tanger Moor”, aan de Westzijde door de Oostermoersche, Zuidenveldsche eji andere venen, terwijl destijds de Dollard practisch tot aan den Noordrand reikte. Bourtange, gelegen op een overgang in het veen (~tangen” waren boven het veen uitstekende zandhoogten) aan den ouden weg van de stad Groningen naar het Oosten, was eens een belangrijke vesting.

Westerwolde omvat het Zuidelijke gedeelte van de gemeenten Wedde en Bellingwolde (het Noorden is Oldambt), het Oostelijke gedeelte van de gemeente Onstwedde (het Westen, met een deel van Stadskanaal en verder Musselkanaal is veenkoloniaal) en verder practisch de geheele gemeente Vlagt wedde. Het bestaat uit een centraal zandlandschap en tusschen dit en de Duitsche grens een deel van het ontgonnen en in cultuur gebrachte ~Bourtanger Moor”.

Het is ook weer vrijwel geheel agrarisch; slechts Ter Apel, in het uiterste Zuiden van de gemeente Vlagtwedde, heeft wat industrie. Dit agrarisch karakter is overigens moeilijker met cijfers te illustreeren dan bij het Oldambt, omdat Westerwolde uit brokstukken van gemeenten bestaat en de gegevens slechts per gemeente bekend zijn. Westerwolde biedt enkele van de vele voorbeelden in Nederland van sociaal-economisch niet verantwoorde gemeentegrenzen. Wanneer echter in de gemeente Vlagtwedde volgens de Beroepstelling 22.1 % van de mannelijke beroepsbevolking in de industrie, tegen 51.9 % in den landbouw werkte, dan zegt dit toch wel iets. Ook hier is de landbouw akkerbouw: in alle Z.0.-Groningsche gemeenten was in 1941 meer dan 80 % van den cultuurgrond met akkerbouwgewassen beteeld. Het graslandpercentage is hier iets honger dan in Oldambt en Veenkoloniën: Vlagtwedde i3-3>

Onstwedde 11.9, Wedde 15.7, Bellingwolde 11.4; tuinbouw is ook hier practisch niet.

Ook Westerwolde is een aardappelland, al was in 1941 het roggeareaal nog iets grooter (resp. 28.4 en 29.2 % van den cultuurgrond). Veenkoloniën en Westerwolde vormen te zamen een echt centrum van aardappelverbouw en het is geen wonder, dat hier in de oorlogsjaren de moeilijkheden, om tijdens de rooicampagne over voldoende arbeidskrachten te beschikken, culmineeren. Ook hier worden de aardappelen grootendeels vermalen. Behalve rogge en aardappelen is ook haver hier van beteekenis.

De industrie is van weinig belang. Behalve op de aardappelmeelfabrieken in centrum en uiterste Zuiden zij hier nog slechts gewezen op de vrij groote A.G.0.-fabriek bij Ter-Apel, een houtveredelingsbedrijf, waar de z.g. lignostoneproducten, o. a. weefspoelen worden vervaardigd.

Centraal tusschen deze drie gebieden ligt dan het stadje Winschoten met zijn 15.000 zielen. Hoewel Groningen als weinig provinciale hoofdsteden centrum van de provincie is en in normale tijden zelfs een belangrijk grooter ~vanggebied” heeft dan de provincie, heeft Winschoten zich toch altijd eenigszins als nevencentrum voor het Oosten van de provincie weten te handhaven. De vervoersmoeilijkheden van den laatsten tijd vergrooten uiteraard de beteekenis van de centrumfunctie. Winschoten is een vrij belangrijke industrieën handelsplaats, het heeft een Raad van Arbeid (die overigens ook al met opheffing bedreigd wordt), is zetel van twee Belastinginspecties en bezit een H. 8.5., Gymnasium, Kweekschool, Ambachtsschool enMeisjesvakschool. Het heeft een spoorverbinding, eenige stoomtramverbindinggn en verder verschillende autobus-

diensten voor personen- en bodediensten voor vrachtvervoer, zoodat op een vervoerskaart van Oost-Groningen Winschoten duidelijk het knooppunt is.

Met deze korte schets, die toch wel een indruk geeft van het karakter van dit gebied, worde hier volstaan.

Mogelijk zal er nog wel eens gelegenheid zijn om op enkele punten wat dieper in te gaan.

OVER DE PERSONALIA

Plaatsgebrek noopt ons ditmaal een deel van de rubriek „Personalia” achterwege te laten. In het belang van de plaatsruimte verdient het aanbeveling de vermeldingen der mutaties zoo beknopt mogelijk te houden. De G.A.B.’s kunnen de taak der redactie vergemakkelijken door hiervoor een uniform schema te volgen, n.1.:

Benoemd', (volgt zoo kort mogelijk aanduiding der benoemingen). Overgeplaatst', (als voren). Ontslag verleend aan: (als voren).

Verdere bijzonderheden alleen voor zoover dit in het belang van een goed begrip van zaken noodig is. Bij voorbaat dank.

Bijdragen voor het eerstvolgende nummer van het voorlichtingsorgaan worden ingewacht tot uiterlijk 20 September a.s.