veer universeelmiddelen, die goed zijn voor alles, gelijk onze Abdijsiroop en Pinkpillen. Van meer waarde acht ik hun massagekuren, het zoogenaamde pidjit. Vooral de bejaarde vrouwen maken daar veel werk van. Met eindeloos geduld kunnen zij urenlang den patiënt, dan weer zachtjes en,dan weer zeer hevig, wrijven, kneeden, knijpen, rekken, en werkelijk soms met veel succes.
Een andere zeer gezochte behandeling bestaat in het bespuwen met een kauwsel van sirehblaren, betelnoten en kalk. Klaagt de patiënt over pijn in de borst, welnu dan wordt de heele borst met dat vieze mengseltje bespuwd en blijft erop zitten tot het er vanzelf afvalt. Op gelijke wijze behandelt men alle andere zieke of pijnlijke lichaamsdeelen. Ook wonden worden meestal op deze manier bewerkt, doch dan wordt er een zoo dikke laag op gebracht, dat men de wonde niet meer kan zien. Bij grootere wonden werkt men er nog een of ander boomblaadje tusschen. Van aseptjsche of antiseptische behandeling is geen sprake, en de gevolgen blijven dan ook niet uit.
Uit een en ander zal het een ieder duidelijk zijn dat het Indisch Gouvernement een zeer goed werk verricht met gratisverstrekking van geneesmiddelen enz. aan missionarissen en die bereid en geschikt bevonden worden om, bij ontstentenis van bevoegde medici, 'den lijdenden inlander te verleenen.
De inlander zelf beseft het dan ook meer en meer dat orang Wolanda poenja obat (de geneesmiddelen der Europeanen) heel wat heilzamer zijn dan de hunne. De meeste onzer missionarissen hebben dan ook een drukke geneeskundige praktijk, en passen daarbij zooveel mogelijk de gewone Hollandsche methode toe. Voorzichtigheidshalve wagen zij zich zelden of nooit aan chirurgische behandelingen.
In de uitreiking van medicijnen zijn dé missionarissen zeer behoedzaam, daar zij weinig of geen zekerheid hebben dat de uitgereikte medicamenten tot hun bestemming komen. Men is derhalve verplicht de verschillende medicijnen persoonlijk toe te dienen.
Aan oogheelkunde wordt weinig gedaan en bepaalt men zich tot wasschingen met boorwater of een ander onschuldig middel. Brillen worden door het Gouvernement niet verstrekt, evenmin als andere orthopaedische instrumenten.