naar den eisch uitgevoerd kan worden, dan is er maar één advies „niet doen", en zeker niet te doen zooals de mogelijkheid wordt aangegeven in het artikel „Eenige opmerkingen over gasverwarming” in het j.l. Aprilnummer.

Dat er nog andere oorzaken zijn waar niet tegen te strijden valt, is bekend.

Nog zelfs zeer kort geleden mocht het mij bijna gelukken een architect te overtuigen van de vele voordeelen van gaskachelverwarming voor een nieuw schoolgebouw en alhoewel hij in vele opzichten die voordeelen, aan deze wijze van verwarming verbonden, erkende, was wel zijn grootste bezwaar, dat door verwarming met gaskachels „alle zuurstof” aan de leslokalen onttroken werd en ik ben er van overtuigd, dat om deze reden geen gasverwarming doch wel centrale-verwarming zal aangebracht worden.

Zou de een of andere slecht opgestelde gaskachel hieraan niet schuldig zijn waardoor men in het vertrek kan ruiken, dat er „zuurstof” aan de lucht onttrokken is?

Dat centrale-verwarming in vele opzichten aanbeveling verdient, kan niet ontkend worden; toch is veelal de onbekendheid met de groote voordeelen van gaskachelverwarming oorzaak, dat zonder nadere overweging een andere wijze van verwarmen gekozen wordt.

Toch kan, wanneer uitdrukkelijk centraleverwarming verlangd wordt, gas als brandstof gebezigd worden en hoop ik na afloop van het a.s. verwarmings-seizoen, de resultaten, opgedaan met twee centrale-warmwater-verwarmingsinstallaties met gas als brandstof, aangebracht in twee nieuwgebouwde scholen, te kunnen vermelden.

Deze verwarmingen betreffen alleen de leslokalen, gangen en W. C. De gymnastieklokalen, kamers schoolhoofd en personeel, enz., zullen door gaskachels verwarmd worden, omdat deze lokalen buiten de normale schooluren gebruikt worden en dan ook verwarmd moeten zijn.

Mijn inziens is dit een combinatie waar veel toekomst in zit.

In vele gevallen is gasverwarming niet mogelijk tegen den detailprijs van het gas. Van zelf sprekend is, dat zonder een flinke reductie op den gasprijs, naargelang van de af te nemen hoeveelheid, de totale jaarlijksche kosten hooger zijn dan vele verwarmingen met vaste brandstof.

Hiervan aan het slot nog eenige mededeelingen.

Komende tot de schoolverwarming in quaestie, zij vooraf gezegd, dat de genoemde school reeds jaren in gebruik is, dus geen nieuwbouw en voordien verwarmd werd met kolenkachels.

De ligging, zie situatie op de grafiek, is uit een verwarmingsoogpunt beschouwd, ongunstig te noemen.

De Noord- en Oostzijden zijn slechts beschermd door een zeer lage terreinafscheiding en gelegen aan geheel open terrein. Vooral de ligging van het gymnastiek-lokaal is zeer ongunstig. De temperatuur in dit lokaal daalde tijdens de strenge vorstdagen tot 3 a 4 graden Celsius onder nul.

Ik zag dezer dagen een nieuw gebouwde zevenklassige school, alle lokalen gelijkvloers, gebouwd in een rechten hoek en zoo op het beschikbare bouwterrein geprojecteerd, dat vier lokalen aan de Zuidzijde en drie aan de Westzijde gelegen waren, met de gangen aan de Noord- en Oostzijde, welke nog gedeeltelijk beschermd werden door de woningen van een aangrenzenden straat, zoodat ik den indruk kreeg, dat de architect bij het ontwerpen van deze schoolbouw gebruik heeft gemaakt van de voor hem in dit geval gunstige situatie om de Noord- en Oostzijde zoo klein en de Zuid-Westzijde zoo groot mogelijk te kiezen, wat het afkoelend oppervlak betreft.

In enkele gevallen wordt bij het maken van ontwerpen wel eens niet voldoende rekening gehouden met de door de situatie gunstig geboden ligging en dit verdient toch zeker uit een verwarmingsoogpunt aanbeveling. Ik meen goed te doen hierop even de aandacht te vestigen.

De geheele verwarmings-installatie werd zoo aangebracht, dat, in het geval de proef als niet geslaagd beschouwd werd, de kolenkachelverwarming zonder veel meerdere kosten weer opgesteld zou kunnen worden en was men dus grootendeels gebonden aan een bepaald type gaskachels en de plaats van opstellen.

Mede had dit tengevolge, dat de totale kosten van aanleg een ernstiger punt van bespreking uitmaakten dan vermoedelijk zou zijn geschied bij de installatie van een geheel nieuw schoolgebouw, omdat de aanlegkosten van een gaskachelverwarming als regel niet duurder zijn bijv. dan van een centrale-verwarming en het geheel hier dus als een bijzonder geval aangemerkt moet worden.

Geplaatst zijn ronde plaatijzeren kachels.