis aan het nieuwe lidmaat een geschenk te geven. Immers, we zijn blij, dat er weer iemand toegetreden is tot de kerkelijke gemeenschap. Daarom moeten we juist vandaag die gewoonte vasthouden. Vroeger was het misschien meer een conventioneel gebaar. Vandaag is het een bewuste daad. Hoe zouden we ons niet verheugen, om Jezus’ wil, dat onze rijen versterkt zijn, dat de kerk groeit? Bij de keuze van een geschenk kan het navolgend lijstje u misschien van nut zijn.

M. E. Ouwehand Ontmoetingen met Christus. Uitgave Callenbach, Nljkerk z. j. (1955) 63 blz. ƒ 1.90.

De schrijver voert in dit boekje allerlei mensen uit het evangelie op die Jezus ontmoet hebben en laat hen over die ontmoetingen vertellen. Zo krijgt de lezer even zoveel verscheidene visies op Jezus en leert hij tegelijkertijd allerlei manieren kennen om Jezus te ontmoeten en met Hem om te gaan. Men kan het bezwaar opperen, dat de opgevoerde personen nogal overbewust zijn; een grotere argeloosheid zou doeltreffender zijn geweest, maar ondanks alles is dit een door en door vroom boekje, dat gemakkelijk aanspreekt en dat enkele heel voorname waarheden uit de geloofspraktijk uitnemend voordraagt.

Dr. E. A. Franken—Duparc: Gebed en voorbede, uitgave Ten Have, A’dam 1954, 59 blz. ƒ 1,60. We kunnen het onder elkaar eens zijn, dat weliswaar bidden zo natuurlijk is als ademen (de schrijfster werkt deze gedachte uit in haar eerste hoofdstuk), dat neemt niet weg, dat bidden heel moeilijk is, ja zelfs het schrijven of spreken over bidden is heel moeilijk. Men moet immers met een uiterste van eenvoud en eerlijkheid spreken over een zeer subtiele handeling, waarvan ons het wezenlijke steeds zal ontgaan. Dit is een boekje, dat om-

dat het geslaagd is, een meesterwerk mag heten. Uitvoering zowel als de zachte, poëtische taal zal vooral lezeressen sterk aanspreken. Zonder beperking aanbevolen.

Jeanne Oterdahl: Gebedenboek, uit het Zweeds door Basenau—Goemans, uitgave De tijdstroom, Lochem’z. j. (1955), 138 blz. ƒ4.90 geb. De bekende Zweedse schrijfster heeft in dit boek een bundel gebeden uitgeschreven voor allerlei gelegenheden, gevolgd door toepasselijke teksten, ontleend aan de bijbel en aan godsdienstige schrijvers. De geautoriseerde vertaalster heeft deze stukken weer aangevuld met teksten uit Nederlandse kerkliederen. Het ware m.i. juister geweest, als nauwkeurig aangegeven was, wat vertaald en wat toegevoegd is. Gebeden beoordelen is vrijwel onmogelijk. Ik kan dus alleen maar een indruk weergeven en dankbaar erkennen, dat dit boek menig gebed bevat, dat mij persoonlijk aanspreekt, maar dat er ook in staan die ik zo niet nazeggen kan, omdat ze me iets te literair lijken, iets te veel natuurmystiek bevatten; anders gezegd: mij persoonlijk zijn sommige gebeden te vaag, te weinig bijbels (blz. 82, 88, 90). Maar het boek is rijk aan gebeden die m.i. iedere Christen graag zal leren van de vrome schrijfster.

Panorama der Wereldkerk. Vertellingen uit de Oecumene. Redactie Tina Keiler, dr. H. van der Linde. N. G. J. van Schouwenburg. Uitgave Boekencentrum Den Haag 1955, 177 blz. ƒ8,50. Dit boek geeft vertellingen en beschrijvingen uit het leven der Kerk; dan zijn we in A’dam, dan in Oost-Duitsland, dan in een Protestants klooster, dan bij de zending in Indonesië; dan weer in Amerika; in totaal 14 opstellen, die zich richten tot de lezer met belangstelling voor de oecumenische gedachte. Ik plaats dit boek in deze lijst, omdat men van een jong lidmaat verwachten mag (van hem overigens niet alleen!) dat het thema van dit boek hem ter harte gaat. De opstellen zijn ongelijk: sommige bevatten misschien te veel bespiegeling en te weinig typerende anekdotes, maar er zyn enkele bij, die zo geslaagd zijn, dat ik dit boek ook graag als voorleesboek aanbeveel. Niet alleen dat er veel uit te leren valt, maar op vele plaatsen is dit boek hartverwarmend, of zo men het woord goed verstaan wil: stichtend. j. g. B.

BENTVELDNIEUWS

2*4—25 maart: ‘de zieke mens en zijn verhouding t.o.v. de maatschappij’. Weekend, uitsluitend voor medische studenten, semi-artsen en artsen. 1. Ziektegeschiedenis van een patiënt. 2. Het geheel van de maatschappelijke relaties van de patiënt, dr. A. van Biemen. 3. De sociaal-psychiatrische aspecten, prof. dr. H. C. Rümke.

Kosten: ƒ5.50, ƒ6.50 of ƒ7.50. Voor studenten is reductie mogelijk. Men geve zich op bij de administratie van de A.G. der Woodbrookers, Bentveldweg 3 te Bentveld.

14—15 april: jaarvergadering en ledenweekend. Voorlopige aankondiging van het zomerprogram-

15—21 juli: Internationale cursus met Zweden. Thema: ‘Nederland—Zweden’. Voertaal Engels. ?I—2B juli: Internationale cursus met Zwitsers. Thema wordt nog bekend gemaakt. Voertaal Duits. 28 juli—4 aug.: ‘Democratie als levenshouding’. 4—ll augustus: ‘Hoogtepunten van cultureelmaatschappelijk leven’. 11—18 augustus: ‘De spelende mens’. 18—25 aug. en 25 aug.—l sept.: Cursussen voor gezinnen en anderen, waarbij de nadruk ligt op de ontmoeting met mens en cultuur.

Voor zover de plaatsruimte het toelaat kunnen kinderen v.a. 4 jaar worden meegebracht. Prijzen: + ƒ4O per persoon, internationale cursussen + ƒ5O (i.v.m. excursiekosten). Kinderen 4 11 jaar ƒ2O, 12—14 jaar ƒ3O.

OUD POELGEEST

31 MAART TOT 3 APRIL 1956

Met Pasen, als de krokussen in het park staan en de kastanjeknoppen willen doorbreken, zet kasteel Oud Poelgeest te Oegstgeest zijn deuren wijd open, om allen die alleen of met hun gezin gezamenlijk het Paasfeest willen vieren, te ontvangen. ‘Oud Poelgeest’ is een oecumenisch gericht ontmoetingscentrum; met alle vrolijkheid en gezelligheid van dit samenzijn maakt de gezamenlijke bezinning op de betekenis van het feest der Opstanding voor ons dagelijks leven en werken de zin van deze dagen uit.

De Paasgastendagen hebben plaats van 31 maart tot 3 april 1956. Zij staan onder leiding van C. M. Bsse van Heemstra.

De deelnemersprijs bedraagt ƒ 15. per persoon, ƒ27.50 per echtpaar; kinderen naar leeftijd reductie. Nadere inlichtingen zijn te verkrijgen p.a. kasteel Oud Poelgeest, Oegstgeest.