vinden van termen, die onverkwikkelijke verschijnselen tegelijk duiden en verhullen, deze onbestemdheid van karakter en onzekerheid van richting aldus karakteriseeren: de inlandsche beweging is er totnogtoe niet in geslaagd zich te consolideeren.

Maar met dit gemis aan consolidatie, aan klare afteekening van groepen, zit de beschrijver der beweging uit den aard der zaak te houden. Ontleed maar een samenstel van stroomingen, dat onder uw analyseerende aandacht door, van vorm en richting verschiet. En dan te bedenken, dat de inwerking van socialisme en communisme het beeld dezer volksbeweging nog ingewikkelder en verwarder heeft gemaakt: dat het een toernooi is geworden van geven en nemen, van aanvaarden en verwerpen, van camoufleeren van beginsel bij de eene en van onvermogen tot het door-denken van de eigen levensopvatting, bij de andere partij.

In ieder geval stelle men zich het socialisme en het communisme op Java niet in organisatorisch-levenden lijve voor als een massabeweging, zooals zij die in het westen tot strijdbaar leven hebben gewekt. Beide hebben op Java niets massaals. De Indische Sociaal Democratische Partij het „arbeiders” is er wijselijk afgelaten en de Communistische Partij zijn voor het uiterlijk, volgens hun organisatorisch aanzicht, niet veel meer dan clubs, dan onder-onsjes. Waar de heeren altijd hoog opgeven over de bewustmaking van de massa, merken wij even op, dat niet meer dan anderhalve man en een paardekop daarginds op Java bewust benul hebben van Marx en zijn leer en van de opvolgende revisies daarvan. Zonderen wij een paar roode broeders, uit Europa geïmporteerd, uit, dan valt er op Java zoowat geen enkel bewust sociaal-democraat te bekennen. De sociaal-democratie zou zichzelf een slag in het gezicht geven, zij zou haar toch al matige cultureele waardigheid te grabbelen gooien, wanneer zij beweerde, er op Java eenige duizenden, of zelfs maar eenige honderden bewuste kameraden op na te houden.

Maar die paar kameraden van blanke huidskleur en roode geestesgesteltenis, onder den vlag van S.D.P. en C.P. in clubs vereenigd, hebben kans gezien een werkelijk geweldige propaganda te voeren die te dieper insloeg, omdat de schoone schijn van onbeteugelde beloften en de waan van een utopie den zwakken mensch nu eenmaal dadelijker pakken dan de harde