maar wij wel; want hier zitten toch o zulke mooie paarlen, maar diep!»'

Peleng: En nu vertrouw ik meer zeemansgids voor den 0.-1.-Archipel, Deel IV uitgave 1913» dan het geleerde boek van Roorda van Eisinga, die Peleng legt ten zuiden van Banggaai en zegt dat het 10 mijlen lang en 3 breed is. Peleng dan is in grootste breedte Oost-West 89 Kilometer en in Noord-Zuidelijke richting 54 kilometer. Het is een vrij hoog eiiand en wordt daarom door de Banggaaien meestal «Tinggi» (hoog) genoemd. Het heeft een heuvelachtig terrein, dat bijna overal tot aan' de zee strekt en dicht begroeid en op het schiereiland tusschen Pelengbaai en Meramatbaai eene hoogte bereikt van 550 Meter. De kusten worden bewoond door zoogenaamde orang Sea-Sea, een nog zeer onbeschaafden volksstam, welke zich bezig houdt met vischvangst, en in het binnenland zeer primitieve tuinen aanlegt en boschproducten verzamelt. Zij wonen niet in kampongs doch zeer verspreid in de wildernis en zijn nog zeer schuw en hang; bij de nadering van een schip vluchten zij vaak zoo spoedig mogelijk het binnenland in.

In straat Kaloembatan (de passage tusschen Peleng en Banggaai) staat een zeer sterke stroom, die soms 7 Eng. mijl + 13 kilometer per uur bedraagt. De Banggaai-Archipel bestaat in hoofdzaak uit 4 groote eilanden: Banggaai, Labobo, Bangkoeloe en Peleng, alle bewoond en door tal van kleinere eilandjes en rotsen omringd. Het inlandsch bestuur berust bij den Radja te Banggaai; de Kamponghoofden voeren den titel Sangadji en Kimalaka. De bevolking kan onderscheiden worden in eene strandbevolking en bergbewoners. De eersten zijn een gemengd ras van Ternatanen, Cerammers en andere eilanden, die zich van tijd tot tijd daar hebben gevestigd. Het zijn Mah,omedanen. De bergbewoners zijn Alfoeren of heidenen. Die op Peleng leven nagenoeg in den natuurstaat en vermijden liefst alle aanraking met de strandbewoners. De eilanden Labobo en Bangkoeloe hebben elk ruim 100 inwoners. Peleng heeft eene kustbevolking van 3000 zielen, terwijl het aantal Alfoeren, dat zich in de binnenlanden van Peleng en Banggaai ophoudt, op ongeveer 10,000 wordt geschat. Geld is er