want er zijn verschillende ngèlmoe’s die nog al wat varieeren.

De vraag dringt zich hier van zelf op: Is het wonder, dat menschen, die naar zooiets opzien als naar hooge wijsheid, bij aanraking met de moderne beschaving een gemakkelijke prooi worden van de theosofie? Javanen, die theosoof worden zijn er dan ook met honderden te tellen, maar theosofie is ’n dwaalweg, die te zelden den weg der waarheid kruist om de wandelaars de richting naar die waarheid aan te geven.

Slaan we even een blik op de verhouding van de dessamenschen tot den goeroe ngèlmoe rasa, dat zal tevens een weinig licht werpen op de verhouding van velen in de dessa tot het ware geloof als ze daarmee in aanraking komen.

Wat voor iemand is gewoonlijk de goeroe ngèlmoe rasa? Zelden zijn het menschen, die te goeder trouw aan de waarde van hun eigen leering gelooven, zooals de boven besprokenen, gewoonlijk zijn het imposteurs, bedriegers.

De goeroe ngèlmoe rasa steekt in schranderheid iets boven de volkomen onontwikkelde dessa-menschen uit, hij is b.v. oudmekkaganger, oud-soldaat, of één die vroeger in Deli geweest is als kontrakt-koelie. Zijn noodzakelijkste eigenschap is, gemakkelijk en mooi te kunnen praten. Hij is rijk aan woorden, die hij zóó weet te rangschikken dat al zijn uitingen geheimzinnig of voornaam schijnen. Zijn prestige weet hij soms te yerhoogen door een wijd-uitloopende punthoed, een stok met n knop, en een sikje of baard, een bij de Javanen zeldzaam voorkomend sieraad. Zijn aanzien stijgt ten top, als hij bedreven is in het Koran-lezen en het aanwenden van spreuken, toovermiddeltjes en bezweringsformules. Sommigen zullen langzaam en gewichtig spreken, zich eenvoudig voordoen in den omgang zonder zich zelf openlijk op den voorgrond te plaatsen soms vast zoon goeroe in werkelijkheid eenigen tijd, soms weet hij het vermoeden te wekken dat hij schrikbarend vast of gevast heeft.

Het groote machtmiddel van den Kjai-goeroe is: absoluut geen debat te dulden hij herhaalt heel graag, dat het zeer ongepast is hem tegen te spreken. „Als je mij niet gelooven wilt, waarom kom je dan bij mij leeren?”

Wat verwacht men van hem?

De groote menigte dessa-menschen willen tijang saé zijn