des tijds tijdig inziende, met kracht de zaak te Dordrecht zeer in bloei te doen toenemen

Daarbij kwam nog, dat gedurende de samenwerking met den heer Heeley, Roll gelegenheid had veel te reizen, ook buitenslands, waardoor hij eensdeels zich toe kon leggen op levering van in dien tijd moderne toestellen voor de eigenlijke gasfabricage en anderdeels op het verkrijgen van orders voor export, die o.a. voor gasmeters zeer belangrijk werden.

Gedurende de eerste jaren was Roll ook zelf monteur voor het opstellen zijner toestellen op de gasfabrieken of het in orde brengen van storingen in de goede werking van deze de oudere leden onzer Vereeniging zullen zich dit nog wel herinneren, alsmede zijn niet onvermakelijke uitrusting bij zulk werk.

Ondertusschen bleek de vervaardiging van droge muntgasmeters een stap vooruit, die er een met zevenmijls-laarzen zou worden en voor de gasindustrie van ons land van onschatbare beteekenis is geweest.

Nadat een paar duizend droge muntgasmeters te Dordrecht zonder bezwaar met geopende klep geijkt waren geworden, werd door de ambtenaren plotseling, in overleg met hooger hand, verdere ijking geweigerd, wat door het plotselinge van dezen maatregel tot de grootste moeilijkheden aanleiding gaf in een tijd dat er van verschillende kanten juist dringende vraag om aflevering was. Het ijkwezen meende, dat ook bij bijna gesloten klep de miswijzing niet méér zou mogen bedragen dan 11/2 zooals deze marge indertijd, toen er ongeveer alléén natte gasmeters gebruikt werden, was vastgesteld. Roll beweerde daartegenover, dat de eisch een onmogelijkheid was, dat een te ijken toestel normaal moet kunnen werken en dat buitendien de miswijzing tegen het sluiten der klep, hoewel belangrijk op zich zelf, slechts een geheel te verwaarloozen deel bedraagt van de gashoeveelheid, die in de practijk met geheel geopende klep wordt gemeten; dit laatste bleek terstond, als men maar proeven nam, niet met 100 liters, maar met enkele cubieke meters. Dit vraagstuk hield de gemoederen zeer bezig en reeds werd gedacht aan verzoek tot wetswijziging door onze Vereeniging, toen het nog tijdig gelukte door mechanische middelen de wrijvingen tot kort voor het sluiten der klep te verminderen, waardoor het ijkwezen misschien uit praktische overwegingen wat minder streng oordeelend bij sluitende klep.

deze muntmeters weder ter ijking toeliet. Intusschen, die moeilijkheden liggen reeds heel wat jaren achter ons en de muntgasmeter heeft ongeveer zijn nuttige rol: „het brengen van gas op een leveringsgebied waar het te voren niet had kunnen doordringen” volbracht.

Veel pennestrijd is er in dien tijd gevoerd en een ontwerp voor een nieuwen natten meter is daarvan nog het gevolg geweest; eene uitvinding van den ijker Moors (niet VAN Moorsel, zooals Roll opmerkte, toen hij bevestigde, dat dit de schrijver was van een in onze Bibliotheek aanwezige brochure over dien nieuwen meter).

Uitbreiding van zaken heeft Roll ook gezocht door het aanknoopen van buitenlandsche relaties. Als gevolg van correspondentie over verkoopmogelijkheid in Noorwegen metNoorsche consuls, waartoe hij kwam door de overweging dat daar flinke gasfabrieken bestonden, werden reizen naar Scandinavië gemaakt. De eerste reis was weinig productief, voornamelijk doordat niet de meest geschikte tijd werd getroffen, maar de volgende reizen waren een groot succes en het duurde niet lang of de Engelsche concurrentie, welke den verkoop aan plaatselijke agenten overliet, was door den zelf reizenden Roll er toe gebracht de hoofden bij elkaar te steken.

Te Londen werd een bijeenkomst gehouden en de eisch gesteld, dat Roll niet meer zou reizen voor den verkoop van meters in Scandinavië. Aan dit verlangen werd natuurlijk niet toegegeven, maar wel werd een prijsovereenkomst gesloten.

Intusschen waren de relaties in het hooge Noorden nog uitgebreid doordien bij een verblijf te Stockholm, toen hij reeds aardig in Zweden en Noorwegen ingevoerd was, hij op aanraden van zijn vertegenwoordiger in diens gezelschap per boot over Finland naar St. Petersburg reisde. Hij ondernam de reis met de meening, dat in Rusland geen zaken te doen zouden zijn, doch bemerkte spoedig, dat die onderstelling ten eenenmale onjuist was. Ook daar was een ruim leveringsgebied te ontginnen en met goed resultaat is dat dan ook geschied.

De oorlog deed natuurlijk ook op het bedrijf van de meterfabriek zijn invloed gevoelen: toch is dat niet geheel en al een nadeel geweest, althans aanvankelijk kon de fabricage en reparatie van meters op den ouden voet worden voortgezet, daar groote voorraden