gratis leidingen, ook aan hem ten goede komt. Van onbillijkheid kan dan ook niet gesproken worden, terwijl ten overvloede kan worden bepaald, dat ook bij verbruikers, waar de binnenleiding niet het eigendom der gasfabriek is, gratis uitbreidingen kunnen worden gemaakt, indien het eigendomsrecht aan de gasfabriek wordt overgedragen, zoodat dan de geheele leiding haar behoort.

Vooral op het huidig oogenblik, nu de woningbouw overal met kracht ter hand is genomen, kan niet genoeg worden gewezen op het belang van een dergelijken maatregel, welke de plaatsing van verbruikstoestellen, zooals de ervaring heeft getoond, ten zeerste vergemakkelijkt.

Uit het voorgaande blijkt van zelfsprekend, dat ik voorstander ben van gratis aanleg van muntgasleidingen; voorheen bedroeg de toegestane lengte 25 meter, thans bedraagt deze, evenals bij gratis leiding over den gewonen meter, 35 meter, hetgeen ook voor de plaatsing van gaskachels, enz. bevorderlijk is gebleken.

Met de beëindiging van gratis aanleg van muntgasleidingen werd bezuiniging beoogd, verplaatsing van uitgaven is het resultaat. Betaalde voorheen de verbruiker de kosten als deel van den gasprijs, dus aan de gasfabriek, thans betaalt hij ze aan den huiseigenaar in den vorm van verhoogde woninghuur, hoe gering deze verhooging ook zij. De overgang van een goed geoutilleerd en belanghebbend bedrijf naar een particulieren installateur beteekent bovendien voor de propaganda van het gas eene belangrijke schrede achterwaarts. Bij eene der volgende punten hoop ik dit vraagstuk nogmaals uitvoeriger te behandelen.

Mijne conclusie luidt dus dat de bemoeiingen der gasfabriek zich ook moeten uitstrekken tot den aanleg der binnenleidingen, bij voorkeur gratis.

c. Als derde punt vraag ik uwe aandacht voor het in de hand wericen van de aanschaffing van huishoudelijke artikelen.

Dit kan op velerlei wijzen geschieden. Vanwege de gasfabriek kan in woord en geschrift den verbruiker worden gewezen op het belang van een zeker artikel, hetwelk ongetwijfeld nut zal afwerpen, De doeltreffendste methode is echter het verstrekken in huurkoop van de voor toepassing in aanmerking komende apparaten; doeltreffend hierom, wijl de gasfabriek hierdoor vertrouwen wekt daar zij instaat voor de deugdelijkheid en goede werking en deze apparaten op gemakkelijke betalingsvoorwaarden verkrijgbaar worden gesteld. Eigenaardig is het zeer zeker, dat over het algemeen de verbruiker meer interesse heeft voor de kosten van aanschaffing en de wijze van betaling dan voor die van het verbruik. Op deze bekendheid met wat ik zou willen noemen de psychologische factor, berust voor een aanzienlijk deel het succes van het huurkoopsysteem. Dit systeem stelt zich ten doel den verbruiker in het bezit te stellen van goedkoope- en deugdelijke, zoo weinig mogelijk gas verbruikende toestellen, teneinde daardoor het verbruik te bevorderen, hoe paradoxaal dit ook moge klinken.

Een zuinig verbruik verlaagt de kosten en is juist daardoor van gunstigen invloed op verdere toepassingen. Bij een 50-tal verbruikers, die een huurkoopcomfoor of fornuis hadden betrokken en bij wie een regelmatig verbruik werd geconstateerd, werd door mij ter verkrijging van een overzicht omtrent eventueele besparing als gevolg van comforen met spaarbranders een onderzoek ingesteld naar het verbruik, met als resultaat dat zonder uitzondering een lager verbruik werd aangetroffen dan voorheen. Deze besparing leidt weer tot een verhoogd verbruik voor andere doeleinden, hetgeen mij ook in de praktijk bleek door eene latere toeneming, al zal het tarief hierin ook wel de hand hebben gehad.

Naast en behalve genoemde voordeelen kan dit systeem, indien de invoering bij muntgasverbruikers moge slagen, in hooge mate bijdragen tot vermindering der kosten, van aanleg en van onderhoud der muntgasinstallaties, op welke kosten zeer veel bezuinigd kan worden indien over het algemeen meer waarde gehecht en meer zorg besteed werd aan goed van anderen, dat toch ook weer gemeenschappelijk bezit is.

Gewoonlijk geschiedt deze huurverkoop door met de gasfabriek in verbinding staande installateurs, die als vergoeding voor plaatsing, enz., een zeker bedrag ontvangen; recht-